Kadınsız sanat, sinema
2013’te vizyona giren filmlerin yalnızca yüzde 10’unun yönetmeni kadın. Ayrıca erkek egemen Sinema Destekleme Fonu’ndan da onlara fayda yok!
2013’te Türkiye’de 88 yerli film vizyona girdi. Bunlardan 8’inin yönetmeni kadın. 2 filmin de ortak yönetmeni kadın. Yani vizyonda kadın yönetmen oranıyüzde 10... Bu tespitin sahibi Filmmor Kadın Kooperatifi ve Filmmor Kadın Filmleri Festivali kurucusu, yönetmen Melek Özman, kısa film ve belgeselde bu oranın yüzde 40’lara ulaştığına dikkat çekiyor. Özman, “Çünkü kısa film ve belgesel daha az parayla yapılabiliyor. Her ülkede sinemayı destekleyen fonlar önemlidir. Kültür ve TurizmBakanlığı’nın böyle bir fonu var ama bu fondan çok az, neredeyse hiç kadın yararlanmadı. Bir de geçen yılki Sinema Destekleme Kurulu’nda tek kadın üye yoktu. Bu kurulları Kültür Bakanlığı oluşturuyor” diyor.
TRAJİK TABLO
Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) Başkanı Alin Taşçıyan ise tablonun trajik olduğunu ancak durumun tüm dünyada aynı olduğunu söylüyor. “Sevinmemiz lazım, bu artmış hali” diyor Taşçıyan. “Bugüne kadar kaç kadın yönetmen adı söyleyebiliyordum? Her yıl yeni isimler ekleniyor.Yabancı filmlerde de bu oran yüzde 10’un üstüne çıkmaz. 2 yıl önceki Cannes’da tek kadın yönetmen yoktu. Geçen yılsa bir kadın yönetmen vardı. Sinema son derece maço bir sanat yolu. Kadınları kamera önünde görmek ister. O da sadece genç ve güzel kadınları...” Yani erkeklerin, erkekler için, erkeklerle birlikte çektiği filmlerden ibaret bir sanat dalı. Taşçıyan’a göre dünyada kadın yönetmenler için özel festivaller var çünkü diğerlerine giremiyorlar bile. Yönetmen Belmin Söylemez daha iyimser. Kadın yönetmenlerde gözle görülür bir artış olduğuna dikkat çekerek, “Gönül isterdi ki bu oran yüzde 50 olsun” diyor.
2013'te vizyona giren kadın yönetmenli filmler
Filiz Alpgezmen Yabancı
Selma Köksal Bahar İsyancıdır
Belmin Söylemez Şimdiki Zaman
Semra Dündar Vay Başına Gelenler
Aslı Özge Hayatboyu
İlksen Başarır Erkek Tarafı Testosteron
Lusin Dink Saroyanland (Saroyan Ülkesi)
Biket İlhan Yarım Kalan Mucize Ortak yapım
Dilek Keser, Ulaş Güneş Kacargil – Evdeki Yabancılar
Mehmet Bahadır Er, Maryna Er Gorbach – Sev Beni
DÜNYACA ÜNLÜ KADIN YÖNETMEN
AİLEDEN SİNEMACI SOFIA COPPOLA
New York’lu, Akademi Ödülü sahibi yönetmen, aktris ve yapımcı Sofia Coppola (44), ilk yönetmenlik deneyimi The Virgin Suicides (1999) ile ünlendi. Büyükbabası Carmine Coppola besteci, babası Francis Ford Coppola Oscar’lı bir yönetmen, kardeşi Roman Coppola aktör, kuzeni de Nicolas Cage.
NORA EPHRON’UN HARRY VE SALLY’Sİ
1941’de Brooklyn’de dünyaya gelen ABD’li senarist ve yönetmen Nora Ephron, romantik komedi türünün klasiklerinden “Harry Sally ile Tanışınca” filminin senaristliği ile adını duyurdu. “Sevginin Bağladıkları” ve “Mesajınız Var” gibi filmlerin yönetmenliğini yaptı, 3 kez de Oscar’a aday oldu. Ephron 71 New York’ta öldü.
KATHRYN BIGELOW ÖDÜLE DOYMUYOR
1951 doğumlu Amerikalı yönetmen, bilimkurgu, aksiyon ve korku türlerinde filmler yapıyor. En bilinen çalışmaları, korku filmi Karanlık Bastığında (Near Dark-1987), savaş filmi Ölümcül Tuzak (The Hurt Locker-2009). 2009’da bu filmle Oscar tarihinde En İyi Yönetmen Ödülü’nü kazanan ilk kadın oldu. 2012’de Zero Dark Thirty adlı filmindeyse, ABD’nin Pakistan’da Bin Ladin’e yönelik operasyonu konu edilidi.
ALTIN KAMERA MİRA NAİR
1957 Bhubaneshwar doğumlu Hint dram, komedi ve belgesel film yönetmeni Mira Nair, ilk filmini 1988’de çekti. “Salaam Bombay” adlı bu filmiyle Cannes Film Festivali’nde “Camera d’Or Ödülü’nü aldı. Aynı filmle Akademi Ödülleri’nde de “En İyi Yabancı Film” dalında aday oldu. 2002’deyse Berlin Film Festivali’nde jüri başkanlığı yaptı.
BAZI TÜRK KADIN YÖNETMENLER
TOMRİS GİRİTLİOĞLU
Hem dizi hem de sinema filmi çeken yönetmenlerden. Suyun Öte Yanı, Yaz Yağmuru ve 80. Adım, TRT desteğiyle çekilen sinema filmleri. TRT’den sonra bağımsız bir yapım şirketi kuran yönetmen, 1999 tarihli Salkım Hanım’ın Taneleri ile çok başarılı oldu. Son filmi Güz Sancısı ise 1955 yılında yaşanan 6-7 Eylül olaylarını konu almıştı.
İLKSEN BAŞARIR
1978’de İstanbul’da doğan İlksen Başarır; 2000’de İstisnai Filmler ve Reklamlar’da (İFR) yardımcı yönetmen olarak çalışmaya başladı. İşitme engelli bir gençle çağrı merkezinde çalışan bir kızın ilişkisini konu alan ilk filmi Başka Dilde Aşk’ı 2008’de çeken Başarır, 2010 tarihli Atlıkarınca ile ensest sorununa el attı.
YEŞİM USTAOĞLU
1960 doğumlu Yeşim Ustaoğlu, kısa filmlerle başladığı sinemada ismini ilk kez 1994’te İz filmiyle duyurdu. Ancak esas çıkışını 1999’da Güneşe Yolculuk ile yaptı. Filmleriyle çeşitli yurtiçi ve yurtdışı festivallere katıldı, ödüller aldı. 2003’te Bulutları Beklerken’i, 2008’de Pandora’nın Kutusu’nu çekti. Son filmi Araf ise vizyona girmeyi bekliyor.
CAHİDE SONKU(1916 – 1981)
Bataklı Damın Kızı Aysel ile ünlü olmuş bir oyuncu o, ama 3 filmde de yönetmen olarak imzası var. İlki Vatan ve Namık Kemal. Filmin 3 yönetmeninden biri Sonku. 1953 yapımı Beklenen Şarkı’yı ise Sami Ayanoğlu ve Orhan M. Arıburnu ile çekti, hasılat rekorları kırdı. Talat Artemel ile 1956’da çektiği Büyük Sır ise son filmi oldu.
