Uzay Takvimi 2023
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank söyledi; uzay yolculuğuna aday Türkler belli olmuş, isimleri yakında Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanacakmış. Varank’ın dediğine göre Uluslararası Uzay İstasyonu’na gidecek vatandaşımız orada Türk bayrağını temsil ederken bilimsel deneyler de yapacak. Gidiş tarihi cumhuriyetin 100. yılında. Yani hemen bu yıl, 2023 uluslararası uzay takviminin bir noktasında ISS’ye uçması gerekiyor.
Bakan detay vermediği için uzaya gidecek ilk Türk hangi programa kenetlenecek bilemiyoruz. Uzay misyonları ve kozmik keşif yolculukları bakımından yoğun bir yıla girdiğimiz için tahmin etmek güç.
Önce keşif serüvenleri…
Bu yıl ABD’den Rusya ve Çin’e, ulusal ve uluslararası uzay ajansları keşif araçları fırlatacak, NASA’nın Apollo’dan 50 yılı aşkın bir süre sonra ilk kez Artemis Programı’yla Ay’a göndereceği mürettebat açıklanacak; bu heyecanla beklenen bir süreç, 18 aday astronot tespit edilmiş, içlerinden dördü 2024’te Artemis II misyonuyla Ay seferine çıkacak, yörüngede turlayıp Dünya’ya dönecek. Artemis Programı’nın insansız test uçuşu geçen yıl başarıyla tamamlanmıştı. Ay’a ayak basacak mürettebat ise Artemis III misyonunda görev alacak.
NASA’nın OSIRIS-REx uzay aracı yoğun karbon içerikli Bennu astreoidinden topladığı taş toprak örneklerini eylül ayında dünyaya gönderecek (daha doğrusu atacak); Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Jüpiter’in uydularında JUICE keşif seferini başlatacak, ancak aracın yolu çok uzun, ilk sonuçlar 2031’de alınacak.
Bu arada Çin ve Rusya birlikte “Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu” kurmayı planladıklarını açıkladılar. Ay yörüngesi ve yüzeyindeki bölümlerden oluşacak bir istasyon, ancak yakın gelecek için insanlı uçuş programından bahis yok henüz.
Geçen yıl James Webb Uzay Teleskopu’nun açtığı harikulade yeni ufukların ardından bu yıl da Euclid (Öklid) uzay teleskopuyla yeni bir keşif operasyonu başlıyor. ESA ile 13 Avrupa ülkesi ve ABD’den bilim insanlarının oluşturduğu Euclid Konsorsiyumu tarafından geliştirilen teleskop yılın üçüncü çeyreğinde yörüngeye gönderilecek, yaklaşık 30 gün içinde Dünya’ya 1.5 milyon kilometre mesafedeki hedef pozisyonuna oturacak ve altı yıl süreyle evrenin derinliklerine ışık tutacak. Adını İskenderiyeli Yunan matematikçi Öklid’den alan yeni teleskopun misyonu karanlık maddenin sırlarını çözmek. Galaksilerin hareket hızını tespit edip evrenin ivmesini ölçerek karanlık enerji ve karanlık maddenin daha iyi anlaşılmasını sağlayacak.
UZAY İSTASYONUNA BİR – İKİ…
Uluslararası Uzay İstasyonu’na yolculuklar ise geleceğin ticari uçuşlarına hazırlanan özel şirketlerin payına düşüyor. Elon Musk’ın SpaceX şirketine ait Starship uzay aracının, önümüzdeki şubat sonunda ilk kez yörüngesel uçuş için fırlatılması bekleniyor. Derin uzayda yeni nesil taşımacılık sisteminin önemli bir parçası olacak; Musk bu araçla Mars’a ilk insanlı yolculuğun peşinde. NASA, Artemis programını Starship’le sürdürmeyi planlıyor. Astronotların Ay’a taşınmasında kritik rol üstlenecek SpaceX, NASA’nın 3 milyar dolarlık ihalesini kazanmıştı.
Boeing ise son on yıldır, astronotları Uluslararası Uzay İstasyonu’na taşıma kapasitesine sahip olacak araç üzerinde çalışıyor. Geliştirme aşamasındaki aksilikler ve ertelemelerin ardından Starliner adlı araç ilk insansız test uçuşunu geçen yıl mayıs ayında başarıyla tamamlamıştı. İlk insanlı uçuşun ise Nisan 2023’de yapılması planlanıyor. NASA böylece astronot transferlerini tamamen özel sektöre devretmeyi hedefliyor.
SpaceX’in Crew Dragon kapsülü bir süredir rutin olarak bu görevi yürütüyor; önümüzdeki ay yedinci astronot misyonunu gerçekleştirecek. Starliner operasyonlara dahil olduğu zaman, seferler SpaceX ile Boeing arasında paylaştırılarak devam edecek. Böylelikle NASA 2030’larda devre dışı kalacak ISS’te mümkün mertebe kalabalık bir kadro bulundurmuş olacak.
Ayrıca sırada iki ticari roket daha var. Biri, Lockheed Martin – Boeing ortaklığında kurulan United Launch Alliance tarafından geliştirilen Vulcan Centaur, diğeri ise Jeff Bezos’un uzay şirketi Blue Origin’e ait New Glenn. Vulcan’ın bu yılın başlarında fırlatılması bekleniyor, New Glenn de bu yıl ama daha sonra.
VE dearMOON PROJESİ
SpaceX’in “dearMOON” adını taşıyan Ay turizmi projesi de bu yıl başlıyor. Japon milyarder Yusaku Maezawa’nın önayak olup finanse ettiği projede Maezawa ile birlikte çeşitli ülkelerden sekiz sivil daha, Super Heavy roketiyle fırlatılacak Starship uzay aracıyla Ay çevresinde turlayacak. Maezawa’nın bütün biletlerini satın aldığı seferde sadece iki mürettebat görev alacak.
Maezawa, 2004 yılında kurduğu Zozotown moda alışveriş sitesiyle Japonya’nın milyarderler listesine girmiş bir isim ve aynı zamanda sanat koleksiyoneri. Ay yolculuğuyla bilim ve sanatı kaynaştıracak yeni bir akım yaratmak amacıyla, diğer sekiz turisti sanatsal faaliyet gösteren adaylar arasından seçmiş.
İlk kez 2018’de duyurulan proje için 250’ye yakın ülke ve bölgeden 1 milyon kişi başvurmuş; Ay yolculuğuna ilişkin düşlerini anlattıkları videolar üzerinden seçim yapılmış. Yelpaze geniş. Aralarında ABD’li DJ ve müzik yapımcısıyla Çekyalı koreograf ve sanat yönetmeninden İrlandalı fotoğrafçıya, Hintli dizi yıldızından Güney Koreli rap şarkıcısına gayet renkli simalar var. Ay seferinden dönüşlerinde maceranın sanatsal yorumlarını sergileyeceklermiş.
