2019 Yazıları: Avrupa'da ekonomik ve politik beklentiler
Yüksek borç, düşük büyüme, politik bölünme ve popülizm heyulası... 2019'da Avrupa'nın yerini bu koordinatlar ile tayin edebilirsiniz.
Birçok uluslararası tahminciye göre Euro Bölgesi 2017'deki %2,4'lük büyümeden 5-6 yıl içinde %1,4 büyümeye doğru inecek. 2019'un görevi bu trend içinde, eğilimi bozmayan bir yıl olmak. Beklenti, Euro Bölgesi'nin %1,9 veya bu seviyenin hafif altında büyümesi. Büyüme yavaşça gerilerken enflasyon ise benzer bir eğimle ancak yukarı çıkıyor olacak. Her şey planlandığı gibi giderse Avrupa Merkez Bankası gelecek yılın son çeyreğinde bölgede artık negatif faiz bırakmayacak. %- 0,40 olan mevduat faizi pozitif bölgeye taşınacak.
2018'de kriz sonrasında çok özel bir yıl yaşadık. İlk kez hiçbir ülke Maastricht Kriteri olan bütçe açığı / milli hasıla oranı %3'ü geçmedi. Kamu her yerde kemer sıktı. Bölgede ve %90'a yakın genel kamu borcunun aşağı çekilmesi için ilk kez eşgüdümlü bir efor sergilendi. 2019'da da bunun sürmesi bekleniyor.
İşsizliğin ve genel kamu borcunun düşmesi beklenen bölgede büyümenin kaptan koltuğunda ise özel tüketime dayalı bölge içi talep olacak (Avrupa Komisyonu tahminleri). İhracat yapmak isteyen ülkemiz için haberler hala iyi demektir bu.
***
Bölgenin en büyük mücadelesi politik olacak önümüzdeki yıl. Başkan Trump AB'yi 'ABD'den yararlanmak için kurulmuş bir yapı' olarak tarif ediyor ve devamı olarak meydan okuyor. Çin, ucuz Yuan ve ucuz iş gücü ile ihracat pazarlarında rahatlıkla rekabet ediyor ve Rusya dalgalı bir yayılmacı politika izliyor. AB'nin bunlara yanıt üretebilmesi için bir arada kalmaya ve güçlü liderliğe & ortaklıklara ihtiyacı var.
Merkel ve müesses Alman politik makinesi işte böyle bir zamanda güç yitirmiş durumda. Macron düşük destek ve altı tam dolmayan fikirler ile Avrupa'ya önderlik etmeye çalışıyor. FransAlmanya projesi çatırdıyor.
İngiltere'ninönce birlikten çıkma kararı alması ardından tam olarak bunu nasıl yapacağını kararlaştıramaması da bulmacayı içinden çıkılmaz bir hale sokuyor. Gerek büyüme üzerinde negatif etkisi gerekse de politik ağırlık isteyen durumlarda geride kalması ile Birtanya başlı başına bir sorun.
Birliğin Türkiye, Macaristan ve Polonya ile yaşadığı 'periferi' problemi de epey can sıkıcı. Sık sık Türkiye'yi demokrasi açıklığı ile eleştiren AB aynı sorunları bu ülkelerde de yaşıyor. Problem, bu ülkelerin üye olmaları. Türkiye gibi 'aday' değil. Mülteci sorununun çözümünün ve güvenlik konseptinin Türkiye'den başladığını henüz idrak eden ve Ukrayna'da yaşadığı kış uykusundan henüz uyanan gözleri mahmur Avrupa, Harikalar Diyarı'ndaki Alice gibi. Delik, baktıkça büyüyor.
İtalya'nın popülist koalisyonuna değinmeden geçmek olmayacak. orijinal olarak bir İtalyan problemi gibi görünse de iktidar ısrarcı ya da dayanıklı olursa belli ki sorun bir Avrupa problemine dönüşecek. Faşizmden demokrasiye geçtikten bu yana hemen her 11 ayda bir hükümet değiştiği için piyasalar umutlu. Ancak dediğim gibi, mesele dayanıklılık...
Avrupa Parlamentosu seçimleri mayısta. İngiltere'nin Brexit'i gerçekleştirmesi ile beraber (mart) bu meclisteki sandalye sayısı 751'den 705'e düşecek. Mevcut politik akımları sandalyelere dağıttığımızda Hıristiyan Demokratlar ve Sosyal Demokratlar çoğunluğu kaybedecekler ve popülist & ırkçı partilerin de katılımı ile AB'ye karşıt partilerin (ENF, EFDD, ECR vb.) ağırlığı %25'e varacak. Veto yetenekleri olmayacak ancak 5 yıl boyunca Avrupa Birliği için sorunlar yaratacaklar. Bu, bizim gibi ülkeler için de sorun teşkil edebilir.
***
Avrupa için en kötüsü başlamış olabilir. Ekonomi hala sağlam ve beklentiler iyimser. Ancak ufuktaki politik sorunları çözebilecek demokratik katılım ve onları temsil edecek açık zihinli liderlik eksikliği hissediliyor. Üstelik Rusya ve Amerika farklı cephelerden kapılara yükleniyorlar. Batı kendi içinde bölünüyor. Yaşlı nüfusu, yüksek standartları ve zorlanan politik yapısı ile Avrupa bir dönüşüme uğramak üzere.
