'Yurtta Sulh-Cihanda Sulh' Anıtı!
Biliyor musunuz; bugün 85. defa açılışına katılacağınız İzmir Enternasyonal Fuarı, Dünya’nın ilk Barış Anıtı olma ayrıcalığını taşır.
Temeli, henüz Cumhuriyet’in kurulmadığı tarihe uzanıyor. İzmir İktisat Kongresi’ne. O tarihi kongrede, 17 Şubat 1923’e. Yerli malların sergilendiği bir panayır fikri doğdu. Ve o fikir, anca 9 Eylül 1927’de hayata geçirilebildi.
Mithatpaşa Sanat Enstitüsü mekan kılındı. Her 9 Eylül’de 8 yıl boyunca tekrarlandı, 1935 yılında son kez açıldı. İzmir yangınıyla moloz yığınına dönen mahallelere taşınması daha anlamlı kılacaktı. Dönemin Moskova Belediye Başkanı Bulganin’in görevlendirdiği mimarları tasarımı yaptı. O moloz yığını tamamen ağaçlandırıldı. Yangın alanı koca bir akciğer oldu şehrin ortasında. Adı da değişti. “Arsıulusal (Uluslararası) İzmir Fuarı’’ 1 Eylül 1936’da hazırdı.
Ana tema; “Yurtta Sulh – Cihanda Sulh’’ yapıldı. Cumhuriyet’in kilometre taşları fuarın 3 ana giriş kapısına isim yapıldı. Lozan Cumhuriyet Kapısı, Basmahane 9 Eylül Kapısı (Yangının başladığı nokta), Kahramanlar 26 Ağustos Kapısı (Büyük Taarruz Başlangıcı -İzmir’e giriş noktası). Ve o ilk fuara Mısır, Yunanistan ve Sovyetler Birliği’nden 48 yabancı kuruluş, 32 il pavyonu ve 45 yerli kuruluş katıldı.
Ancak; dünya savaş yıllarının eşiğindeydi. Ama 1943’de, çok önemli bir işlevi üstlendi. Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta barış, dünyada barış” ilkesinin temsili İzmir Fuarı’nda, Dünya Savaşı’nın karşıt cepheleri buluşturuldu. Bir yanda süregiden savaş, bir yanda barış mesajını dağıtan bir fuar. Nazi Almanya’sı, İngiltere, İtalya, Bulgaristan, Filistin, Hindistan, Macaristan ve Romanya katılımcı oldular. Açılışta Macaristan Büyükelçisi Jean Vörnle ortamın hakkını şu sözlerle vermişti:
TOPLAR GÜRLERKEN
“Öyle bir devirde yaşamaktayız ki, toplar bütün dünyada gürlemektedir ve Türk devlet adamlarının zekası sayesindedir ki, başka milletlerin fuarları kaldırmak mecburiyetinde oldukları bugünlerde Türkiye, Fuar ile meşgul olabilmektedir.”
Dünya’nın “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh’’ bilinci jetonu, ancak 1981’de düştü. Birleşmiş Milletler, 1981’deki 57. birleşiminde, 21 Eylül’ü Barış Günü olarak kabul etti. Amaç; “dünya çapında çatışmaların önlenmesi ve barışın tesisi yolunda bilinçlenmek’’ olarak belirlendi. Her 21 Eylül de, Birleşmiş Milletler Merkezi’ndeki “Barış Çanı” çalınıyor. Çanın üzerine de “Çok Yaşa Mutlak Barış” yazısı kazınmış.
Türkiye, 93 yıldır “Yurtta Sulh-Cihanda Sulh’’ duruşunu koruyor. Rağmenlere rağmen; İzmir Enternasyonal Fuarı, kapılarını aynı felsefe ile bugün 85. defa açıyor.
Ne büyük adamsın ki sen Mustafa Kemal Atatürk; Dünya, yalanlarında bile senin 2 çift doğru sözüne sığınıyor. Hatta; 15 Temmuz kalkışmasına “Yurtta Sulh’’ adını “verdirtebilecek’’ kadar çirkinleşme şaibesindeki ülkeler bile.
