Afganistan Geçici Hükümeti Sözcüsü Zebiullah Mücahid: "Kızların okula gitme sorununu inşallah çözeceğiz ama dünya karışmasın, bu bizim iç meselemiz"
Geçtiğimiz sene ABD apar topar çekilip kimsenin tahmin etmediği bir hızla Taliban Afganistan’da yönetimi ele aldığında kurulan geçici hükümetin sözcüsü Zebiullah Mücahid ile üzerinden bir sene geçtikten sonra bu ziyaretimde yeniden röportaj yapma fırsatı buldum.
Mücahid bu kez Afganistan’ın TRT’si olan Afganistan Milli Radyo ve Televizyon binasına gelmemizi istedi. Kameraman arkadaşım Özgür Balaban ve rehberlerimiz Bahadır ve Zohrab ile birlikte önceki gün akşam saatlerinde randevu verdiği yere gittik. Uzun bir koridordan yürüdükten sonra kendimizi büyük bir sinema salonu gibi dizayn edilmiş bir stüdyoda bulduk. Sahnede üç erkek konuşuyor, el hareketleri yapıyor, biri gülüyor, diğeri bağırıyor, üçüncüsü ise havayı göstererek bir şeyler söylüyor ve bu gösteri devlet televizyonunda canlı yayınlanıyordu.
Sahnenin önündeki koltukların ilk dört sırası tamamen Taliban’ın kadroları tarafından doldurulmuştu. Sarıklarıyla oturan onlarca hükümet görevlisi… Hepsi birden gülüyor, arada alkışlıyor ve tezahüratta bulunuyor. Etrafıma bakındım, salondaki tek kadın benim… Sonra yanımdakilere sahnede ne konuşulduğunu sordum. ABD’yi nasıl alt ettiklerini, gökyüzündeki uçakların nasıl artık kaybolduğunu, Batıyı ne kadar güzel bir şekilde dize getirdiklerini anlatıyorlarmış.
Program bittikten sonra bir anda onlarca erkek ayağa kalktı. Ben ve Özgür kapıya doğru gittik. Çıkarlarken beni gören dönüp birkaç kez bakıyordu. Düşündüm o kapıdan uzun süredir içeri girmiş belki de tek kadın benim…
Zebiullah Mücahid bizi görünce başıyla selam verdi ve ileri bir noktaya gidip beklememizi işaret etti. Daha sonra diğerleri ile vedalaştı ve bizi Afgan TRT’sinin genel müdürünün odasına götürdü.
AYNI KAREYE GİRMEYİ KABUL ETMEDİ
Geçen sene kendisiyle röportaj yaparken birlikte fotoğraf çektirmiş ve kamerada aynı kareye girmiştik. Bu kez kesinlikle benimle görüntü vermek istemedi. O nedenle bu röportaja ikili fotoğrafımızı koyamıyorum, kameraya da Özgür onu ve beni ayrı kadrajlarda çekti. Kadınlarla yan yana gelince sosyal medyada ve ‘mahalle’de büyük baskı oluyor, linç başlıyormuş. Geçen bir yıl içinde muhafazakarlığın arttığına işaret eden bir değişim bu.
Mücahid’e yönetimi ele geçirdikten sonra yaptıkları, yapamadıkları, sıkıntıları ve hedeflerini sorarak başladım sohbete…
- Bir sene sonra bizi yeniden kabul ettiğiniz için teşekkür ederiz. Bu bir sene Taliban Hükümeti olarak istediklerinizi yapabildiniz mi? Hedefleriniz nelerdi? Bunların ne kadarını gerçekleştirebildiniz?
Bu bir sene içinde çok değişiklik oldu. Güvenlik olarak şu an çok iyi bir yerdeyiz. Ekonomi açısından da biz artık yaklaşık 500.000 memurun maaşlarını ödüyoruz. Geçen sene kendi bütçemizden herhangi bir dış yardım almadan ülkeyi yönettik. Tabii ki sorunlarımız var. En büyük sorun dünyanın bizi tanımaması. Hala dış ülkelerde Afganistan’da sıkıntı var algısı hakim. Rezervlerimiz dünya bankasında dondurulmuş durumda. Ama bunlara rağmen biz birçok iş yaptık. Yakında tapi projesi başlayacak. Türkmenistan Afganistan Pakistan projesi. Onun dışında kanal projemiz var.
- Geçen seneye kıyasla bir nebze rahatlama gördük, şehre girerken daha az durdurulduk, daha özgüvenli bir hava vardı ama öte yandan sürekli patlamalar oluyor. Daha bugün iki bomba patladı. Bu saldırıların çoğunu DAEŞ üsleniyor. Terör sorununu nasıl çözeceksiniz?
Bir sene içinde biz yaklaşık 1300 DAEŞ’liyi yakaladık en az 700’ünü öldürdük. Bizim çabalarımız diğer illerde çok sonuç verdi ama Kabil kalabalık bir yer ve herkesin eline çok kolay silah geçebiliyor. O yüzden Kabil’de sıkıntı var. Ama bu, DAEŞ’in güçlü olduğunu değil zayıflığını gösteriyor çünkü ya okulda ya camide ya yol ortasında bomba patlatıyorlar ve başka bir şey yapamıyorlar. Şu an güçlü değiller artık.
- Silaha erişimin kolay olduğundan bahsettiniz, burada silah günlük hayatın bir parçası, neredeyse herkesin elinde bir ağır silah var. Bu bizim gibi dışarıdan gelenler için çok korkutucu bir görüntü. Silahlanmayı kısıtlamak gibi bir ajandanız var mı?
Biz evlerde arama yaptık, silahların bir kısmını topladık ama bu kolay bir iş değil. Unutmayın bu ülkede 40 sene boyunca savaş vardı. Üstelik eski cumhuriyet döneminden kalan adamlar da var, onların evlerinde silah depoları var. Bu sorun yavaş yavaş çözülür ama kolay değil. Ayrıca bazı insanların kendi can güvenliği için silaha ihtiyacı var. Biz onlara da çok bastıramıyoruz ama yavaş yavaş her şey düzelecek. (Kendi aralarındaki husumetlerde genelde silahlı çatışma yaşanıyor, otorite boşluğu ve karmaşası insanları kendi güvenliklerini sağlamaya yöneltmiş Afganistan’da-na)
- Biraz önce dünyanın sizi tanınmamasından doğan sıkıntılardan bahsettiniz. Dünyanın sizi eleştirdiği ve tanımama gerekçelerinden biri olarak gösterdiği konuların başında kız çocuklarının eğitime olan erişimlerini engellemeniz geliyor. 6. sınıftan itibaren okula gidemiyor bu ülkede kız çocukları. Bu daha ne kadar sürecek? Kızlar okullarına tekrar kavuşabilecekler mi?
Bu sorunu çözeceğiz. Biz komple okullar kapansın demedik, şu an okullar birinci sınıftan 6. sınıfa kadar kız ve erkek çocuklarına açık. Artı 140 üniversitemiz var ve kızlar da gidiyor ama dünya böyle bir şeyi önümüze koymakla yanlış yapıyor çünkü bu bizim iç meselemiz, özgür bir ülkenin iç işlerine karışamazsınız. Ama bu sorunu halledeceğiz.
- Yani kız çocuklarının okula gitmesinin önündeki engeli kaldıracak mısınız? Kızlar okula dönebilecek mi?
Evet zaten 6. sınıfa kadar her şey normal gidiyor, 6’dan sonrası ile ilgili her gün konuşuyoruz inşallah o sorunu da çözeceğiz.
- Siz yönetimi ele aldığınızda kamuda önemli pozisyonlarda çalışan birçok kadını görevlerinden uzaklaştırdınız. Onlar görevlerine geri dönebilecek mi? Kadınlar eskisi gibi çalışabilecek mi?
Bunun üzerinde de çalışmalar devam ediyor ancak şu an poliste, pasaportta, havaalanında, sağlıkta kadınlar eskisi gibi çalışıyor, oralarda herhangi bir engel yok. Çok az bir alanda kısıtlama geldi. Öte yandan biz çalışamayan kadınların maaşlarını ödüyoruz. Onlar için de uygun ortam yaratılınca onlar da işlerine devam edecekler.
- Afganistan dış yardımlara çok ihtiyacı olan bir ülke. Gelen yardımlar ihtiyaçlarınızın ne kadarını karşılıyor?
Şu an bizim hükümete hiç yardım gelmedi. Sadece bir takım organizasyonlardan bazı yardımlar geliyor, onlar hiç yeterli değil ama biz dünyadan herhangi bir şey beklemiyoruz çünkü onlar yardım etmek için çok ağır şartlar koyuyorlar. Biz kabul edemeyiz bunları. Bizim hükümet olarak çabamız kendi yerel kaynaklarımızla kalkınmak. Mesela madenleri çıkarıp bütçemizi oradan elde etmek istiyoruz.
- Dış yatırımcıların gelmesi için onlara güvence veriyor musunuz?
Dış yatırımcıları bekliyoruz. Çin şu an yatırma hazır, Türkiye’den de birkaç şirketi davet ettik, onlara her konuda yardımcı oluruz, çalışma ortamını yatırımcılara en iyi şekilde ayarlayacağız.
"TÜRKİYE’DEN GELEN YARDIMLARIN DEVAMINI BEKLİYORUZ"
- Türkiye Afganistan’a insani yardım yapıyor, İyilik Trenleri getiriyor, okullarda çocuklara eğitim veriyor. Türkiye’ye ne demek istersiniz?
Çok teşekkür ediyoruz. Türkiye dost ve kardeş ülke. Dostluğumuz çok eskiye dayanıyor. Bizim şu an ilişkilerimiz iyi. Büyükelçiniz ile ara sıra bir araya geliyoruz, güzel bir diyaloğumuz var. Biz bunun devamını istiyoruz.
- Havaalanı projesini Türkiye almak istiyordu ama olmadı. Neden?
İhale oldu ve o ihaleyi Birleşik Arap Emirlikleri'nden bir şirket kazandı. Biz halkımız için ne faydalı olursa onu seçmek durumundayız.
- Bize vermek istediğiniz bir mesaj var mı?
Ben de size tekrar geldiğiniz için teşekkür ederim. Türkiye’den gelen yardımların devamını istiyoruz. Türk yatırımcıların burada yatırım yapmasını bekliyoruz. Hükümetler arası da ilişkilerin daha ileri gitmesini umuyoruz.
- Tanınma yönünde bir beklentiniz var mı Türkiye tarafından?
Evet birçok ülke bu konuda çabalıyor ama bu bir dünya meselesi. Türkiye diğer ülkeler yüzünden bir şey yapamıyor ama biz iyi niyeti biliyoruz.
*Taliban Geçici Hükümeti Sözcüsü Zebiullah Mücahid ile geçen yıl yaptığımız röportaj:
