IATA havalimanlarının özelleştirme sorunu var
SYDNEY- Dünyadaki özel sektör tarafından işletilen havalimanlarının % 14’ü hava trafiğinin % 40’ını gerçekleştiriyor. Öte yandan dünyadaki en yoğun 100 havalimanının % 46’sında özel sektör katılımı veya yatırımı var. Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği (IATA, The International Air Transport Association), havalimanı özelleştirmelerinde belli bir düzenleme ve uzun vadede sektör menfaatine politikaların olmaması sebebiyle beklentilerin karşılanmasında sorunlar yaşandığına dikkat çekti.
Hükümetlerin havalimanı özelleştirmelerinde kısa vadeli finansal kazançlara odaklanması, alternatifleri dikkate almadan ve sektörün diğer paydaşlarına danışmadan iş yapması kötü sonuçların ana nedeni. Küresel ölçekte bir düzenleyici mevzuatı olmayan havalimanı özelleştirmeleri sebebiyle ilk sorgulanan, havacılığı pahalı hale getiren yüksek hizmet fiyatları oluyor. IATA da özelleştirilen havalimanları sebebiyle havayolları üzerinde oluşan aşırı fiyat baskısı ve pahalılığın nasıl aşılacağını tartışıyor. IATA’nın Sydney’de yapılan 74. Genel Kurulu ve ‘Havayolu Taşımacıları Zirvesi’nde, havalimanlarının özelleştirilmesi, dijitalleşme ve yakıt fiyatlarında yaşanan yüksek artış gündemi oluşturdu. IATA’nın Kıdemli Başkan Yardımcısı Nick Careen, şef ekonomisti Brian Pearce ve havalimanları direktörü Hemant Mistry, ‘Havalimanlarının Özelleştirilmesi’ konusunda önemli uyarılarda bulundular. IATA CEO’su Alexandre de Juniac da havalimanlarının özelleştirilme sorununa dikkat çekti; ‘Havacılık özgürlük işidir’ vurgusu yaptı. Toplantıda havalimanı özelleştirmelerinin uluslararası ölçekte regülasyonlara, yasalara ihtiyaç duyduğunun altı çizildi.
Bu sebeple, ülkemizde özel sektör marifetiyle yapılıp 29 Ekim’de hizmete girecek olan İstanbul Yeni Havalimanı (İYH) için Ulaştırma Bakanlığı’nın Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) havalimanını işletecek olan şirketlerin de bu tartışmalara kulak vermesinde fayda var. Eğer İYH, pahalı bir meydan haline getirilirse, havayolları ve yolcular daha ucuz hub’ları tercih edecektir. Azalan veya istenilen seviyede büyümeyen havayolu trafiğiyle birlikte kısırdöngü içine girilmesi söz konusu olabilir. Uyarmış olalım.
2018’DEN ÜMİTSİZLER
IATA, havayolları için 2018’de 33.8 milyar dolar, % 4.1 net kâr marjı beklendiğini açıkladı. Aralık 2017’de 38.4 milyar dolar tahmininde bulunulmuştu. Yolcu sayısının da 2018’de % 7 oranında artması bekleniyor. Ancak 2017’de % 8.1 büyüme olduğu düşünülürse, geçen yılın gerisinde, son 20 yılın ortalamasının (% 5.5) üzerinde bir büyüme beklentisini olumlu olarak yorumlamak gerekir. Havayolunda gelirler düşüyor, yolcu sayısı artıyor ve güçlü talep devam ediyor.
THY 2019 SONUNDA AVUSTRALYA’YA UÇABİLİR
Avustralya’da Sydney ve Melbourne’e uçacak uygun uçak tipi konusunda çalışma yaptıklarını ifade eden THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı, bu hatta güçlü uçuş ağları sebebiyle yolcu sorunları olmadığını belirterek ‘Boeing 777X mi olur, Airbus A350 mi veya başka bir tip mi olur onu araştırıyoruz’ dedi. Aycı, iki merkeze de en kısa zamanda direkt gelmek istediklerini, mesafeden kaynaklı tahditler bulunduğunu, en doğru uçak, en iyi fiyat ve en iyi zamanlamayla seferlere, ancak 2019’un sonu gibi başlayabileceklerine dikkat çekti.
AYCI: YAKIT FİYATLARI TARTIŞILIYOR
IATA toplantısında THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı ile de sohbet ettim. Aycı, IATA’da artan yakıt fiyatlarının kârları eritmesi ve ondan duyulan rahatsızlığın gündeme gelen ilk konu olduğuna, dijital platformların nasıl geliştirilerek yolcu deneyiminin artırılabileceğinin tartışmasının da yapıldığına dikkat çekti.
IATA’nın gündeminde havacılık sektöründe standartlaşmış işlemlerin tek bir dijital platformdan yapılabilmesi, çeşitli internet sitelerinin, aplikasyonların ayrı ayrı ziyaret edilmemesi var. Hatta Google, Amazon gibi platformlara alternatif neler olabilir, onlar da konuşuluyor. IATA bakalım gelecek yıla kadar ne gibi gelişmeler kaydedecek?
