Reyting operasyonu

MUHARREM ÇAĞLAR - NİHAT ULUDAĞ - TURAN ARSLANOĞLU

SERKAN AKKOÇ - ENGİN BELLİ / GAZETE HABERTÜRK

Reyting ölçüm sonuçlarında usulsüzlük yapıldığı iddiasıyla başlatılan soruşturma kapsamında, dün reyting ölçüm şirketleri AGB, TNS’ye ve 6 yapım şirketine baskın düzenlendi. “Reyting deneklerinin listelerini ele geçirdikleri gerekçesiyle” dizi yapımcıları Can Tanrıyar, İlker İnanoğlu, Kerem Çatay,Mehmet Fatih Aksoy, Şükrü Erol Avcı, Yusuf Timur Savcı ve AGB kurucusu İsmail Hayri Cem’in ev ve işyerinde arama yapıldı.

Yapımcı Selçuk Çobanoğlu ve eski AGB çalışanı ve diğer bir reyting ölçüm şirketi TNS’nin Finansal İşler Sorumlusu olan Celal Orçun Köktuna ise gözaltına alındı. Operasyon kapsamında Ankara’da da TRT Yayın Denetleme ve Koordinasyon Kurulu Daire Başkanı Mehmet A., ODTÜ İktisat ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Uğur Ç., Selçuk A. ve Uğur A. da gözaltına alındı. Mehmet A. ve Uğur Ç.’nin ifadelerinin ardından serbest bırakılacağı öğrenilirken, Mehmet A. ve Uğur Ç. İstanbul’a gönderildi.

Reyting soruşturması 2008’de İzmir’de başlatıldı. “Ayrılık” adlı televizyon dizisinin reyting ölçüm sonuçlarının deneklere ulaşılarak yüksek gösterildiği şikâyeti üzerine İzmir Başsavcılığı talimatıyla başlatılan soruşturmada, reyting ölçümlerini yapan AGB şirketinin merkezinin İstanbul Üsküdar’da olması nedeniyle dosya Üsküdar Adliyesi’ne gönderildi. AGB şirketi de kendini savunma amacıyla savcılığa çok sayıda şikâyet dilekçesi verdi. Bu süreç içinde İzmir’den dosyayı devralan Üsküdar Başsavcılığı’nın talimat verdiği Organize Suçlarla Mücadele Şubesi ekipleri, AGB şirketi ile ihbarlarda adı geçen yapım şirketlerini yakın takibe aldı. Polis, yapım şirketlerinin, AGB çalışanlarıyla ve bilgileri gizli kalması gereken reyting ölçüm denekleriyle çıkar ilişkisi içinde olduğunu belirledi. Eski AGB çalışanı ve TNS yöneticilerinden Celal Orçun Köktuna’nın, denek listelerini televizyonlarda yayınlanan pek çok ünlü dizinin yapımcısına e-posta olarak gönderdiği öne sürüldü.

YAPIMCILAR İFADE VERECEK

Polisin takibi sonucu dün birçok yapım şirketine eşzamanlı operasyon yapıldı. AGB’nin Üsküdar ve Kadıköy’deki merkezleri ile Uçan Kuş (Can Tanrıyar), Ay Yapım (Kerem Çatay), TMC (Erol Avcı), Erler Film (İlker İnanoğlu), Tims Yapım (Timur Savcı),Med Yapım (Fatih Aksoy) ve yapımcı Selçuk Çobanoğlu’nun şirketlerinde ve sahiplerinin evlerinde aramalar yapıldı. Şirket sahiplerinin ifadelerine başvurulacağı öğrenildi.

Polis, baskın yaptığı adreslerdeki bilgisayar ve bazı evraklara el koydu. AGB ÜretimMüdürü Hilmi Berköz, Satış ve Pazarlama DirektörüMehmet Teoman Gürmen, GenelMüdür Craig Jhonson ile çalışanlar Selami Karanfil,Mümtaz İl ve Hüseyin Şahin’in şüpheli sıfatıyla ifade verecekleri öğrenildi.

DENEKLERE HEDİYE İDDİASI

İddialara göre soruşturma kapsamında mercek altına alınan yapım şirketleri, çıkar ilişkisi içinde oldukları bazı AGB çalışanlarından evlerinde reyting ölçüm cihazları bulunan ve bilgilerinin saklı kalması gereken deneklerin bilgilerini aldı. Bu şirketler, daha sonra ulaştıkları reyting ölçüm deneklerine pahalı hediyeler verip kendi yapımları olan programların yayında olduğu saatte o kanalda sabit kalmalarını sağlayarak haksız rekabet ortamı yarattılar.

Yapım şirketi sahibi Selçuk Çobanoğlu’nun, deneklere hediye gönderdiği iddia edildi. Ayrıca televizyon sunucusu Esra Özmen’in de deneklere hediyeler gönderdiği, Çobanoğlu’nun 2009’a kadar ortağı olduğu Çağla Tekstil aracılığı ile deneklere her ay 200 TL gönderttiği de öne sürüldü. Türkiye’de sayıları 2500 olan reyting ölçüm deneklerinin yaklaşık 800’üne ait gizli bilgilerin yapım şirketlerine sızdırıldığı iddia edilse de polisin yaptığı araştırmalar sonucunda, soruşturmadaki yapım şirketlerinin deneklerin tamamına ulaştığı belirtildi. Para ve hediye karşılığında yapım şirketlerine ait dizileri izleyen denek aileler hakkında da işlem yapılacağı öğrenildi.

İTİRAZ EDENİN REYTİNGİ YÜKSELMİŞ

Ölçüm sonuçlarında haksızlık yapıldığını söyleyen programcıların reytinglerinin yükseltildiği de iddialar arasında. Bunlar arasında İbrahim Tatlıses’in de bulunduğu belirtildi. İddiaya göre Tatlıses, “İbo Show” programı için gelen reyting sonuçlarından şikâyetçi olup usulsüzlük yapıldığını iddia edince ilk 100 program arasında 19. sırada bulunan programı 4. sıraya kadar yükseltildi.

1 MİLYAR DOLARLIK REKLAM PASTASI

Reyting ölçüm sonuçlarına göre reklam verenler sayesinde yıllık pastanın 1 milyar dolara kadar çıktığı belirtildi. Reyting ölçüm sonuçlarını etkileyen yapım şirketlerinin reklam pastasından en büyük payı almayı hedefledikleri ve haksız kazanç elde ettikleri öne sürülüyor.

REYTİNG ÖLÇÜMLERİ NASIL YAPILIYOR?

Türkiye’de reyting ölçümü ve sonuçlarına uzanan süreç şöyle işliyor: İzlenme oranlarını ölçecek firma ihaleyle seçiliyor. Bu firma elindeki ölçüm cihazlarını belirlenen evlere takarak o cihazlar üzerinden düzenli olarak her akşam izlenme verilerini alıyor. Deneklerin hangi evlere konulacağını ise bir başka bağımsız firma belirliyor. Denek evlerden gelen veriler yurtdışına gönderiliyor ve orada analize tabi tutularak yeniden reyting ölçüm şirketine geliyor. Ölçüm şirketi reyting oranlarını açıklıyor. Oranlara göre en çok hangi programın izlendiği belli oluyor ve hangi program ne kadar fazla izlendiyse o kadar fazla reklam geliri elde ediyor. Bu izlenme oranlarına göre başarılı olan yapımlar (dizi/program) yayın hayatına devam edebilirken başarısız olan programlar yayından kaldırılıyor.

ŞÜPHELİ DİZİLER

İzlenme oranları şüpheli duruma düşen dizilerin Fatmagül’ün Suçu Ne, Muhteşem Yüzyıl, Aşk-ı Memnu, Yaprak Dökümü, Adını Feriha Koydum, Ezel, Kavak Yelleri, Küçük Sırlar, Kuzey Güney, Bizim Yenge, Bir İstanbul Masalı, Umutsuz Ev Kadınları, Doktorlar, Karadağlar, Hırsız Polis, Arka Sokaklar, Binbirgece adlı diziler olduğu iddia edildi.