Suudi ekonomisi "yüksek petrol fiyatlarını" arıyor

ANKARA (AA) - BAHATTİN GÖNÜLTAŞ / HÜSEYİN ERDOĞAN - Suudi Arabistan'ın uluslararası döviz rezervleri son 2 yılda yaklaşık 203 milyar dolar eridi. Arap ülkeleri içinde en büyük ekonomiye sahip Suudi Arabistan, petrol fiyatlarının 55 doların altında kalmasının ardından eski parlak günlerini arar hale geldi.

AA muhabirinin Uluslararası Para Fonu (IMF), Maliye Bakanlığı ile Suudi Arabistan Para Ajansı (SAMA) verilerinden derlediği bilgilere göre, ülkenin petrol geliri son 2 yılda yaklaşık 126 milyar dolar birden düşerken, uluslararası döviz rezervleri ise 203 milyar dolar eridi. Cari işlemler hesabı açık vermeye başlarken, ülkenin kamu borcu da 86 milyar dolara çıktı.

Suudi Arabistan ekonomisindeki kötü gidişin ana sebepleri arasında, "2014 yaz başlarında 110 dolar civarında seyreden ham petrol fiyatlarının 30 dolarlara kadar gerilemesi, ekonomisinin büyük ölçüde petrole dayanması ve ekonomiyi çeşitlendirmede geç kalınması ile ülkenin savunma harcamalarının artması" gösteriliyor.

- Rezervler eridi

Suudi Arabistan Para Ajansı (SAMA) verilerine göre, ülkenin uluslararası döviz rezervleri, petrolün varil fiyatının 110 dolar olduğu dönemden bu yana yüzde 27'den fazla azaldı. Bu çerçevede, Haziran 2014'te 746 milyar dolar olan döviz rezervi, petrol fiyatlarının 27 dolara kadar düşmesinden sonra bu yılın ekim ayı itibarıyla yaklaşık 203 milyar eriyerek 544 milyar dolara geriledi.

Yemen’de savaşın sürmesi askeri harcamalarının geçen yıl 80,8 milyar dolara yükselmesi ülkenin mali tablosuna da olumsuz yansıdı.

Suudi Arabistan'ın cari işlemler hesabı, 2013'te 135,4 milyar dolar ve 2014'te 73,8 milyar dolar fazla verirken, geçen yıl 53,5 milyar dolar açıkla kapandı. Açık, ülke milli gelirinin yüzde 8,2'sine ulaştı. IMF, söz konusu açığın bu yıl 41,1 milyar dolar olarak milli gelirin yüzde 6,4'üne denk gelmesini bekliyor.

Nüfusu 31,54 milyon olan ülkede 2014 yılında şu anki kur üzerinden 280 milyar dolan olan genel kamu gelirleri ise geçen yıl 165 milyara gerileyerek milli gelirin yaklaşık yüzde 25'inin erimesiyle sonuçlandı.

Söz konusu kamu gelirlerindeki gerilemenin bu yıl 146 milyar dolara inmesini öngören IMF, gelecek yıl için ise 161 milyar dolarlık gelir kaybı tahmininde bulundu.

- Kamu giderleri düştü

Suudi Arabistan'ın 2014 yılında 304 milyar dolar olan genel kamu giderleri ise geçen yıl 267 milyar dolara düştü, bu yıl sonunda 231 milyar dolara gerilemesi bekleniyor. Giderlerdeki gerilemeye karşın, ülkenin bütçe açığı da geçen yıl milli gelirin yüzde 15 düzeyinde 98 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.

Suudi Arabistan Maliye Bakanlığının petrol fiyatlarını varil başına 50 dolar kabul ederek yaptığı hesaplamaya göre, bütçe açığının bu yıl 79 milyar dolara, 2017'de ise 53 milyar dolara inmesi öngörüldü.

Bütçe açığının azaltılmasında istenilen hızın sağlanamayışında petrol gelirlerindeki gerileme etkili oluyor. Petrolden 2014'te 246 milyar dolar sağlayan Suudi Arabistan'ın, bu kalemden geliri geçen yıl 120 milyara düşerken, bu yıl ise yaklaşık 90 milyar dolarda kalması bekleniyor.

- Kamu borcu artıyor

Petrol fiyatlarındaki düşüşün sebep olduğu ekonomide yaşanan sıkıntıları aşmak için akaryakıt, su ve elektrik fiyatlarını artıran ve bakanların maaşlarını yüzde 20 düşüren Suudi Arabistan'da, borç yükü de her geçen gün artıyor.

Yine Suudi Arabistan Maliye Bakanlığı verilerine göre, ülkenin toplam kamu borcu 2014 sonunda yaklaşık 12 milyar dolarken, geçen ay sonunda 86 milyar dolara ulaştı. Bunun 58 milyar dolarlık kısmını iç borç, 28 milyar dolarlık kısmını dış borç yükü oluşturdu. Söz konusu borç yükü, ülkenin milli gelirinin yüzde 12,3'sine denk geliyor.

- Büyüme hızı yavaşladı

Son olarak 2012'de yüzde 5,4 büyüyen Suudi Arabistan ekonomisi daha sonraki yıllarda bu seviyeye yaklaşamadı.

IMF'nin ekim ayında yayımlanan Ortadoğu, Kuzey Afrika için Bölgesel Ekonomik Görünüm Raporu'nda 2013'te yüzde 2,7, 2014'te yüzde 3,6 ve geçen yıl yüzde 3,5 büyüyen ülke ekonomisinin petrol fiyatlarının düşük seyretmesi ve küresel ekonomisindeki durgunluktan dolayı bu yıl yüzde 1,2 ve gelecek yılda yüzde 2 büyüyebileceği öngörüldü.

Suudi Arabistan'ın 2014 yılında 754 milyar dolar olan milli geliri, 2015’te 646 milyar dolara düştü. Kişi başına milli gelir de 2014'te 24 bin 999 dolardan geçen yıl 20 bin 583 dolara kadar geriledi. Bu yıl milli gelirin 646 milyar dolarda kalacağı ve nüfus artışının da etkisiyle kişi başına düşen milli gelirin 20 bin dolar olacağı hesaplanıyor.

Suudi Arabistan'ın ekonomisini mercek altına alan IMF'ye göre ise "Ülkenin yeniden denk bütçeye sahip olabilmesi için ham petrolün varilinin 77,7 dolara yükselmesi" gerekiyor.