7 milyarlık demokratik BES

Rahim AK / GAZETE HABERTÜRK

Önceki hafta yayımlanan Orta Vadeli Program’da (OVP) birkaç yerde uzun vadeli tasarrufların artırılması için harekete geçileceği yazılıydı. Türkiye tasarrufları artırmak için uzun süredir özellikle Bireysel Emeklilik Sistemi üzerinde duruyor. Özellikle yüzde 25 devlet desteğinin gelmesinin ardından katılımcı sayısı ikiye katlandı. Katılımcıların fon tutarı 43 milyon liraya ulaşırken bunun yaklaşık 5 milyar lirasını devlet karşıladı. Şimdi gündemde BES ile ilgili iki önemli düzenleme var. Bunlardan ilki otomatik katılım. İkincisi ise kıdem tazminatlarının BES fonlarınca yönetilmesi. İkincisi biraz zor ve karmaşık ama otomatik katılım ile ilgili çalışmalar son hızla sürüyor. Haziran ayında otomatik katılım ile tanışmış olacağız.

BÜYÜKLERDEN BAŞLANACAK

Kısaca işe her yeni başlayan çalışanın otomatik olarak BES’e katılımını içeren otomatik katılım için İngiltere örneği özel olarak inceleniyor. İngiltere örneğinde olduğu gibi başta 250 milyon lira ve daha fazla cirosu olan işyerlerinden başlanacak. Orada sistemin başarısının yüzde 75 olduğu hesaplanmış. Yani işe girerken BES’e başlayan her 100 kişiden 75’i sistemde kalmış. Türkiye’de de sistemde en az üç ay kalınması gerektiği üzerinde duruluyor. Üç ay sonra sistemden tamamen çıkılabilecek veya başka bir BES hesabına geçilebilecek.

SEÇİM YAPILACAK

Sistemin yeniliklerinden birisi de işyerlerine özel emeklilik planlarının oluşturacak olması. Örneğin X Holding Emeklilik Fonu kurulacak ve para o fonda değerlenecek. Emeklilik şirketleri diğer şirketlere özel fonlar oluşturup o fonları seçime sunacak. Şirket çalışanları da genel kurul yaparak emeklilik şirketi ve planlarını seçecek. Kişi eğer isterse bir süre sonra şirketin fonundan ayrılarak kendi bireysel tercihini yapabilecek. BES hesabı tamamen taşınabilir olacak. Bir şirketten diğerine geçildiğinde kişi ile birlikte taşınacak.

KİŞİ, İŞVEREN VE DEVLET

Önemli bir düzenleme de ödenecek primlere yönelik olacak. Şu anda bürokrasi üç ayrı model hazırlayıp siyasetçilere sunmuş durumda. Tercih tabii ki Meclis’te olacak. Ancak hazırlanan üç ayrı planın ilkine göre primi kişinin kendisi ödeyecek. İkinci plan işe başlayan çalışan ve işverenin ödemesi. İşverenin bu ödemesine karşı İŞKUR işveren payından indirim yapılması planlanıyor. Üçüncü öneri ise çalışan, işveren ve devletin primi paylaşması. Devletin yüzde 25 devlet katkısının yanı sıra prime katkıda bulunan işverenlere vergi indirimi şeklinde bu katkıyı sunabileceği düşünülüyor.

7 MİLYAR LİRA GELİR HAYALİ GERÇEKLEŞİR Mİ?

Türkiye’de her yıl 700 bin kişi işe başlıyor. İstihdam artışının aynı kalması ve mevcut ödeme sistemi çerçevesinde yeni işe başlayan her bir çalışanın devlet katkısı dahil aylık asgari 125 lira ödemesi halinde, otomatik katılımla yaratılacak yıllık tasarruf yaklaşık 1 milyar 55 milyon lirayı bulacak. Çok daha önemli bir gelişmenin ise aslında taslak düzenlemesi yapılmış durumda. Ancak kabul edilip edilmeyeceği pek belli değil. Bu da halen çalışan ve BES’e katılmayan çalışanlar için de böylesi bir otomatik katılım gerçekleşmesi. Eğer mevcut çalışanlar da otomatik olarak BES’lenirse hesaplanan tasarruf ise 7 milyar lirayı geçiyor.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?

- Emeklilik sözleşmem ne zaman yürürlüğe girer?

Emeklilik sözleşmesi, emeklilik şirketi tarafından reddedilmediği sürece, varsa blokaj süresi tamamlandıktan sonra katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte yürürlüğe girer.

- Sistemden emeklilik hakkını nasıl kazanabilirim?

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunmak ve 56 yaşını tamamlamak koşulu ile emekliliğe hak kazanılabiliyor.

- Emekli olmak için yapılacak sistemde geçirilen süre hesabında, sisteme giriş tarihi olarak kabul edilecek tarih hangisidir?

Emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihi, katılımcının bireysel emeklilik sistemine giriş tarihi olarak kabul edilir. Katılımcının yürürlükte birden fazla sözleşmesi olması durumunda, en eski tarihli sözleşmesinin yürürlük tarihi sisteme giriş tarihi olarak alınır.

- Birden fazla sözleşmem var. Eski olandan ayrılmak istiyorum. Emekliliğe hak kazanmamı etkiler mi?

Evet, sonlandırılan sözleşmeden kaynaklanan sistemde geçirilen süre kaybedilir. Sisteme giriş tarihi, halen yürürlükte olan en eski sözleşmeye göre değiştirilir.

- Sözleşme kapsamında yapılacak kesintiler hangi belgede yer alır?

Sözleşme kapsamında yapılan tüm kesintiler, katılımcı tarafından imzalanan ve bir örneği katılımcıya verilen teklif formunda yer alır.