Sandık ne dedi?
ÖNCE şunu belirteyim; ortaya çıkan sonucu 15 gün önce “Halkın Sandığı” yazı dizisinde, hem de tam sonucu öngörerek verdik.
Bunu Habertürk’ün Türkiye çapına yayılmış bölge muhabirlerinin katkısıyla yaptık.
Toplam 47 vilayete bizzat giderek tespit ettiğim sonuçları, referandum olması nedeniyle yazı dizisinde vermekten uzak durduk; sadece hangisinin önde gittiğini belirttik.
Ancak yazı işlerimize ilettiğim sonuçlara göre, bir elin parmağını geçmeyecek sayı- daki vilayette artı/eksi 2 puan fark ayrı tutulursa, tamamı tespitimizdeki gibi sonuçlandı.
BÜYÜKŞEHİRLERİN KARARI
Gelelim sonuçlara...
Türkiye dün asırlık parlamenter sistem geleneğini bıraktı, köklü bir değişikliğe gitti.
Bunu da birbirine yakın referandum sonucuyla gerçekleştirdi.
AK Parti, RP’nin 1994’teki kazancından bu yana, eksiksiz sürekli kazandığı İstanbul ile Ankara’nın da arasında bulunduğu 30 büyükşehirden 17’sinde kaybetti.
1989 sonrası ilk kez Ankara, İstanbul ve İzmir’in oyu aynı yönde oldu.
Dikkat çeken, İzmir dışındaki, AK Parti ve MHP’nin belediyelerini kazandığı İstanbul, Ankara, Antalya, Mersin, Adana, Denizli, Balıkesir, Manisa, Bilecik’in içinde yer aldığı kentlerin “Hayır” demesi.
Unutulmamalı ki sistem değişikliğine karşı çıkan bu vilayetlerin hepsi Türkiye’nin ekonomisinin dinamiğini oluşturan büyük sanayi merkezleri...
Buradan bakıldığında MHP tabanının yanında, AK Parti seçmeninin ciddi fire verdiği anlaşılıyor.
Zaten, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Başbakan Binali Yıldırım’ın yüksek performansıyla dünkü sonuca ulaşılacağına sahada da tanık olmuştum.
İki partinin, bazıları hariç teşkilatları yeterince çalışmadı, değişikliği anlatamadı ya da içselleştiremedi.
Sonuçta iki partinin Türkiye geneli oy toplamı % 61.4 iken, birçok olanağa rağmen 10 puan geriye düştü.
GEÇMİŞ OYLAR
Bu referandumun geçmiştekilerle de farkı var.
Siyasi yasakları kaldıran 1987 referandumu kenara bırakılırsa, hepsinde “Evet”-”Hayır” farkı 10 puanın üzerindeydi; dünkü ise birbirine çok yakın.
Buna bir de Yüksek Seçim Kurulu’nun, kanuna aykırı şekilde mühürsüz oy pusulalarının da geçerli sayılacağına ilişkin gereksiz kararı eklendi.
Kürt seçmenin tavrı da dikkat çekici... Yaşanan onca olaya ve gelişmeye rağmen, Kürt seçmen seçimlerdeki tavrını korudu; yöneticileri tutuklu HDP yönünde “Hayır” dedi.
Ancak Mardin’in aralarında bulunduğu bazı illerde de AK Parti ve MHP’nin toplamından daha fazla ”Evet” oyu kullandı.
Referandum, yeni sisteme göre Cumhurbaşkanı’nın seçilecek olması nedeniyle de ittifakları zorunlu hale getirdi.
Bundan böyle de ittifaksız, koalisyonsuz sandık olmayacak.
CHP’NİN DURUMU
Sandığın anamuhalefet CHP açısından da getirisi oldu.
AK Parti’nin sürekli kampanya propagandasını değiştirmesi ve son düzlükte hedefine koyması CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na yaradı.
CHP Lideri Kılıçdaroğlu’na seçimde aldığı % 25 oy ile % 49’u forse etme olanağını iki parti elleriyle teslim etti; bundan aldığı güçle “Referandumu yenileyelim” çağrısı yapabildi.
Ayrıca öteki kamptaki seçmene, CHP ile seçim kampanyası yapabileceğini gösterdi.
Bir de bazı anket şirketlerinin bozuk ürün satmayı alışkanlık haline getirdiği gerçeğini tekrar gün yüzüne çıkardı.
Sonuç olarak, % 51.4 ile ”Evet” kazandı; Türkiye dün itibarıyla yeni sisteme geçti.
