Geleceğin dünyasında yeni sağlık yönetimi
Geçen hafta Berlin’de yapılan ATTD 2019 kongresinde diyabet alanında ve kişisel sağlık yönetiminde yeni teknolojiler açıklandı.
Dünyanın dev teknoloji şirketleri sağlık alanında geleceği yeniden şekillendiriyor. Çok uzun değil, 2020’den itibaren yeni dünya düzeninde sağlık sistemi tamamen değişiyor, klasik sistem yerini uzaktan sağlık yönetimine,kiosklarve yapay zeka doktorlarına bırakıyor.
İLK HEDEF SAĞLIK KURUMLARINA BAĞIMLILIĞI KALDIRMAK
Diyelim ki kendinizi hasta hissediyorsunuz, ne yaparsınız? Bir sağlık merkezini arar doktordan randevu alırsınız. Randevu günü hastaneye gidersiniz; randevu saatiniz gelince doktor sizi muayene eder, tansiyonunuzu, ateşinizi ölçer, gerekirse elektronuzu çeker, nabzınıza bakar. İlaçlarınızı yazar. Günümüzde artık bu işler için kalkıp yollara düşüp hastaneye gitmeye gerek yok. Giyilebilir teknolojilerin yardımıyla bu işlemler evinizden kolayca yapılabiliyor.
Kolunuzdaki saat tansiyonu, nabız dakika sayısını, üzerinizdeki tişört kalpgrafinizi, solunum ritminizi, ateşiniz olup olmadığını anında doktorunuza bildiriyor.
Aslında giyilebilir teknolojilerle ilişkili olarak Google dahil birçok dünya devi uzun süreden beri çalışıyor. Nasıl bankacılıkişlemleriniziartık şubeye gidip kuyruğa girmenize, beklemenize gerek olmadan evinizden çözümlüyorsunuz, burada da insanların sağlığı ile ilgili sorunları bir sağlık kuruluşuna ya da hastaneye, doktora gitmeden, oturduğu yerden online olarak çözebilmesi hedefleniyor.
TEKNOLOJİ EVDE HASTA BAKIM HİZMETİNİN TANIMINI DEĞİŞTİRİYOR
Teknoloji uzaktan sağlık yönetiminin en önemli kullanma alanı. Evde hasta bakım hizmeti için talep en çok yaşlı ve kronik hastalığı olan kesimden geliyor.
Ancak bu işler o kadar kolay değil. Evde hasta bakım hizmetlerinin 24 saat kesintisiz sürdürülebilmesi gerekiyor, bunun için de 3 vardiya hemşire çalışması lazım. Başka bir deyimle evden takibi yapılacak her hastaya 3 hemşire gerekiyor.
Dünyada yaşlı nüfusu hızla artıyor hasta sayısı arttıkça evden takip sistemleri daha fazla personel, daha fazla iş yükü gerektiriyor ve ortaya uygulanması güç bir sistem çıkıyor.
Hasta takip eden kişilerin iletişim kuracağı sağlık uzmanları, doktorlar ve tüm hepsinin organizasyonu, bu işi çok daha komplike bir hizmet alanı haline getiriyor.
Bu nedenle birçok evde bakım hizmeti veren kuruluş, çalışmakta güçlük çekiyor ya da kapanıyor.Bu durumda yaşlı ve kronik hastalığı olan hastalara hayatlarının geri kalan bölümünü sürdürmek için tek seçenek olarak hastane, yaşlılar yurdu ya da huzurevi kalıyor.
Yeni teknolojilerle desteklenmiş uzaktan hasta takip sistemleri bu noktada çok önemli bir rol üstleniyor. Yaşlılar ve özel takip gerektiren kronik hastalar artık hastaneye gitmeden, huzur evlerinde yatmadan, evinde hayatını sürdürebiliyor, yaşam kalitesini artırabiliyor.
YAKIN BİR GELECEKTE DİYABET TEDAVİSİ İÇİN DOKTORA GEREK KALMAYACAK
Yeni teknolojiler diyabetli bir hastanın, ister diyabeti ileri dönemde olsun isterse günde birden fazla kez insülin kullanıyor olsun hastaneye hatta doktora bağlı olmayacağı şekilde programlanıyor.Bunun için hastanın her ay hastaneye taşınmasına hiç gerek kalmayacak.
Küçücük bir düğme kadar CGM (SürekliGlukozÖlçüm Monitörü) ve kibrit kutusu büyüklüğünde insülin pompası ile diyabetli hasta doktora da gitmeden diyabeti yönetebiliyor.
Cilde yapıştırılanglukozölçüm monitörü her iki dakikada bir kan şekeri ölçüyor, ölçtüğü kan şekerini hem insülin pompasına hem de sağlık ekibine gönderiyor. Ölçüm cihazı monitörden aldığı kan şekeri sonuçlarını insülin pompasına yolluyor, pompadaki algoritma verilecek insülin miktarını ayarlıyor.
Kan şekeri düşmüşse ölçüm cihazı hem hastayı hem doktorunu uyarıyor, hem de pompadan insülini durduruyor. Kan şekeri aşırı yükselmişse de yine sağlık ekibini uyarıyor ve yüksek kan şekerini kontrol edecek oranda insülin veriyor.
Diyabette kan şekeri kontrolü için gıdalardaki karbonhidrat miktarlarının hesabı çok önemli çünkü insülin dozunun ayarı için tüketilen karbonhidratın hesaplanmasına ihtiyaç var. Hasta için artık bu konu da sorun değil.
Özel olarak planlanmış bir uygulamayla bu sorun da çözülmüş. Diyabetli, sofradaki yiyeceklerin fotoğrafını çekiyor, program tabaktaki farklı yiyecekleri birbirinden ayrıştırıyor, cinslerini tanımlıyor, ağırlığını hesaplıyor, yiyeceğin içindeki karbonhidrat miktarını hesaplıyor ve insülin pompasına gönderiyor. Pompa o sofrada hasta ne yemek yemişse o yemeğin içindeki karbonhidrata uygun olarak insülin veriyor.Sağlık ekibi ve doktor bu uygulamaları sadece uzaktan takip yöntemleriyle izliyor.
Sadece diyabet değil birçok kronik hastalıkta insanlar kişiye özel uygulamalarla evinden izlenebilecek ve tedavi edilebilecek. Buna “IntegratedPersonalizedPatientHomeMonitoring” sistemi adı veriliyor.
Ama bu konu bankacılık sisteminde olduğu kadar kolay değil. İnsan organizması daha karmaşık bir sistem, verilerin toplanması ve bir merkeze aktarılması gerekiyor ve bu uzaktan yönetimin sadece birinci adımı. İkinci adım ise daha önemli.
HEDEF YAPAY ZEKA DOKTORLAR
Uzaktan hasta izleme sistemlerinin ikinci adımı insanlardan gelecek sağlık verilerini en az hata ile değerlendirecek yapay zeka doktor yaratmak.
Dünyadaki ileri teknoloji kuruluşları, özellikle hastalardan gelen sağlık verilerini inceleyerek hastaya ilk tanıyı koyacak, günümüzdeki sağlık sistemindeki aile hekimlerinin yerini alacak bir doktor yapay zeka oluşturmayı hedefliyor.
Özellikle İngiltere’de aile hekimliği sisteminin yerini yapay zeka doktorlarının alması konusundaki çalışmalar oldukça yoğunlaştı. Hastadan alınacak bilgileri ve sağlık verilerini analiz eden yapay zekaların koyduğu hastalık tanılarının, birçok deneyimli hekimin koyduğu tanıdan daha doğru olduğu kanıtlandı.
Fakat birinci basamak hekimlikte hastaya eldeki verilere göre ilk tanının konulmasındaki başarı, daha komplike olan ikinci basamak ve üçüncü basamak hekimlikte, birden fazla hastalığın iç içe geçtiği durumlarda aynı başarıya ulaşamıyor.
Yapay zekanın semptomdan tanıya, tanıdan tedaviye deneyimli hekimlerin yerini alması için öğrenme ve deneyim yeteneğinin gelişmesi gerekli.
Sağlıkta ilk gündeme gelecek olan yüksek teknolojikiosklar. Sağlıkkiosklarıkişiye özel tüm tetkiklerin çok kısa bir sürede yapıldığı, içinde yapay zeka donanımı bulunduran sistemler. Bu konuyla ilgili çalışmalar sonlanmak üzere ve bir Türk ekibi bunu başarıyor. Sürprizlere hazırlıklı olun.
