Efelerin diyarı Ege’de her parti bir milletvekilliği almak için yarışıyor

Muharrem SARIKAYA / YAZI DİZİSİ 1 / HT GAZETE

Doğa yasasını bu bölgede siyasette de çalıştırmış, dağ ile ovayı birbirinden ayırmış... Birine zeytini, inciri, diğerine pamuğu, çileği vermiş. Dağa yağdırdığında ovadaki zarar görmüş, ovaya yağdırdığında da dağdaki avucunu açıp beklemiş. Siyasette de kuralını değiştirmeyip, dağa sağı, ovaya solu vermiş... Yıllardır değişmeyen kuralı bu seçimde farklılaşır mı onu sandık gösterecek. Ancak seçime 1 ay kala bölgedeki havaya bakılırsa büyük bir kırılma olmayacak. Bu seçimde de ne dağ ovaya, ne de ova dağa akıtacak, ne de kıyıdakiler keyfinden ödün verecek...

MENDERES’İN TAŞKINI

Arkadaşım Durmuş Ali Kılınç ile ilçe ve köylerini dolaştığım Aydın’da gördüm ki ne “Güdüşlü’nün çeşmesi”nin suyunda, ne de Ilıdağ’ın esmesinde değişim olur. Ancak Menderes’in bu yıl yaptığı gibi ovadaki oylarda muhalefet yönünde bir taşma olursa da şaşmamak gerek. Çünkü yıllardır ıslah edilmeyen Menderes, taşkınıyla ovada iktidar adına ne varsa alıp götürmüş. Nehre adını veren Menderes’in memleketi Çakırbeyli’deki oylar da yıllardır aktığı kanalından çıkıp muhalefete kaymış. Büyükşehir yasası da hizmetlerin aksaması ve kendileriyle doğrudan ilgili belde belediye başkanlarını kaybetmiş olmaları nedeniyle AK Parti aleyhine işlemiş.

‘TOPUKLU EFE’ FAKTÖRÜ

Belki bundandır, AK Parti 7 milletvekili çıkaran Aydın’da seçilen 3 milletvekilini liste dışı bırakmış; ancak yeni listesi de sıralama nedeniyle başka tepkiye yol açmış. Buna halkın “Topuklu Efe” lakabını taktığı CHP’li Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu faktörü de eklenince anamuhalefet öne çıkmış. MHP ise dağda bulunmanın rahatlığı ve Milletvekili Ali Uzunırmak’ın herkesin derdine koşan kişiliğiyle mevcudu kurtarmış.

‘BUÇUK HESABI’ YAPILIYOR

Belki bundandır İzmir ve Aydın başta olmak üzere Ege’de partiler bir sonraki milletvekilini alacak oya ulaşabilmek için “buçuk hesabı” yapıyor. Aydın’da 3 vekilliği garantilemiş CHP 4’üncü milletvekilliğine oynarken, AK Parti ovadaki taşkın ve HDP oylarının yatağına dönecek olması nedeniyle mevcut 3 milletvekilini korumak için çabalıyor; seçmeniyse büyükşehire aday gösterilen Mustafa Savaş’ın listede 4’üncü sıraya neden atıldığını sorguluyor. 1 vekili bulunan MHP’yse “2’yi çıkarabilir miyim?” diye didiniyor. HDP’yse İzmir’de her bir bölgeden 1’er milletvekili çıkarmak, Aydın, Denizli ve Muğla’da ise Türkiye barajına önemli destek vermek için çabalıyor.

İKTİDAR TARAFI

AK Parti merkez sağ seçmenin bir damarını tutmaya devam ediyor. Eski Bakan Atilla Koç’un da memleketi olan Köşk’e bağlı Ilıdağ Köyü’ndeki sohbette karşımıza çıkan tablo bunu doğrular nitelikte. Geçen yıl verimi iyi olmayan zeytini, fiyatı kurtarmış; uzun yıllar sonra 11 liradan alıcı bulmuş. İncir de 10-15 liraya satılmış. Zeytinyağı tüccarı Mehmet Tabaş’a göre sadece üretici değil, esnaf da mutlu.

Eski Bakan Koç’un akrabası Cengiz Işılak’ın tepkisiyse çözüm süreci ve başkanlık sistemine dönüktü; “Her ikisine de karşıyım” dedi. AK Parti’ye gönül verenler oyların düşeceğini söylemekle birlikte, koalisyonun da AK Parti’siz kurulamayacağına inanıyor. Bu da seçmeni AK Parti’de tutmaya yetiyor.

Benzer durum incir ve zeytinden geçimini sağlayan MHP’nin yerel seçimi kazandığı Germencik’in Çamköy’ünde de karşımıza çıktı. CHP’nin sandıktan birinci çıkacağını söyleyen Çamköylü Kazım Gökçen’e göre, geçmişte 88 oy alabilen AK Parti’ye zeytin ve incirin iyi para getirmesi nedeniyle bu seçim 150 oy çıkar.

AK PARTİ’NİN 3 AVANTAJI:

1- İktidarda kalacağına inanan muhafazakâr seçmen gemiyi terk etmiyor.

2- Zeytin ve incirin iyi para getirmiş olmasının avantajını kullanıyor.

3- İktidar olmanın avantajıyla bürokratik destek buluyor.

AK PARTİ’NİN 3 DEZAVANTAJI:

AK Parti, uygulamaları nedeniyle elinde olanlardan önemli bölümünü kaybetmiş. Olumsuzlukları 3 milletvekiline yükleyip onları aday göstermeyerek gidermeye çalışsa da sıralamasındaki yanlışı nedeniyle tepkiyle karşılaşmış. Geçmiş merkez sağ iktidarlar İsmet Sezgin, Nahit Menteşe, Yüksel Yalova, Cengiz Altınkaya’yı bakan olarak çıkarırken, AK Parti 13 yılda sadece Atilla Koç’a bakanlık vermiş. Bu da DYP, ANAP cenahından gelen merkez sağı CHP ve MHP’ye kaptırmış. Menderes’in posterinin asılı olduğu Çakırbeyli Meydanı’ndaki kahvehanede sohbet ettiğimiz İmran Budaklı ve Nuri İnal, AK Parti’ye oyların azalacağını ileri sürdü.

Budaklı, “AK Parti Mustafa Savaş’ı niye götürüp 4’üncü sıraya koymuş, kendilerine yakın insanları da getirip önüne yerleştirmiş?” dedi. Menderes Nehri’nin taşkınına, çözüm sürecine ve başkanlık sistemi ile Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın yapılmış olmasına da tepkili olduğunu belirtti. Köşk Beldesi’nde seçim gezisi yaparken karşılaştığımız AK Parti İl Başkanı Ömer Özmen’e eleştirileri aktardığımızda itiraz etmedi, hatta seçmenden gelen yakınmaların iki kat fazlasını da söyledi. AK Parti’nin dezavantajları şunlar:

1- CHP’nin seçim vaatleri ve Çerçioğlu’nun Erdoğan tarzı siyaseti AK Parti’nin dezavantajına dönüşmüş. Çözüm süreci ve başkanlık sistemi tartışması tuzu biberi olmuş.

2- Aday belirleme sıralamasına İzmir dışında Denizli, Muğla ve Aydın’da tepki oluşmuş.

3- Ovayı vuran Menderes taşkını seçmeni öfkelendirmiş. Afet ilanının “Eviniz ve mallarınız etkilenmedi” diyerek yokuşa sürülmesi de çiftçiyi çileden çıkarmış.

CHP’NİN GÜCÜ

Adaylarını önseçimle belirlemesi ve seçim bildirgesi, CHP’nin kıyıdaki etkisini içerilere taşımış. CHP Ege’den en yüksek oyu alabilir. Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu’nun “camilere klima taktırması, her köye AYBA ismini verdiği hizmet ağını götürmesi ve sürekli sahada olması” sağ seçmenin hafızasındaki CHP algısını tersine çevirmiş. Nitekim, Dalama’da çilek tarlasındaki işçilerle sohbet ederken, sağın hâkim olduğu dağ köylerinden geldiklerini belirttiler ve CHP’ye oy vereceklerini söylediler. İncirliova’da Menderes taşkınının hasarını giderip pamuk ekimi yaparken rastladığım Murat Çiftçi ile Taner Yılmaz da hükümete tepkilerini destekleme fiyatı nedeniyle gösterdi. Çeşmesi ile türküye konu olmuş Güdüşlü’de Mevlüt Yılmaz’ın iktidar yakınması da aynı yöndeydi.

CHP’NİN 3 AVANTAJI:

1- Menderes’in taşması çiftçiyi vurmuş, daha çok ekonomik vaatte bulunan CHP’ye kazandırmış.

2- Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu’nun icraatları sağ seçmeni etkilemiş.

3- Önseçim ve iyi aday belirlemesi CHP’nin 3’ü garantileyip 4’e oynamasına neden olmuş.

CHP’NİN 3 DEZAVANTAJI:

Vaatleri etkilese de CHP’nin halktaki inandırıcılık sorunu sürüyor. AK Parti, Çerçioğlu etkisini kıracak şekilde Şanlıurfa Milletvekili Doç. Dr. Zeynep Karahan Uslu’yu 3. sıraya koymuş. Uslu’nun, Çerçioğlu ile büyükşehir belediyesine yapılan denetim sayısına odaklı tartışması da kamuoyunda yer bulmuş. CHP’nin dezavantajları şöyle:

1- Ova ve merkezlerdeki etkisini dağ köylerinde gösteremiyor. Algı problemini aşamıyor.

2- AK Parti’nin iktidar odaklı avantajlarına karşı politika üretemiyor.

3- HDP’nin barajı aşması için geçmişte CHP’ye oy verenlerin destek verme yönündeki kararlılığı da sıkıntıya sokuyor.

Yenipazar’da şapka terzisi olan Nedim Samancı (solda) koyu CHP’li, müşterisi Hüseyin İbilli (ortada) ise MHP’li.

MHP CENAHI

İzmir’de 2, Aydın’da 1 milletvekili ile temsil edilen MHP ise durumunu koruyor. Nazilli, Germencik ve İncirliova’da yerel yönetimleri elinde tutuyor. Nazilli Belediye Başkanı’nın çalışması beğeniliyor. Bir zamanlar Mehmet Ağar’ın hapis yattığı Yenipazar’da 8 köşeli şapka üreten terzi Nedim Samancı ile sohbet ederken, pantolon tamiri yaptıran Hüseyin İbilli, MHP seçmeni olduğunu belirtti, sahada olmadığı için parti yönetimini suçladı. Sanayide demir işi yapan MHP seçmeni Sıddık Akcan ise “Uzunırmak olmaz ise Aydın’da MHP’nin bir yanı eksik kalır” dedi.

MHP’NİN 3 AVANTAJI:

1- Uzunırmak okul yaptırmış, öğrencilere burs vermiş, seçmenin dert babası olmuş. MHP tabanında adına önem veriliyor.

2- Nazilli başta olmak üzere bazı belediyeleri hizmet odaklı çalışıyor.

3- MHP seçmeninin bölgede başka partiye gitmemesinin avantajını kullanıyor.

MHP’NİN 3 DEZAVANTAJI:

Her ne kadar seviliyor olsa da her yıl aynı adaylarla yola çıkılmasına seçmen tepkili. MHP açısından dezavantajlar da şöyle:

1- CHP ve AK Parti’nin seçmen ağırlığı karşısında adım atamıyor. Belediyede CHP, iktidarda da AK Parti karşısında varlık göstermekte zorlanıyor.

2- MHP tabanında kabul görmekle birlikte aday tercihinde yeniliğe gitmemesi, tarafsız seçmenin tercihini etkiliyor.

3- Parti yönetiminin yeterince çalışmadığından yakınıyor.

HDP CEPHESİ

İzmir’den bu seçim milletvekili çıkaracağına kesin gözüyle bakılıyor. HDP açısından avantaj ve dezavantajlar da şöyle sıralanıyor.

HDP’NİN 3 AVANTAJI:

1- Kürt seçmeni kendisine yöneltmekte başarılı.

2- Çıkardığı adayların iyi olması seçmeni etkilemiş.

3- Barajı aşma konusunda sol seçmeni yanına çekmiş.

HDP’NİN 3 DEZAVANTAJI:

1- Din dersleri ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kaldırılacağına yönelik söylemleri kendisine yönelecek muhafazakâr Kürt seçmeni kaçırmış.

2- CHP’nin Kürt seçmeni etkileyecek aday çıkarmış olması kendisine gelecek oyları frenlemiş.

3- Bölgenin öteden beri muhafazakâr seçmen yapısında olması, HDP’nin ise sol söylemleri, teveccühün sınırlı kalmasına neden olmuş.

HAFTAYA: GÜNEYDOĞU ANADOLU’DA SEÇMEN NE DÜŞÜNÜYOR? İKİ PARTİLİ TABLO DEĞİŞİR Mİ?