"Cep telefonlu zombi" olmadan da "yaya"lık zor
İnsanoğlu var olduğu günden bu yana yürüyor ama otomobil çağı bu özgürlüğünü elinden aldı… İki tekerliler dahil motorize güçlerin hakimiyeti her geçen gün artıp yayaların uzayını daha fazla kaplıyor. Böyle bir haksızlık varken, yasa eliyle yayanın trafik içindeki özgürlüğünü daha da kısıtlamak adaletsizlik mi, değil mi?
Kalabalık yaya geçitlerinde başı telefona eğik, karşı yönden gelenin üzerine bodoslama yürüyen yayalara ayar şart ama, konu yayalar arası hukuk değil; mesele sadece yaya geçidi değil, mekan da İstanbul değil. New York’ta cep ya da tablet, mobil cihazla mesaj yazan dikkati dağınık yayaların kurban gittiği ölümlü kazaları önlemek üzerine eyalet Senatosu’na bir yasa teklifi verildi. Queens temsilcisi olan Senatör John Liu’nun teklifine göre herhangi bir noktada cadde geçerken mesajlaşmak yasaklanacak; ilk kez ihlal eden yayaya 50 dolar ceza kesilecek, üçüncü ihlalde ceza 250 dolara kadar çıkacaktı. Liu’nun deyişiyle trafikte dikkat dağınıklığı bir halk sağlığı sorunuydu, herkes kendi selametinden sorumluydu ve alt tarafı beş saniye beklenip mesaja devam edilebilirdi.
İlk bakışta basitçe ret ya da kabul edilebilecek teklif üzerine derin bir felsefi tartışma çıktı. Muhalif görüşe göre otomobil merkezli bu fikir, var olduğundan beri en doğal davranışı yürümek olan insanoğlunun özgürlüğünü kısıtlayan bir girişimdi. Uygarlığın başından bu yana en güvenli ulaşım biçimini tercih eden yayaya karşı, bin 200 kiloluk aracın direksiyonundaki insanı kayırmak adalete sığmazdı. Yaya dikkatsizlikle suçlanırken, pervasız sürücülerin dikkatsizliği hiçe sayılıyor, mağdur sanık durumuna getiriliyordu. Oysa ki istatistiklere göre ölümlü kazalarda sürücülerin kusur oranı daha yüksekti. Sadece bu yıl sürücüler 70 yayanın ölümüne neden olmuş; dikkati dağınık denilen insanların kimseyi öldürdüğü ise görülmemişti.
ESKİDEN NEZAKETTİ, ŞİMDİ MECBURİYET!
İstanbul’da ise “cep telefonlu zombi” tarzı avarelikte cadde geçenler bir yana, trafik ışığı olmayan yaya geçitlerini pür dikkat aşmak bile ateşten gömlek.
Oysa Karayolları Trafik Kanunu’nun bu yıl yürürlüğe giren 74'üncü maddesine göre sürücüler, kavşak giriş ve çıkışlarıyla yaya veya okul geçitlerine yaklaşırken yavaşlamak, eğer varsa yayalara geçiş hakkını vermek zorunda. Bu kurala uymayanlara öngörülen ceza 488 TL. Trafikteki yeni döneme dikkat çekmek için İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da “Öncelik hayatın, öncelik yayanın” sloganıyla ülke çapında kampanya başlattı. Zihniyet değişikliğini şöyle açıkladı bakan: “Bize okullarda şöyle öğretildi: önce sağa, sonra sola, tekrar sağa bakacağız. Anlamı şuydu: Trafikte sorumluluk yayaya ait. Yol boşsa, çıkacaksın, arabayı kollayacaksın, bir şey olursa kusur dikkatsizlik ve tedbirsizlikten sana ait olacak. Oysa 74. Madde değişikliği çok net. Eskiden nezaketle yol veriliyordu. Veya vermiyorlardı. Oysa şimdi araçlar gelecekler, yaya geçidinde duracaklar, yayanın geçmesini bekleyecekler ve ardından yolculuklarına devam edecekler."
Ülke çapını bilmem ama İstanbul’da bir yaya olarak istediğin kadar kurallara uyumlu davran, geçiş üstünlüğü halen araçların! Sağa ve sola dönüşlerde “Yayaya yol ver” levhasına da aldıran yok. Yeşil ışıkta karşıya geçerken dönüşteki aracı kollamazsan yandın. Senin geçiş hakkını elinden aldığı için ışığı göstererek uyardın mı, cevaben aldığın el kol hareketleri de cabası. Emniyet ve Jandarma verilerinden alınan karayolları istatistiklerine göre Türkiye’deki yaya kazaları ikinci sırada yer alıyor. Kusur dağılımında sürücü/yaya oranlaması ise yüzde 90’a yüzde 10.
E-SCOOTER NEYMİŞ, SİZ KALDIRIMDA MOTOSİKLETLERİ GÖRÜN!
Artık alıştık ama, Almanya’da e-scooter’larla ilgili trafik yönetmeliğini görünce motosikletleri anmadan edemedim. Bizim çocukken İtalya’dan alınma olduğu için trotinet diye bindiğimiz şimdinin elektrikli scooter’ları ABD ve Avrupa’da artık yetişkinlerin ulaşım aracı haline gelmeye başladı. E-scooter kiralama işine girişen start-up’lar çoğalırken, büyük kentlerde elektrikli scooter’ların trafik kurallarını belirlemek üzere düzenlemeler yapılıyor. Fransa’da daha yasa çıkmadan Paris Belediyesi kaldırımda gidene 135 Euro, kaldırım işgal edene 35 Euro para cezası kararı aldı. Yaya yolunu tıkayanlar da kaldırılıyor.
