"Manevi mimarların" türbelerinde ziyaretçi yoğunluğu

ANKARA (AA) - Ankara'nın manevi mimarlarından Hacı Bayram Veli, Abdülhakim Arvasi ve Ali Semerkandi'nin türbelerinde, ramazanda ziyaretçi yoğunluğu yaşanıyor.

Ramazanda vatandaşlar, Ankara ile civarındaki türbe ve kabirleri ziyaret ederek, dua okuyor, dilekte bulunuyor.

Ulus'taki Hacı Bayram Veli, Keçiören'deki Abdülhakim Arvasi, Çamlıdere'deki Ali Semerkandi'nin türbeleri, en çok ziyaret edilen mekanların başında geliyor.

- Hacı Bayram Veli ve türbesi

Ankara'nın Solfasol köyünde 1352'de doğan Hacı Bayram Veli, eserlerini Türkçe yazarak, dilin kullanımını Anadolu'da önemli derecede etkiledi. Hacı Bayram Veli, ders almak üzere gittiği Aksaray'dan, hocası Hamideddin-i Veli'nin (Somuncu Baba) vefat etmesiyle Ankara'ya döndü.

Veli'nin talebeleri arasında, damadı Eşrefoğlu Rumi, Şeyh Akbıyık, Bıçakçı Ömer, Yazıcızade Ahmed ve Mehmed (Bican) kardeşler ile Fatih Sultan Mehmet'in hocası Akşemseddin bulunuyor.

Bayramiye tarikatının kurucusu kabul edilen Hacı Bayram Veli, 1429'da Ankara'da vefatının ardından ismiyle anılan caminin yanında toprağa verildi. Veli'nin türbesi, mübarek günlerde Ankara ve Türkiye'nin dört bir yanından gelen vatandaşlarca ziyaret ediliyor.

- Abdülhakim Arvasi ve türbesi

Abdülhakim Arvasi, 1865'te Van'ın Başkale ilçesinde doğdu. Birinci Dünya Savaşı sırasında önce Irak'a giderek burada, daha sonra Adana, Eskişehir ve İstanbul'da yaşayan Arvasi, Sultan Vahdeddin tarafından 1919'da ilahiyat fakültesine tasavvuf hocası olarak tayin edildi.

Kuvayımilliye hareketine destek veren Arvasi, hayatının sonuna doğru görevli olarak İzmir'e gönderildi. Burada hastalanan Arvasi, Ankara'ya nakledildikten birkaç gün sonra, 27 Kasım 1943'te vefat etti.

Naaşı, Keçiören ilçesi Bağlum Mahallesi'nde defnedildi.

- Şeyh Ali Semerkandi ve türbesi

Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması yolunda büyük rolü olduğuna inanılan Ali Semerkandi, İsfahan'da doğdu.

Semerkandi, Mekke, Şam ve Bağdat gibi ilim merkezlerini dolaştıktan sonra Konya'ya, oradan Ankara'ya gelerek Çamlıdere'ye yerleşen Semerkandi, bölgeyi ilim ve irfan merkezi haline getirdi.

Yaşamını 1458'de yitiren Semerkandi'nin cenazesi, Çamlıdere Mezarlığı'na defnedildi. 1978'de restore edilen türbe, özellikle ramazanda ziyaretçilerden yoğun ilgi görüyor.

- "Türbe ziyaretleri dini ve kültürel içerikli pek çok unsurdan beslenir"

Ankara Üniversitesi (AÜ) İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İhsan Çapcıoğlu, AA muhabirine, popüler dindarlığı, dinin öğretilerinin, halk kitlelerince yeniden şekillendirilmesinin ortaya çıkardığını söyledi.

Bu şekillendirmenin renklerini, toplumun psikososyal ihtiyaçları ve dini algılama düzeyinin belirlediğini anlatan Çapcıoğlu, "Bu durumda, dinin temel öğretilerini içeren kitabi dinin yerine, kültürel şartlar ve yaşama biçimleri gündeme gelir. Ülkemizde bu tür dindarlığın en canlı örneklerinin sergilendiği mekanlar olan türbeler, ziyaret fenomeni bağlamında pek çok inanç ve ritüele ilişkin popüler eğilimlerin gözlemlenebileceği bir özelliğe sahiptir." ifadelerini kullandı.

Popüler dindarlıkta birçok insan için dinin, "düşünülenden ziyade yaşanan bir şey olduğunu" vurgulayan Çapcıoğlu, şöyle devam etti:

"Bu özelliğiyle o, kaynağını sürekli hastalık, ölüm korkusu ve doğal felaketler gibi birtakım belirsizlikler ve öngörülmeyen durumlarla ilgili kaygılardan alır. Günümüz Türkiye'sinde 'halk dini' veya 'halk dindarlığı' söz konusu olduğunda ise öncelikle geniş kitlelerce kendilerine olağanüstü güçler veya haller atfedilerek kutsal bilinen, bu bakımdan çeşitli dilek ve amaçlarla ziyaretlere konu olan adak ve ziyaret yerleri etrafında oluşmuş dini kültür ve dindarlık biçimleri akla gelmektedir."

Çapcıoğlu, türbe, adak ve ziyaret dindarlığının, toplum kültürü ve "yaşanan din"in çok önemli bir yönünü oluşturduğunu, bu kapsamda yatır, kümbet, tekke gibi kutsal kabul edilen mekanların, önemli birer çekim merkezi olarak kalmayı sürdürdüğünü bildirdi.

Hacı Bayram Veli'nin sosyal hayattaki yerini ve özellikle Ankara için önemini, Yahya Kemal Beyatlı'nın "Konya için Mevlana neyse Ankara için de Hacı Bayram Veli odur." sözünün özetlediğini belirten Çapcıoğlu, "Türbelerin en önemli işlevi, insanların kutsalla ilişki kurmaları ve bu yolla çeşitli problemlerine çözüm bulmalarına aracılık ederek şifa dağıtan manevi mekanlar olduklarına inanılmasıdır. Yaygın inanışa göre, türbelerde yatan velilerin yardımlarına mazhar olmak için çeşitli ritüeller icra etmek gerekir. Dolayısıyla türbe ziyaretlerinin dini ve kültürel içerikli pek çok unsurdan beslendiği görülmektedir." dedi.

Kadınların türbelere daha yoğun ilgi gösterdiğini dile getiren Çapcıoğlu, şunları kaydetti:

"Türbelere dilekte bulunmak için gelenler, özellikle üniversite ve lise giriş sınavlarında başarı, iş bulma, istenilen şehre tayin, kısmet açma, çocuk sahibi olma, hastalıklara şifa, ev ve araba sahibi olma gibi niyetler taşımaktadır. Bunun dışında türbede dua ettikleri zaman manevi huzur bulduklarını ve rahatladıklarını söyleyenlere de rastlamak mümkündür.

Türbeler, kadını erkeği, yaşlısı genci, zengini fakiriyle toplumun tüm kesimlerinin ziyaret mekanlarıdır. Dindarlık seviyeleri, din algıları, eğitim düzeyleri, sosyoekonomik durumları ne kadar farklı olursa olsun, bu mekanlar farklı insanları benzer gayeler etrafında ortak bir mekanda buluşturmaktadır. Bu özelliğiyle türbeler, toplumsal birlik ve bütünlüğü sembolize eden yerlerdir."