Süryani alfabesi nedir, özellikleri nelerdir? Süryani alfabesi toplam kaç harf?
Süryanice dilini yazıya dökmede kullanılan yazı sistemine Süryani Alfabesi adı verilmektedir. Arap alfabesine benzer bir şekilde sağdan sola doğru yazılan Fenike, İbrani ve Arap alfabesi ile bağlantılı olduğu düşünülen Süryani alfabesi nerede kullanılır? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Sahip olduğu ünsüz harflerden 3 tanesinin aynı zamanda ünlü harf olmak özelliği de taşıyan ve bu sebeple Arap alfabesi ile benzer özellikler gösteren Süryani alfabesi kaç harf içermektedir? İşte, Süryani alfabesi ile alakalı tüm detaylar…
Süryani Alfabesi Hangi Bölgede Kullanılır?
Arami alfabesinden türeyen ve Fenike, İbrani ve Arap alfabeleriyle de bağlantıları olduğunu bilinen Süryani alfabesi; MÖ.2. yüzyıldan beridir özellikle Mardin ve çevresinde, bir bölge dili olan Süryanicenin yazıya dökülmesinde kullanılan bir yazı sistemidir. Arap alfabesi gibi sağdan sola yazılan bu yazı sisteminde aynı zamanda kelime ya da cümlelerin sayısal değerini hesaplama manasına gelen ebcet hesabı da bulunmaktadır.
Süryani Alfabesi Özellikleri
Yazımızın başında da belirttiğimiz üzere Süryani alfabesi MÖ. 2. Yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmış olan bir yazı sistemi olarak dikkat çekmektedir. Arami alfabesinden esinlenerek hazırlanan ve Fenike, Arap alfabeleri ile bağlantıları olduğu tespit edilen bu alfabe ile yazılmış ilk metinler, Nasturi mezhebine ait olan Nasturi kiliselerinde bulunmuştur.
Arap alfabesi gibi sağdan sola yazılan 22 harften meydana gelen Süryani alfabesinin bir diğer önemli özelliği ise bu yazı sisteminin üç farklı türe sahip olmasıdır.
Estrangela
Süryani alfabesinin en eski türü olan bu yazı sistemi artık Süryanice metinlerin yazılmasında kullanılmadığından klasik bir alfabe olarak değerlendirilmektedir. Bugün daha çok süsleme yazı biçimi olarak kullanılan bu alfabeye bazı yazıtlarda ya da kişilerin unvanlarını belirtmede rastlanmaktadır.
Psita
Estrangela yazı sistemine göre daha basit ve daha yumuşak bir yapıda olan bu alfabe, Batı Süryani lehçesinin yazıldığı bir çeşit olarak öne çıkmaktadır. Harekelerin kullanıldığı bir el yazısı olan tanımlanabilecek olan bu türe aynı zaman da Yakubi ya da Maruni de denmektedir. Psita alfabesi; 8. yüzyıldan itibaren yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.
Madnhaya
Doğu Süryani lehçesinin yazılmasında kullanılan bu yazı sistemi, ilk iki sırada bahsettiğimiz alfabelerin bir karışıma benzemektedir. Bu alfabede kelime içinde yer alan ünlü harfleri belirtmek için harflerin üzerinde ya da altında noktalar bulunmaktadır. Bu özelliği sebebiyle Madnhaya alfabesi, İbrani alfabesinde kullanılan noktalama işaretlerinin öncüsü olarak değerlendirilir.
Süryani Alfabesi Harfleri
Süryani alfabesinde toplamda 22 harf bulunmaktadır ve bu alfabe kullanılarak yazılan metinler tıpkı Arapçada olduğu gibi sağdan sola yazılmaktadır. Bu alfabede bulunan 22 harf arasında ünlü harfler bulunmaz; sesli harfler ya metni okuyan kişi tarafından tamamlanır ya da hareke sistemi kullanılarak verilir.
Kelimelerin, cümlelerin ya da sözcüklerin sayısal değerini hesap etmek için kullanılan ebced hesabının da kullanıldığı bir alfabe olan Süryani alfabesinde sesli harf olarak kullanılabilen 3 sessiz harf bulunmaktadır. Süryanice bir metin içinde kullanılan alef, yod ve vav harfleri ünsüz harfler oldukları halde Süryanice bir metin içinde ünlü harfler olarak da kullanılmaktadır.
Süryani Alfabesini Türkler Kullandı Mı?
Doğu Türkistan’da varlığını sürdürmüş olan Uygurlar ve Orta Asya’da yaşamış olan diğer Türk toplulukları arasında, misyonerlik faaliyetleri ile yayılan dinlerden biri de Hristiyanlık, özellikle bu dinin Nesturi mezhebi olmuştur. Doğu Türkistan’da özellikle de Turfan dolaylarında gerçekleşen arkeolojik kazılarda, az sayıda da olsa Uygurca Hristiyan metinleri ve metin parçaları bulunmuştur. Berlin’de bulunan Uygur alfabesiyle yazılmış Hristiyan metinleri dışında Süryani alfabesiyle yazılmış Türkçe metin parçaları da bulunmaktadır.
