Avrupa kapitalizm ile ilişkisinin sınırlarını zorlarken
Avrupa’da işler harika gitmiyor. Bu sürpriz değil.
Euro Bölgesi (EB) yüzde 2’ye yakın büyümelerden yüzde 1’lere doğru kayarken enflasyonda da durum pek parlak değil. Yüzde 1’e yakın seyreden TÜFE son 3 yılın dibine inmiş durumda. İşte Avrupa Merkez Bankası (ECB) için sireni çalan bu.
ECB enflasyon hedefleyen merkez bankaları arasında. Üstelik tek hedefi bu. Önceki yıllarda enflasyon hedefinin (Yüzde 2’ye yakın TÜFE) uzağına düştüğünde, Banka hemen her yolu denemişti.
Neler yapılmıştı?
Politika faizi sıfırlandı, mevduat faizi eksiye çekildi, varlık alımları yapıldı ve kapsamı genişletildi, sözlü yönlendirme yapıldı, kredi genişlemesine dayanan krediler verildi.
Sonuç ortada. Zayıflayan enflasyon beklentileri ve dağılan ekonomik görünüm.
Bu durumda ECB neden aynı patikadan yürüyüp farklı bir yere varmayı umuyor? Bunun cevabı iki türlü.
Öncelikle aksiyon almamanın maliyeti, almaktan çok daha fazla. 2.’si ise bu kez mali politikanın Euro Bölgesi için genişleyici olacağı beklentisi var. Yani ECB Başkanı bu sefer yalnız kalmayacak.
(ECB bilançosunu büyütmesine rağmen 5 yıl sonraki 5 yıllık Euro swaplardan enflasyon beklentisinin zayıflamaya devam ettiği görülüyor. Bilanço 4,7 trilyonEuro'ya dayanmasına rağmen enflasyon beklentisi yüzde 2,5’lerden yüzde 1,2365’e kadar inmiş durumda)
*
Küresel ticaret savaşları sebebiyle ihracatçı ülkeler kurları güçlenmesin istiyorlar. Güçlü kur aynı zamanda enflasyonu da aşağı baskılıyor. Yavaşlayan küresel ekonomi sebebiyle üretim sektörü susarken hizmetlerde benzer bir gerileme görülmüyor. Bu sebeple iç tüketimi canlı tutmak ve şirketlerin finansal koşullarını daha da kolaylaştırmak için para politikaları destekleyici olmak zorunda. Enflasyon hedefi ile çelişmediği sürece merkez bankaları bu işin uygulayıcısı durumundalar.
Perşembe günü açıklanacak ECB para politikası kararlarında bu sebeple ‘paket’ beklentisi hakim. Yukarıda saydığım çoklu amaca hizmet etmesi için ‘multi araçlı’ bir politika gerekiyor.
EB faiz hadlerini daha aşağı çekmek için mevcut faiz nominal olarak daha da aşağı gelmeli. Piyasa - yüzde 0,40 olan mevduat faizinin 10 baz puan daha inerek eksi yarım puana çekileceği kanaatinde.
Mevcut düşük faiz ortamının devamının sağlanması ve ülke faizlerinin baskı altında kalması için varlık alım programı bekleniyor. Süresi ve programın büyüklüğü değişebilir. Hatta teknik problemler olduğu için ihraç ve ihraççı limitleri, sermaye katılım oranları gibi birçok değişkende yeni düzenlemeler gelebilir. Ancak ortalama bir piyasa beklentisi dillendirmek gerekirse, en az 1 yıl sürecek ve büyüklüğü 300 milyar Euro'yu aşacak bilanço etkisi not alınmış durumda.
Tüm bu adımların geçici olmayacağı ve Euro Bölgesi’nde faizlerin uzun süre düşük kalacağı hem Başkan tarafından dillendirilecektir hem bu ay yapılacak yeni çeyreklik tahminlere işlenecektir. Sözlü yönlendirme ya da ileri vadeli rehberlik bu şekilde sağlanacak.
*
Fed’in Başkan Trump tarafından motive edilen gevşek politikası, Brexit belirsizliği, bu kez Almanya’nın da yavaşlıyor olması, çokça önleme rağmen enflasyonun yeniden düşüşe geçmesi ve yeni dünya ticaret düzeni bana göre ECB’yi yeterince motive edecektir.
Önceki yıllarda yapılan çalışmalar ECB’nin yarım puanlık enflasyon beklentisini 700 milyar Euro civarında varlık alımı yaparak satın aldığını ortaya koymuştu. Bana kalırsa, yeni program buna yakın bir büyüklükte ve 1 yıldan uzun erimli şekilde tasarlanmalı ki Euro istenmeyen şekilde güçlenmesin ya da finansal koşullar istemsizce sıkılaşmasın. Negatif faiz konusunun ise tam olarak çözüldüğünü görmüyoruz. Bu sebeple bankalara bir vergi gibi düşünebileceğimiz sistemin tam olarak üstünde anlaşıldıktan sonra daha detaylı şekilde uygulanabileceği fikrindeyim. Bu, mevduat faizinin daha fazla negatif bölgeye çekilmesine engel değil ancak bankalara katmanlı bir zorunlu karşılık sistemi oluşturulması için erken demek.
Kısa vadeli teknik detaylardan sıyırdığımızda küresel düşük faiz ortamının devamı ve kapitalizmin negatif faizlerle flörtünün ilerlemesi babında tarihi bir toplantıya daha şahit olacağız.
