Sağım solum ÜSYE!
—ÜSYE nedir?
Üsye, Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu demektir. Burun, boğaz ve gırtlağın tamamı üst solunum yolları olup, buralarda oluşan enfeksiyon Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu olarak adlandırılır.
Sinüsler üst solunum yolları arasında sayılsalar da hastalıkları farklı olarak kategorize edilir. ÜSYE her mevsimde görülmekle birlikte sonbahar ve kış aylarında pik yapar. Bunun başlıca nedenleri kirli hava ve kapalı mekanlardır.
ÜSYE’ye yol açan mikropların %70-80’i virüslerdir. ÜSYE’ye neden olan 200’den fazla virüs vardır. Bu kadar sık nezle olmamızın nedeni de budur. ÜSYE’den 2. derecede sorumlu olanlar ise bakteriler olup, ön planda olanları A grubu beta hemolitik streptokoklardır.
ÜSYE hapşırma ya da öksürük yolu ile havaya saçılan virüs ve bakteri parçacıklarını solumakla bulaşır. En sık yayıldığı alanlar okul, kreş, toplu taşıma araçları ve askeri birliklerdir. El sıkışma, öpüşme gibi doğrudan temaslar da hastalığın önemli bulaşma yollarıdır.
—Riski nedir?
Erişkinler senede birkaç kez, çocuklar ise senede beş ya da sekiz kez ÜSYE geçirebilir. Bu sıklık ilk bakışta fazla gibi görünse de aslında son derece normaldir. Çocuklar, virüslerle tanışa tanışa onlara karşı daha da güçlenirler, adeta aşılanırlar.
Bu nedenle ebeveynler çocukların sık ÜSYE geçirmesinden ötürü paniklemesinler. Sağlıklı bir çocuğun on yaşına kadar yüze yakın ÜSYE geçirmesi son derece normaldir.
—Soğuk algınlığı nedir?
ÜSYE en sık soğuk algınlığı ya da nezle olarak görülür. Halk dilinde buna üşütme de denir. Soğuğa maruz kalmak, vücut direncini düşürür. Nezle etkeni bir virüstür. Söz konusu virüs burun akıntısı, göz yaşarması, hapşırma, boğazda yanma, hafif baş ağrısına yol açar. Çocukların nezlesinde ishal de görülür.
—Nelere dikkat etmeliyiz?
Sigara, alkol, havasız ve rutubetli ortam, kirli hava, başlıca risk faktörleridir. Katalitik ve elektrikli sobalar hastalığı kolaylaştıran risk faktörleridir. Doğuştan ya da sonradan bağışıklık sistemi zayıf olanlar, alerjik bünyeye sahip olanlar, burun problemleri olanlar daha fazla risk taşırlar.
—Nasıl seyreder?
Bakterilere bağlı enfeksiyonlarda boğaz kızarıktır, bademcikler şiştir, bazılarının üzerleri cerahatle kaplıdır. Ateş 40 dereceye kadar yükselebilir. Çoğu kez boyun lenf bezleri şiş ve ağrılıdır.
ÜSYE; sinüzit, orta kulak iltihabı veya akciğer enfeksiyonuna yol açabilir. Çok ender de olsa menenjite çeviren olgular vardır. Bu nedenle enfeksiyona neden olan bakteri ve virüsü tanımlamak önemlidir.
Bakteri enfeksiyonlarında zaman kaybetmeden antibiyotik tedavisine başlamak gerekir. Eğer beta enfeksiyonu etkili bir şekilde tedavi edilmez ise eklem romatizması ya da nefrite yol açabilir.
—Nasıl tedavi edilir?
İhtiyaç olduğu sürece ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Bol su içmek gerekir. Hastalık sıklıkla virüslerden ötürü olduğu için antibiyotik gereksizdir hatta zararlı bile olabilir. Antibiyotik, ancak bakteri enfeksiyonu var ise kullanılır.
—Nasıl korunuruz?
*Mümkünse kapalı ortamlara girmeyin
*Dengeli beslenin
*Sigara içmeyin
*Alkolü azaltın
*Sarılmayın, öpüşmeyin
—ÜSYE belirtileri
*Halsizlik
*Kırıklık
*Ateş
*Boğaz ağrısı
*Burun akıntısı, tıkanıklığı
*Hapşırma
*Öksürük
