Sinema tarihinden 10 unutulmaz dâhi
“Deha”nın (Gifted) gösterimde olduğu günlerde sinema tarihinin dâhi karakterlerini hatırladık. Sanat ve müzik dünyasından dehaları başka bir seçkiye bıraktığımız listede, hayali karakterlerle gerçek kişileri bir araya getirdik. İçlerinde otistik dâhiler ve özel çocukların yanı sıra hayatın anlamını çözmek isteyen bilim insanları da var. Hepsinin ortak özelliği topluma uyum sağlamakta zorlanmaları...
OTİSTİK DÂHİ RAYMOND
Yağmur Adam-1988 (Rain Man) Yönetmen: Barry Levinson Mutsuz ve doyumsuz işkolik Charlie, babasının mirasının ağabeyi Raymond’a kaldığını öğrenince iletişim kurmakta zorlanan otistik ağabeyini kaldığı kurumdan kaçırır. Charlie, Raymond’un hesap konusundaki dehasını nasıl paraya çevireceğini düşünürken işler farklı şekilde gelişir... Dustin Hoffman, duygularını derinlerde gizleyen Raymond’da, Cruise ise içindeki iyiliği keşfeden Charlie’de duyarlı performanslarıyla seyirciyi yakalıyor.
BİR DÂHİNİN ANNESİ OLMAK
Little Man Tate-1991 Yönetmen: Jodie Foster Oğlu Fred’i tek başına yetiştiren Dede Tate, maddi imkânları sınırlı bir annedir. Fred, sıra dışı zekâsı ve aşırı duyarlılığı bir yana, yalnız ve mutsuz bir çocuktur. Yaşıtlarıyla anlaşamayan Fred, süper zeki çocukları yetiştiren okulun sahibi Jane Grierson’un dikkatini çeker. Fred’de kendi çocukluğunu gören Jane, onunla özel olarak ilgilenir. Peki ama Fred için önemli olan nedir? İyi bir eğitim mi, yoksa annesinin yakınlığı mı?
SATRANÇ DÂHİSİ JOSHUA
Masum Hamleler-1993 (Searching For Bobby Fischer) Yönetmen: Steven Zaillian Çocuk yaşta satrançtaki üstün yeteneğiyle dikkat çeken Amerikalı Joshua Waitzkin’in gerçek hikâyesi... Film, “Bir deha nasıl yetiştirilmeli?” sorusuna yanıt ararken, Joshua’nın farklı ekollerden gelen iki hocası üzerinden, satranç stratejileriyle hayat arasındaki ilişkileri de sorguluyor... Filmde Bobby Fischer, Joshua ve satranç oyuncuları için gerçek bir efsane... Ama aynı Fischer, satrancın ve başarının mutluluk getirmediğini ispat eden bir örnek.
GİZLİ DÂHİ WILL HUNTING
Can Dostum-1997 (Good Will Hunting) Yönetmen: Gus Van Sant Üniversitede temizlikçi olarak çalışan Will Hunting, bir gün tahtaya yazılı zor problemi çözünce Profesör Lambeau’nun dikkatini çeker. Gizli bir dâhi olduğu anlaşılan Will, Lambeau ile matematik çalışmayı ve terapi görmeyi kabul eder. İlk terapistlerle işler yolunda gitmez ama Sean Maguire farklı yöntemiyle onu çözmeyi başarır... En parlak zekâların dahi duygusal yıkımlar karşısındaki kırılganlığını gösteren film, yeniden başlama umudunu ön plana çıkarıyor.
EVRENİN SIRLARININ PEŞİNDE
Pi-1998 Yönetmen: Darren Aronofsky Matematiğin diliyle evrenin sırlarını ve anlamını çözebileceğini düşünen saplantılı bir adamın hikâyesi... Kendini dünyadan izole etmiş Max, paranoyak ve şüphecidir. Hocası Sol, bilimden saptığını söyleyerek onu uyarır. Max’i kullanmak isteyenler de vardır... Film, çılgınlık ve deha arasındaki ince çizgide yaşayan bir adamın zihinsel saplantısını gerilim türünde biçimci bir anlatımla inceliyor.
BİR DÂHİNİN ZİHNİ
Akıl Oyunları-2001 (A Beautiful Mind) Yönetmen: Ron Howard Newton, Mendel gibi bilim insanlarıyla karşılaştırılan ve oyun teorisiyle de tanınan, matematikçi John Nash’in üniversite yıllarından başlayan hayat hikâyesi... Film, Nash’in hayal dünyasıyla gerçekler arasındaki sınırı seyirci için muğlaklaştırıyor. Bir şizofren olduğunun ortaya çıkmasının ardından ise yön değiştiriyor ve Nash’in eşi Alicia’nın desteğiyle verdiği mücadeleye tanık oluyoruz. Russell Crowe’un oyunculuğuyla etkisini artıran 4 Oscarlı çarpıcı bir film.
YALNIZ BİR DÂHİ
Koku: Bir Katilin Hikâyesi2006 (Perfume: The Story of a Murderer) Yönetmen: Tom Tykwer Jean-Baptiste Grenouille, 18. yüzyılda Paris sokaklarında dünyaya gelir. Acımasız bir dünyada, sevgisiz, yalnız bir çocuk olarak büyür. Kokular onun her şeyidir ve bir gün diğer insanların kendisi kadar iyi koku alamadığını fark eder. Bir koku ustasının yanında işe girdiğinde o müthiş dehasını göstermekte zorlanmaz... Ama yetenekleri onu daha da yalnızlaştırır. Arayışları ve tutkusu derinleştikçe dehası yıkıcı ve ölümcül hale gelir.
DIŞLANMIŞ BİR DEHA
Enigma-2014 (The Imitation Game) Yönetmen: Morten Tyldum II. Dünya Savaşı’nda Almanların Enigma adlı efsane makinesinin şifresini kırmaya çalışan İngiliz matematikçi Alan Turing’in hüzünlü öyküsü... O yıllarda değerinin bilinmemesi bir yana, toplum tarafından dışlanmış bir insandı. İletişimin şifrelerini çözme tutkusuyla çıktığı yolda, bilgisayarın öncüsü “düşünen makineler”in hayalini kurmuştu. Ve her şey aslında kırık bir aşk hikâyesiyle ilgiliydi...
BİR DEHAYI SEVMEK
Her Şeyin Teorisi-2014 (The Theory of Everything) Yönetmen: James Marsh Ünlü astrofizikçi Stephen Hawking’in eşi Jane Hawking’in kitabından sinemaya uyarlanan film, Hawking çiftinin ilişkisine odaklanıyor. İlişkinin ilk dönemlerinde başlayan hastalık, Stephen’in sosyal hayatını yok etse de Jane’in bir aile olmak konusundaki kararlılık ve inadını değiştiremiyor. Hawking, ilk tanıştıklarında Jane’e her şeyi açıklayacak bir teori bulmak istediğini söylüyor. Sonunda anladığımız ise her şeyi ancak ve ancak sevginin açıklayabileceği...
DEHA, MUTLULUK GETİRMEZ
Şah Mat-2014 (Pawn Sacrifice) Yönetmen: Edward Zwick Deha bir armağan ama başarının, zenginliğin ya da mutluluğun garantisi değil. Bunun en somut örneği satrancın Mozart’ı olarak anılan Bobby Fischer. Fischer, 1972’de dünya şampiyonluğu maçı için Spassky’nin karşısına çıktığında bir yıldızdı. Sonraki yıllarda ortadan kayboldu gitti. Peki ama neden? Film, Fischer’in çocukluğundan başlayarak bu soruya cevap arıyor. Her şeyin ardında, satrancın temsil ettiği kurallı dünyanın huzuruna sığınmak isteyen babasız bir çocuğun yalnızlığı var. Can Dostum
