Himalaya Şerpa yerlileri oksijen yetersizliği yaşayanlara model olabilir

ANKARA (AA) - Bilim adamları Himalayalar'da yaşayan Şerpa yerlilerinin yüksek irtifada düşük oksijen koşullarına uyum sağlamalarını inceleyerek, oksijen yetmezliğinden muzdarip hastalar için yeni tedavi yöntemleri geliştirmeye çalışıyor.

İngiltere'nin Cambridge Üniversitesinden bilim adamları, 10 yıldır sürdürdükleri "Caudwell Xtreme Everest" adlı araştırma kapsamında, Himalayalar'da yaşayan Şerpa dağ rehberleriyle alçak irtifalarda yaşayıp tırmanmak için Himalayalar'a gelen yabancıların, oksijenin az olduğu yüksek irtifa koşullarına uyum süreçlerini karşılaştırarak oksijen yetmezliği (hipoksi) hastalığının tedavisinde kullanılabilecek ipuçlarını aradı.

Sonuçları, Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlanan araştırma çerçevesinde, beş bin metredeki Everest ana kampında kurdukları sahra laboratuvarında 10 dağcıdan 10 yıl boyunca kan ve kas örnekleri alan araştırmacılar, dağcıların yüksek irtifaya uyumunun yanı sıra "mitokondri" denilen hücrede oksijeni enerjiye dönüştüren yapılarındaki değişimi inceledi. Araştırmacılar, aynı çalışmayı Himalaya yerlisi Şerpalardan oluşan bir grup üzerinde de yaptı.

Bilim adamları, araştırma sonucunda, Şerpaların kalıtsal özellikleri sayesinde oksijeni daha etkin şekilde enerjiye dönüştürebildiğini, uzun yıllar yüksek irtifa koşullarında yaşadıklarından kanlarında enerji etkinliğini sağlayan alyuvar sayısının arttığını belirledi. Everest ana kampında kan örnekleri alınan dağcıların da yüksek irtifa koşullarına uyum sağlarken kanlarındaki alyuvar sayısının yükseldiğini görüldü.

- Şerpalar oksijeni etkin kullanırken kan dolaşımı sorunu yaşamıyor

Ancak araştırmada, yabancı dağcıların alyuvar sayısıyla orantılı olarak kan yoğunluklarının da arttığı ve kan akışının yavaşladığı tespit edilirken, böyle bir durumun yaşanmadığı Şerpalarda alyuvar sayısının artmasıyla kan damarlarını açan ve kan akışını hızlandıran nitrik oksit seviyesinin yükseldiği ortaya çıktı. Böylece Şerpaların oksijeni daha etkin kullanırken kan dolaşımı sorunu yaşamadıkları tespit edildi.

Bilim adamları ayrıca, Şerpaların vücutlarının enerji için daha az yağ yaktığını, oksijen eksikliğinin yol açtığı enerji açığını tıpkı yüksek eforlu vücut faaliyetlerinde olduğu gibi şeker ve karbonhidrat yakarak sağladığını gördü.

Araştırmacılar, yabancı dağcılar ile Şerpalar arasındaki en önemli farkın ise vücuttaki, oksijen seviyesindeki düşüşte kasların çalışmayı sürdürmesini sağlayan ve oksijen kaybını telafi eden "fosfokeratin" seviyesinden kaynaklandığının altını çizdi. Bilim adamları, fosfokeratin seviyesinin yabancı dağcılarda yüksek irtifada azalan oksijenle sıfıra inerken Şerpalarda artış gösterdiğini ifade etti.

Bilim adamları bulguların, oksijen yetmezliğinden muzdarip hastalar için özel ilaçlar ve tedavi yöntemleri geliştirilmesine yardımcı olabileceğini belirtiyor.