Türkiye’nin nüfusu 2023 yılında yerinde saydı ve sadece yüzde 0.01 arttı. Nüfus 85.280 binden 85.372 kişiye çıkarken yıllık artış 100 binin altında kaldı. Nüfusta dramatik şekilde yerinde sayma ilk kez oluyor.
➔Bunda 253 bin yabancının Türkiye’den ayrılması yanında 6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerdeki ölümler de etkili. 10 ildeki toplam ölüm sayısı 53.547 olarak açıklanmıştı.
YAŞLI TÜRKİYE’YE DOĞRU
➔Doğumların azalmasıyla nüfusun ortalama yaşı da hızla yükseliyor. Türkiye’de artık ortalama yaş 34’e çıktı.
➔Son yıllardaki hızıyla yaşlanmaya devam ederse sadece 12 yıl sonrasında 40 yaşında olacağız.
➔Ortalama 40 yaş bir toplumu yaşlı sınıfına sokuyor.
➔Yaşlı toplumun dinamizmi azalıyor, ekonomik atılımı hız kesiyor.
➔Bu çerçevede yaşlılıkta düşük gelirli kalmamak için önümüzde kullanabileceğimiz sayılı yıllar var.
➔Bu döneme hazırlık için hem ekonomik büyümenin arttırılması hem devletin sosyal güvenlik, emeklilik ve sağlık sistemini güçlendirmesi gerekiyor.
➔Yaşlı toplum haline geldikten sonra çalışan sayısına oranla emekli sayısı çoğalıyor, sosyal güvenlik sisteminin yükü artıyor. Sistem emeklilerine yeterli maaş ödeyemiyor, ödüyorsa da diğer alanlardan kesiyor.
HADİ KÖYÜMÜZE GERİ DÖNELİM
➔Yukarıda nüfusun yerinde saymasında yabancıların ayrılması ve depremin etkisini belirttik. Bunlar kalıcı etkiler değil. Dolayısıyla durum o kadar vahim değil.
➔Ancak yerli nüfusun artışı da sınırlı. Yabancı ikametliler çıkarıldığında 83.802 bin kişi olan yerli nüfus 2023’te sadece yüzde 0.41 arttı. Kişi sayısı olarak artış 346 bin kişi.
➔Neden bu kadar düşük, ekonomik nedenler kadar etkili olduğu iyi bir araştırma konusu.
➔Ekonomik nedenlerin deyince en başta büyük kentlerdeki kiralar ve konut fiyatlarının ulaşılamaz düzeylere gelmesinin etkili olduğu düşünülebilir.
➔Bu etki daha çok tersine göçle kendini gösterir. “Geçinemiyoruz hadi köyümüze geri dönelim” eğilimi de ilk kez bu kadar güçlü görünüyor.
İSTANBUL’UN NÜFUSU İLK KEZ 252 BİN KİŞİ AZALDI
➔Bu eğilimin en büyük göstergesi ise İstanbul’un nüfusunun 2023 yılında yüzde 1.6 oranında azalması.
252 bin kişiye denk gelen bu azalma İstanbul’da ilk kez meydana geldi.
➔Azalmada yabancıların Türkiye’den ayrılması yanında tersine göçün güçlendiğine dair bir görünüm de var.
➔Çünkü İstanbul’a göç veren illerin nüfus artışı normal doğum artışının üstüne çıkmış.
➔Nüfus artış oranları yüzde 2’nin üzerine çıkan iller hangisi diye bakarsak Kastamonu yüzde 2.8, Sivas yüzde 2.4, Sinop yüzde 3.9, Giresun yüzde 2.3, Gümüşhane yüzde 2.7, Tunceli yüzde 5.7, Siirt yüzde 4.7, Niğde yüzde 3.1, Kilis yüzde 4.7, Iğdır yüzde 3.0, Hakkari yüzde 4.4, Çankırı 4.8, Kırıkkale yüzde 3.1 oranıyla dikkati çekiyor.
➔Şüphesiz 2023 nüfus hareketliliğinin başka bir nedeni Mart 2024’te yapılacak yerel seçimlerdir. Her yerel seçim öncesinde küçük illere doğru gözle görülür nüfus hareketleri oluyor.
➔Ancak bu seçim öncesinde durum daha farklı ve göç daha kuvvetli.
YÜZDE 111 KİRA ARTIŞI VE BARINMA SORUNU
➔Özellikle kira ve konut artışlarının en yüksek olduğu il olarak İstanbul’un ilk kez bu ölçüde göç vermesi barınma sorunu yaşandığını akla getiriyor.
➔Nitekim konut fiyat artışında Türkiye 2020 yılından itibaren çeşitli uluslararası kuruluşlarının sıralamasına göre dünyada birinci sıraya yerleşti.
➔Fiyat artışları sonunda kiraları sıçrattı. Yasayla yüzde 25 sınırlandırma getirildi ama fayda etmedi.
➔Ocak ayı enflasyon rakamlarına göre Türkiye’de kira artışı yıllık yüzde 111.84 ile rekor düzeye yükseldi. Artış oranı olarak kira hem kendi tarihsel rekorunu kırdı hem de harcama sepetinin içinde en en önde gidiyor.
➔Düşük faiz ve bol kredi pandemide ve sonrasında ekonomiyi canlandırdı, istihdamı da artırdı. Gayrimenkul ve varlık fiyatları yoluyla çok güçlü bir zenginleşme de yarattı.
➔Ancak beraberinde gelir dağılımını bozarak ve büyük kentlerde barınma sorunu yaratarak bunu yaptı. Tersine göç bütün bunların bir sonucu.
