Y Kuşağı UBER'i nasıl zengin etti?
Çocuk 26 yaşında, askerliğini bedelli yapıyor, İstanbul’da birliğine teslim olmaya UBER’le gidiyor. Tabii otomobiliyle gidecek hali yok ama zaten otomobili de yok. Bedelliyi de tahmin edileceği üzere ailesi karşılıyor. Orta sınıfın Y kuşağına tipik bir örnek. Yani 1981-1997 yılları arasında dünyaya gelen Milenyum kuşağının tipik bir temsilcisi. O genç, anne ve babasının kendi yaşında olduğu zamanlarda kazandığı kadar kazanamıyor. Kendi ailemde, yakın çevremde ve örneğini verdiğim daha uzak çevremde de Y kuşağı temsilcilerinin durumu aynı. 26 yaş para kazanmak, otomobil almak için çok genç ve erken gelebilir kimilerine. Ancak Milenyum gençleri 37 yaşına geldiklerinde de durumları çok farklı olmuyor.
Bu Türkiye’nin ekonomik koşullarıyla ilgili olmaktan çok, küresel bir trend. Küreselleşmenin Milenyum kuşağını önceki nesile göre daha yoksul kıldığını ortaya koyan araştırmalar var. Hatta, ekonomik göstergeleri yükselen bir grafik yansıtan Almanya’da bile. Milenyum kuşağında otomobil alanların sayısının, önceki kuşaklardaki yaşıtlarına göre azaldığı tespit ediliyor. Deutsche Bahn’ın oto paylaşım uygulaması Flinkster de özellikle genç kuşağa hitap ediyor. Almanya’daki araştırmalarda Y kuşağının mülkiyet karşıtlığı ve çevre duyarlılığı da hesaba katılıyor gerçi. Sahiplenme ihtirasına kapılmadan paylaşım ekonomisine ortak olmak gençlere daha modern, ‘hip ve cool’ geliyor.
Flinkster uygulaması Almanya'da 1700 istasyonda 4 bin araçla hizmet veriyor özellikle öğrencilere. Al-kullan-bırak...
BAŞKA ÇARELERİ YOK
Y kuşağının alım gücü ve tüketim davranışlarıyla ilgili araştırmalardan biri de Ameriken Merkez Bankası’na ait. FED’in analiz ve istatistik birimi uzmanları Christopher Kurz, Geng Li ve Daniel Vine, çeşitli veriler ve anketlerden yola çıkarak gençlerin tüketim alışkanlıklarını analiz ederken, bunları önceki kuşaklardaki yaşıtlarının ortaya koyduğu modelle kıyaslamışlar. Vardıkları sonuç şu: Genç kuşak günümüzde mevcut tüketim imkanlarına bayıldığı için değil, başka çaresi olmadığı için bunları tercih ediyor.
Üç ekonomist, Y kuşağını oluşturan 21-37 yaş grubundaki bireyler ile, 1965-1980 arası dünyaya gelen X kuşağı arasındaki en temel farkı şöyle açıklıyor: Y kuşağı dünyaya gözlerini açtığında internet ve cep telefonları zaten vardı, bunlarla yetişme çağında tanışmadılar. X kuşağı için televizyon ve otomobil sahibi olmak ne kadar doğalsa, Y kuşağı için de dijital hizmetler üzerinden tüketim o kadar sıradandı. Bu nedenle UBER ve Lyft gibi uygulamaları tercih etmeleri tabii mantıklı bir sonuç.
Tercih ettikleri nereden ortaya çıkıyor? Otomobil satın alanların giderek artan yaş ortalamasından. 2000 ve 2009 yılları arasında yaş ortalaması 43.5’ten 49’a yükselmiş ve bugün de aşağı yukarı bu düzeyde seyrediyor. Bu tabii nüfusun yaşlanmasıyla da ilintili, ancak yükseliş nedenlerinin sadece yarısını açıklıyor.
Milenyum kuşağının bir otomobil satın alabilmek için X kuşağındaki muadillerine göre yıllık ortalamada 600-700 dolar daha az harcadığı da görülüyor – burada doların değişen satın alma gücü de hesaba katılmış. Ve genel olarak tüketim harcamalarının da önceki kuşaklardaki akranlarına göre düşük kaldığı gözleniyor.
NEDENİ FİNANS KRİZİ
FED ekonomistleri “Acaba dijital çağda paylaşım ekonomisinin kaçınılmaz sonucu mu?” diye hayli ince eleyip sık dokuyor ve şu neticeye varıyorlar: “Milenyum kuşağının reel geliri, önceki kuşaklardaki yaşıtlarına göre düşük, tasarruf da yapamıyorlar. Borçlanma ise daha karmaşık. X ve Y kuşakları arasında borçluluk düzeyi hemen hemen aynı. Ancak, 1946-1964 (Baby –Boomer) kuşağındaki yaşıtlarından daha yüksek.”
Anketler de dahil çeşitli parametreleri bir araya getirdiklerinde, Y kuşağının tüketim zevk ve tercihlerinde aslında önceki nesillere göre önemli bir değişiklik olmadığını da tespit ederek, “Aynı düzeyde yeterli gelirleri olsa, aynı tüketim alışkanlıklarını sürdüreceklerdi” diyorlar. Neticede istedikleri otomobili alamıyor ve taksi yerine UBER kullanıyorlar, daha modern buldukları için değil, (ABD’de) daha ucuza geldiği için.
Bunların nedeni de on yıl önce patlak veren finansal kriz. FED ekonomistlerine göre, Y kuşağının 11-27 yaş aralığında olduğu dönemde başlayan kriz bu kuşakta iz bırakıyor. Aynı 1929’daki Büyük Buhran döneminin gençleri üzerinde olduğu gibi.
FED analistleri, Milenyum gençlerinin tatilde Airbnb konaklamayı çok harika buldukları için değil, aynı düzeyde otellere paraları yetmediği için mecburen tercih ettiklerini öne sürüyorlar. Kavga dalaş arasında kimyası bozulduğu için memleket sınırları içindeki UBER serüvenimi sonlandırdım ama Airbnb konusundaki analize kesinlikle katılmıyorum. Gittiğim kentin turisti değil, insanı gibi olmayı sevdiğim için şahsen bir Airbnb evini tercih ederim. Bir Milenyum genci olan kızımla Roma'dan Viyana'ya çok denediğimiz için söylüyorum.
