BioNTech'in yedinci dozu!
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca “Her doz aşının kıymetini biliyoruz, israf yok” diyerek yalanladı, ancak İstanbul Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek’in “BioNTech’te israf” açıklaması baki…
Dekan Tükek’e göre BioNTech randevusunu atlayanlar yüzünden zaten sınırlı sayıdaki dozlar çöpe gidiyor. Çünkü eksi 70 derecelik saklama koşulları nedeniyle aşı eritildikten sonra tekrar dondurulamıyor; her biri altı dozluk flakon açıldıktan sonra sadece dört kişi sırasını kullansa, geri kalan iki doz heba oluyor.
Buna karşılık Bakan Koca “Aşının çöpe gittiği iddiaları gerçekle bağdaşmamaktadır. Her bir doz aşının kıymetini biliyor ve ona göre planlama yapıyoruz'' diyor. CHP ise meseleyi Meclis gündemine taşıyor, Koca’ya soruyor: “Şu ana kadar kaç doz BioNTech aşısı çöpe gitmiştir…”
Pfizer-BioNTech dozlarının meclis gündemine taşındığı bir başka yer Bavyera. Oradaki problem savurganlık değil, tersine tutumluluk.
Christian Kröner adlı bir aile hekimi BioNTech’te her flakondan enjektör hüneriyle yedi doz çekerek aşı yapabildiğini, genel geçer altı dozluk uygulama yüzünden her biri 0.3 mililitrelik çok değerli yüz binlerce doz aşının çöpe gittiğini iddia ediyor. Bild’e konuşmuş; hesabına göre sadece Bavyera’da yarım milyon doz BioNTech harcanmış.
Bu aile hekimi, altı doz kuralının tamamen hantal bürokrasiden kaynaklanan bir skandal olduğunu ileri sürerek, yedi doz kararı alınması talebiyle eyalet meclisine dilekçe veriyor. Şartname gereği aşılamada her türlü hatadan uygulayıcı sağlık birimi sorumlu; kamu ya da üreticinin sorumluluğu bulunmuyor. Dolayısıyla sağlıkçıların başına buyruk hareket etmesi riskli. Aile hekimi Kröner bu kuralın, doz savurganlığına yol açan yanlış bir caydırıcı faktör olduğu görüşünde. Yasal izin çıkmasını istiyor.
Bavyera eyalet meclisinin sağlık komisyonu konuyu görüşüyor ve Dr. Kröner'in talebini reddediyor. Bu kararın nedenlerinden biri aşı darboğazında üreticinin gevşemesini önlemek. Çünkü Pfizer – BioNTech ilk başta beş doz olarak belirlenen her flakondan altı doz çekilebileceğini açıkladıktan ve EMA onayladıktan sonra bir bolluk algısı oluşmuş ve tedarik yavaşlamıştı. Bu nedenle Bavyera yedi doz kararıyla aşı ikmalini tehlikeye sokmak istemiyor.
SIFIR ÖLÜ HACİMLİ İĞNE PROBLEMİ
Almanya’da her eyalet aşılama programını kendisi belirliyor ve aynı tartışma başka eyaletlerde de sürüyor. Örneğin Kuzey Ren Vestfalya’da, Patrick Marx adlı bir eczacı yedinci dozu savunuyor ve uygulamış da. Mülheim’daki bir aşı merkezinin yöneticisi olan Marx’a göre bürokratik engeller yüzünden aşılardan maksimum verim alınamıyor, bu da insan hayatına mal oluyor.
Yedinci dozu savunanlara göre üretici firma altı dozu garanti altına almak için fazla ölçülü davranmış. Her şişenin toplam hacmi, sodyum klorit çözeltisiyle incelttikten sonra 2.25 mililitreyi buluyor; kullanım talimatında ise “0.3 ml’lik altı doz çekilebilir” yazıyor. Yani altı dozdan sonra fazla veriyor.
“Yedinci dozu çıkarmak için sihirbazlık gerekmiyor, uygun donanımla el becerisi yeterli” diyor bu eczacı. Dahası her biri 10’ar dozluk Moderna ve AstraZeneca flakonlarından 11 hatta 12 kişiye kadar aşılama yapabilmiş. Her biri 0.5 ml’lik dozlarla aşılama kapasitesini yüzde 20 artırmış.
Uygun donanım dediği de, aşılamada “sıfır ölü hacimli iğnelerin kullanılması. Aşı merkezlerinde bulunan standart enjektörler aynı işlevi görmediği için başarısızlık ihtimali var. Fazladan doz çekerken, minimum doz tutmadığı takdirde aşı uygulanamıyor, atılıyor; şişelerdeki artık miktarlar da karıştırılamıyor.
Yedinci doz taleplerine karşı eyaletlerin yetkili makamları şunu söylüyor: “Şırınga ve iğne kombinasyonunun ölü hacmi 35 mikrolitreden fazla olmamalıdır. Ancak standart enjektör kullanırken hacim ek bir doz almak için yeterli olmayabilir.”
Peki o halde neden ölü hacmi minimum düzeyde ya da sıfır olan iğneler kullanılmıyor? Onun nedeni de bürokratik: Sağlık birimlerinde mevcut standart şırıngalar yeterli bulunmuş, Hollandalı bir firmanın ürettiği fazla doza uygun enjektörlerin alımı uygun bulunmamış. Oysa bilim insanları aşılamanın başladığı ocak ayında uyarmış, “Maksimum doz çekmemek savurganlıktır ve acilen aşıya ihtiyaç duyanlara indirilmiş bir darbedir” diyen tıp uzmanları olmuştu.
Şimdi eyaletlerin bu uyarılara kulak tıkayıp önlem almamasını eleştiren hekim ve eczacılar, spesifik enjektör yokluğunda kamunun en azından her ikinci şişeden fazla doz çıkarmak için teşvik edeceğine, sağlıkçıların önüne hukuki engel çıkarmasına içerliyor. Çünkü her bir doz, üçüncü dalga ortamında yoğun bakımların yükünü hafifletme potansiyeli taşıyor. Ancak hekimler cezai yaptırım korkusuyla hayat kurtarabilecek dozları çöpe atıyor.
Pfizer CEO'su Albert Bourla, BioNTech aşısı yapılanların en geç 12 ay sonra üçüncü bir güçlendirici doza ihtiyacı olabileceğini söylediğine göre tasarrufa da ihtiyaç var.
