Afyon' "sıra yemeği"ndeyiz
Afyon Ankara'dan ve İstanbul'dan gelenlerin karayoluyla İzmir, Ege ve Antalya'ya inerken geçmek zorunda oldukları bir kavşak. Rakımı yüksek, hayvancılığı gelişmiş. Kalesi, tepesi, tarihi yanında kaplıcaları ile ünlü. Tam bir durak ve uğrak şehri. Sucuk denince Afyon akla gelir. Lokum denince afyon akla gelir. Ekmek kadayıfı denince Afyon akla gelir. Afyon kaymağı, Afyon ekmeği, Afyon şekerli kaymağı yine bu kente özgü ve Türkiye'de isim yapmış. Cumhuriyet Sucukları, İpek Sucukları, İkbal Sucukları buranın markaları. Afyonlu et sever. Eti de kemiksiz sever. Afyon Kebabı, Bütüm Et, Kavurma kemiksiz et yemeklerinin en yaygını.
Küçük bir şehirken son yıllarda nüfus artışı hızlanmış ve kent merkezi 165 bine çıkmış. Düzenli ve aynı zamanda Kale etrafında ciddi sayıda tarihi Afyon evleri bulunuyor. Bunların bazıları onarılmaya da başlanmış. Mihrioğlu ve Şehitoğlu Konağı gibi konaklar da hizmete açılmış. Hem butik otel olarak çalışıyor hem de yöresel restaurant olarak. Bunlardan Şehitoğlu Konağı 1904 yılında inşa edilmiş, Restaurant'ında yerel yemekler ve Afyon Kebabı'na yer veriyor.
Mihrioğlu Konağı'nda da öyle. Bu konağın bahçesi de var. Ayrıca bu konaklarda Afyon'un "sıra yemeği" verilmesi de mümkün. Sıra yemeği daha çok ramazanlarda yeniyor. Burada Ramazan yemekleri çok özellikli. Sıra yemeği çorba ile başlayıp, yaprak sarması, patlican böreği, patlican musakka ağzı açık, bükme ile devam ediyor. Araya tatlı giriyor. Tatlı yerine mantı da veren oluyor. Afyon Kebabı'ndan sonra en son etli bamya çorbası ve ana tatlı olarak ekmek kadayıfı sunuluyor. Yemekler sırayla geldiği için adı da sıra yemeği olarak kalmış.
SUCUK DÖNER: Bu şehir aynı zamanda sucuk döneri bulup büyük şehirlere yedirmeye başladı. Bu döneri ilk takan da Rafet Usta. 2000 yılında bu sucuk döneri bulmuş. 40 yıldan beri lokantacı olan Rafet Usta önce tavuk dönerin denendiğini, balık döneri denemelerinin de kendisine sucuk döneri aklına getirdiğini belirtti. "İlk gün 5 kilo döneri taktık. Yazıyı da yanına yazdık. 10 dakikada bitti. Sonra işi büyüttük" diyor. Rafet Usta buna karşılık sucuk döneri tescil ettiremediklerini, farklı bir döner yapmalarına karşılık sucuk hamurundan yapılan bir döner gibi algılanmaktan yakınıyor. "Bunu yapanlar var. Ancak ben farklı yapıyorum. Benim dönerimi yiyen sucuk yemiş gibi kokmaz." diyen Rafet Usta dönerini sac üzerinde tereyağında pişiriyor. İskender ve ekmek arası olarak iki şekilde servis ediyor. Dönerin içinde hayvansal yağ yok. Et var. Bu nedenle de tereyağında pişirme tekniğini geliştirmiş. Afyon'da şimdi ortağıyla birlikte iki mekanı var Rafet Usta'nın.
İKBAL: Şuphesiz Afyon denince İkbal akla gelir. Önce lokantası ile ardından sucukları ile. 1922'de kurulmuş, adı 1934'te Atatürk tarafından İkbal olarak değiştirilmiş. İkbal'in Ankara ve İstanbul'dan gelen yolların keşistiği yer olan Dörtyol'da geniş tesisleri var. Ancak eski yeri kent içinde tarihi bir semt olan Uzun Çarşı'da. Etrafında da Afyon'un ünlü şekerlemeleri, sucukcuları ve diğer yemek mekanları bulunuyor. Lokantanın girişinde karşılıklı iki büyük ayna ise Yıldız Sarayı'ndan gelme. Lokanta'da zengin bir sabah kahvaltısı yapmak elbette mümkün. Çünkü kaymağın en iyisi bu şehirde. Peynir yönünden de zengin. Ekmeği bir kaç Karadeniz ilinin dışında en iyi ekmek. Yanına sucuk ve yumurta da eklendiğinde mükemmel kahvaltı ortaya çıkıyor. Lokanta'da patlican kebabı, kuzu fırın, tandır, rosto ve ekmek kadayıfı en çok gidenler. Sucuk ızgara her zaman mümkün. Sucuk döneri ile et döner de her gün var.
Uzun Çarşı'nın en köklü kuruluşu ise Aşçı Bacaksız. 1840'lı yıllarda kurulmuş. Dördüncü kuşak olarak Ahmet Madenci işin başında. Toplam altı masalık bir mekan. Üç masası 130 yıllıkmış, diğer üçü de halen faaliyet gösterilen yerin açıldığı 1938'den kalma. Kuzu kızartma veya tandırın bir çeşidi olarak tanımlanacak Afyon'un "Bütümet"ini pişiriyor. Ama fırında veya kuyuda değil. Bunu tencerede yapıyor. Bu kebabı en iyi burası yapıyormuş. Yiyenler aynı lezzeti başka yerde bulamıyormuş.
Osmanlı Lokantası da Uzun Çarşı'nın hemen arka sokağında. Osmanlı Kebabı ile ünlü. Kebap çeşitlerini tek tabakta toplamış. Kadayıfçıoğlu ızgara çeşitleri yanında balık ve pide çeşitleriyle de tanınmış. Ekmeğin iyi ise 1925'ten bu yana faaliyetini sürdüren Külcü Ekmek Fırını'ndan köy ekmeği.
Altınay Şekerleme 120 yıllık bir kuruluş. Uzun Çarşı'da. En çok sattıkları Afyon Kaymak Lokumu. Bütün şekerleme çeşitleri yanında ekmek kadayıfı ve özel baklavaları da mevcut. Yurt içi yanısıra yurt dışına ihracatları da var.
