Kereste kereste olalı hiç bu kadar değerli olmamıştı
Meslekte 40 yılına dayandık. Kereste yazacağım aklıma gelmezdi. Ancak hayat öngörülemiyor, işte yazıyorum ve muhtemelen önümüzdeki dönemde yine yazacağım.
Malum pandemi döneminde çalışma düzenini pek çok insan eve taşıdı. Doğal olarak kırtasiye ve fotokopi kağıdı ihtiyacı arttı. Ben de geçen yıl marttan itibaren aynısını yaptım. Bir top fotokopi kağıdına 15 liradan başladım, derken 20 ve sonunda 25 liraya kadar gitti. Bir yıl içinde yüzde 66 fiyat artışı. Kırtasiyecilerden öğrendim ki, pandemi dönemlerinde kağıda talep artarmış. Hijyenin ön plana çıkmasından dolayı. Ben de kendime küçük bir stok yaptım. Dolayısıyla son fiyatlar hakkında bilgim yok. Ama daha da yükseldiğini düşünüyorum.
DÜĞÜNDEN ÖNCE SUNTACIYA
-Dün Vahap Munyar’ın yazısını okudum. ”Millet düğününü suntacıya göre ayarlıyor” demiş. Çünkü piyasada belirgin bir sunta ve kereste kıtlığı yaşanıyor. Haliyle mobilyalar da yetişmiyor veya geç teslim ediliyor.
-MDF üretiminde Avrupa birincisi ve dünya ikincisi; yonga levha üretiminde Avrupa ikincisi ve dünya dördüncüsü olduğumuz bir üründen söz ediyoruz. Üretim devam ediyor, yeni kapasiteler de devreye giriyor ama fabrikalar mal teslim tarihi olarak temmuzu veriliyorlarmış.
-Sadece yurtiçi talep artışı değil aynı zamanda ihracat da artıyor. Hatta sektör içinden televizyonlara konuşan bazı mobilyacılar suntanın karaborsaya düştüğünü bile söylediler.
-Vahap’ın yazısından sonra açıklanan enflasyon rakamlarına baktım. Üretici fiyatları içinde kağıt ve kağıt ürünleri fiyatı son bir yılda yüzde 45 arttı. Yüzde 76’lık kok ve rafine petrol ürünleri ile yüzde 61’lik ana metal fiyat artışından sonra kağıt fiyatı en çok artan üçüncü ürün grubu oldu.
DÜNYA FİYATI 2020’DE % 39 ARTTI
-Son olarak kağıdın ve suntanın ana hammaddesi olan kerestenin dünya fiyatlarına baktım. Kerestenin dünya borsalarındaki fiyatı 1.000 doları geçti. 5 Nisan itibariyle 1.018 doları buldu.
2020 yılı ortalama fiyatı ise 516 dolar. Yani kağıt fiyatları geçen yıla göre katlandı denilebilir.
-Bitişikte yer verdiğimiz kereste fiyatları aslında pandemiye kadar çok uzun yıllar istikrarlı bir seyir izliyordu. Yıllık bazda yüzde 20 azalma ya da yüzde 20 artış şeklinde 300-400 dolar bandında değişen fiyatlar söz konusuydu.
-Bunun bir istisnası 2018’de 14 Mayıs’ta ulaşılan 659 dolarlık fiyat oldu. Pandemiye kadar rekor kereste fiyatı da buydu.
-Geçen yıl pandemi başladığında talep düşüşü ile fiyatlar çöktü. Mart 2020’de 251 dolara kadar inen kereste fiyatları yıl ortasında 435 dolara çıktı. Yılın ikinci yarısında devam eden toparlanmayla fiyat yıl sonunda 873 dolara yükseldi. Ama yılın ortalaması 516 dolar ve önceki yıla göre artışı da yüzde 39.
-Bu rakamlar 2.3597 m3’e eşit olan 1.000 board feet ölçüsünün fiyatı. Bildiğimiz m3’e indirgersek 873 dolarlık fiyat 370 dolara geliyor.
FİYAT ARTIŞINA İKİ NEDEN
-Dün itibariyle 1.018 dolarlık bin board feet’lik fiyatın m3’ü de 431 dolara denk geliyor. Yani kerestenin dünya borsalarındaki fiyatını TL’ye çevirirsek yaklaşık 3.500 lira.
-Bu yılın ilk üç aylık ortalama kereste fiyatı ise 915 dolara yükseldi. Ortalama fiyatlardan gidildiğinde ilk çeyrekteki fiyat artışı yüzde 77’ye varıyor.
-Türkiye’deki kağıt fiyatlarının, sunta ve longa levha fiyatlarının, mobilya fiyatlarının, kağıt fiyatlarının arkasında yatan temel neden kerestenin dış fiyatlardaki artıştır.
-Bunun yanına TL’nin dolar karşısında uğradığı değer kaybı da eklenmeli.
-Fabrikalar bütün hammaddeyi dışarıdan mı alıyor diye sorulabilir. Bu da açık ekonominin bir cilvesi. Hammadde yerli bile olsa dışarıya mal satmak serbest. İçerideki fiyatlarla dışarıdaki fiyatlar birbirini hep yakınsıyor. Zaten sektörün ihracatı da milyar doları devirmiş.
-İçeride mal tedarik etmekte zorlanan mobilyacılar da zaten ihracat kısıtlanmasını öneriyor.
-Pandemiyle evlere kapanmanın yanında bir kısım harcamaların kısılması beraberinde mobilya talebini artırdı. Mobilya kereste fiyatlarını tetikledi. İşin içinde elbette pandemi sürecinde bazı arz kısıtlamaları da var.
TAM BİR BAROMETREYMİŞ
-Emtia uzmanları kereste ile bakır fiyatlarındaki artışı, ekonomik canlılık ve enflasyonun yükselmesinde eşdeğer öncü iki gösterge olarak görüyor.
-Bakır fiyatlarında benzer bir durum yaşandığından hareketle küresel çapta yeni bir ekonomik canlılık ve enflasyonist sürece girildiği yorumları yapılıyor.
-Bakırın bir barometre olduğunu bilirdim de, keresteyi bilmiyordum.
-Meğerse kereste fiyatları da tam bir ekonomik barometre imiş. Daralma ve riskten kaçış, faizlerin arttığı dönemler kereste fiyatları ciddi oranda düşüyor; faiz düşüşleri, risk alma iştahının artması ve ekonomilerin büyümesinde ise fiyat yükseliyor.
-Hem yeni konut başlangıçları hem de altyapı yatırımları keresteye talebi artırıyor. Hatta karantina döneminde evde oturmaya geçince de durum değişebiliyor.
-Ama ne olursa olsun kereste fiyatları hiç bu kadar yüksek fiyat düzeylerine çıkmamıştı. Kereste kereste olalı hiç bu kadar değerli hale gelmemişti.
-Pandeminin etkisi, ekonomik canlanma ve enflasyonun geliyor olması gibi nedenlere itirazım yok. Ancak tarihin gördüğü en büyük parasal genişlemenin ve en düşük faiz oranlarının raydan çıkartıcı etkisini de eklemek gerekiyor.
