Dış ticarette konteyner krizi ne zaman biter?
Sokaktaki vatandaş için oldukça uzak olsa da uluslar arası ticaretle uğraşanlar için çok garip bir durum var ortada. Üretimde yurt dışından gelen girdi kullananlar için de bu böyle. Doğal olarak ihracatçı için de.
Kovid-19 sonrasında birçok piyasada anomali yaşadık. Hepsinin farklı farklı sebepleri var.
Dış ticarette ve tedarik zincirlerinde yaşanan sorunların nedeni ise konteyner kıtlığı. Malları taşıyacak konteyner bulunamadığı için teslimatlar gecikiyor. Kimi mallar gümrüklerde veya limanlarda kalıyor. Bir yandan da maliyetler uçuyor.
Aslına bakılırsa navlun maliyetlerinin uçmasının iki sebebi var. Biri taşıyacak gemilerdeki sorun. Diğeri ise taşıyacak gemilerin kargo problemi. Durum böyle olunca çoktan karayolu ve havayolu seçenekleri kullanılmaya başlandı ancak elbette deniz yolu gibi ciddi seçenekler değil bunlar.
Bakın pandemi sırasında Çin’den Hollanda’ya (pembe çizgi) ve yine Çin’den ABD’ye (siyah çizgi) maliyetler kaç kat artmış. 2020 son çeyreğinde birim maliyet 2 bin dolarken 2021’nin ilk aylarında fiyatlar 9 bin dolara dayanmış!
Kaynak: Bloomberg, Drewry Dünya Konteyner Endeksi
Peki neden böyle oluyor?
Pekçok sebepten. Çin’in diğer ülkelere oranla hastalık döngüsünü önce tamamlaması ve ihracata adeta abanması. Gel gelelim, tek yönlü bu ticaret dönüşlerini de bedava yapmak istemeyen gemiler için planlaması zor rotalar anlamına geliyor. Boş bir gemiyi yüzdürmenin maliyeti oldukça yüksek. Bu sebeple çok rota çizilememiş.
Vaktinden sonra teslimat oranları yüzde 50’ye fırlamış. Bir başka ifade ile beklenen gemilerin zamanında gelme sıklığı yarıya inmiş. Verinin geriye gidebildiği 2011 yılına kadar böyle bir oran yok. Önceki yıl zamanında teslimat oranı yüzde 80’miş mesela.
Kaynak: Bloomberg, Sea-Intelligence ApS
Bir başka problem konteyner filosunda eskime. Bu sebeple malları yükleyecek yapı bulunamıyor. Konteynerler önce başka malları taşıyıp geri geliyorlar. Sonra sizin mallarınızı alıyorlar. Sırayla...
Çin’in önden yüklemeli emtia alımları ve yüksek emtia fiyatları sebebiyle yaşanan ticaretteki canlanma da her zamanki ticaret döngüsüne zarar vermiş durumda.
Ticarette maliyetler ve üretimi doğrudan etkileyen bu işin kısa vadede çözülmesi zor. Konteyner filosu konusunda uzmanlaşan iş erbapları kısa vadede yenilenme öngörmüyorlar. Gemiler için tarife yazan ve fiyat veren şirketler de siyasiler ile temas halindeler fakat kısa sürede bir fiyat indiriminden bahseden yok. Kaldı ki gemi imal edip işe sürmek de hem kolay değil hem mantıklı mı belli değil.
Tek umut Çin Yeni Yılı. Birçok işletme kapalı olacak. Bu sebeple hem fiyatlarda hem talepte kısa vadeli bir gerileme bekleniyor. Fakat yaza kadar anlamlı bir değişiklik görmemiz zor bu gidişle.
