Çocuğun oyun hakkı - 1
Çocukluğu yaratan şey öğrenme açlığı, merak ve keşiftir. Çocuk özellikle dili kavradıkça her sözcüğün peşine düşer ve onun karşılığını arar. Kendiliği, aşkı, düşmanlığı ve daha nice duyguyu merak sayesinde öğrenir. Çocuğun sosyal hayata ve geleceğe hazırlanmasında oyunun rolü büyüktür. Oyun bir tür simülasyondur. Ancak gerçek bir simülasyonda kurallar kimsenin kulağına fısıldanmaz. Oysa oyunda, kurallar belirlenir ve hatta değiştirilebilir. Kurallar herkese söylenir. Çocukların yaratıcılıklarını geliştirmeleri, kuralları kimin ihlal ettiğini belirlemeleri ve oyunu kazanmak için kurallardan nasıl istifade etmek gerektiğini anlamaları için stratejiler geliştirmeleri, zekâları ve problem çözme yeteneklerinin gelişimi için gereklidir.
OYUNUN AMACI
Oyunlar birçok amaca hizmet eder ve oyun oynamak birçok şey ifade edebilir. Oyun çocuğun kendi iç dünyasını dışardaki dünyayla yüzleştirmesini ve sosyal alanla birleştirmesini sağlar. Eğlence, fiziksel rahatlama, sosyal sorunlar ve başkalarıyla baş etmek için birer talimdir. Öte yandan gerçeklerden kaçışı ya da onları ve kendi kimliğini başka biçimlerde hayal etmeyi de gösterebilir. Oyun bazen bir inisiyasyon olup belli bir gruba kabulü ya da girişi ifade edebilir. Çocukların bedenlerini kullanmasını, bedensel ifadeyi, kaslarını hareket ettirmesini ve beden kültürü kazanmasını kolaylaştırır. Hayal ve fantezi kurma, yaratıcı fikirler, çözümler üretmek ya da organize olmak için harekete geçmesini kolaylaştırır.
OYUN ve SAĞLIK
Dünya Sağlık Örgütü herkes için olduğu kadar çocuklar için de günde bir saat fiziksel aktiviteyi uygun buluyor. Çocukların terleme, kirlenme ve boyanma gibi hakları vardır. Bazen kurallı oyunlar, kısa süre içinde çocuğu dans ya da spor dallarına çekebilir. Bu tarz gündelik yönelimler çocuğun bedensel ve zihinsel sağlığını olumlu etkileyen ve onun rahatlamasını sağlayan eylemlerdir.
Çocukların ebeveynlerle oyun oynamaları önemlidir. Bu yüzden evin içinde ve dışında bazen park halindeki araçta bile birlikte hareket etmelerini ve eğlenebilmelerini sağlayabilecek oyun ortamı ve zamanı yaratmak gerekir. Bazı durumlarda aileler biraz daha büyük çocuklarıyla arabayı, cep telefonundan uzak durmak ya da diyalog kurmak için bir mekâna ve oyun sahasına dönüştürebilmektedir.
İFADE
Çocuğun gerek evde gerek açık alanda özgürce seçtiği, onu geliştiren oyun materyalleriyle oynayarak kendi kendini yönetmesi, kurduğu oyundan haz alması ve iletişim becerilerini geliştirmesi en önemli gelişim süreçlerinden biridir. Çocuklar oyun sayesinde yeteneklerinin farkına varır ve oyun çocukların yeteneklerinin gelişmesine hizmet eden bir araçtır. Oyun sayesinde çocuklar akranlarıyla iletişimin nasıl sağlanacağını öğrenir ve bu şekilde etkili iletişim kurma becerileri geliştirir. Birden fazla oyunculu ya da gruplar halinde oynanan oyunlar, takım çalışmasının ne demek olduğunu kavratır. Ayrıca taktik ve strateji geliştirme ve ani olaylar karşısında çözüm üretme yetisini güçlendirir. Sokaktaki ve kentteki yaşamı anlamak için en önemli süreç oyundur. Çocukların kendi oyunlarını yaratmaları ve kurdukları karakterlerle özdeşleşmeleri davranış modeli oluşturmalarını sağlayan doğrudan bir süreçtir. Bazen yanlışın ve doğrunun ne olduğunu ve etik değerleri ya da onları sorgulamayı da oyun sırasında öğrenirler.
OLUMLU MODEL
Oyun karşılıklı etkileşim kurarken davranış kalıpları ve rol modelleri çıkarır. Gerçek bir oyunda çocuğa kural koyma hakkı verilmelidir. Aksi takdirde onun özgürlük ruhuna kötü model olunabilir. Geleceğin inşası ve becerilerin yönlendirilmesinde davranış modelleri önemlidir. Oyun sırasında öteki oyunculardan alınan geri dönüşler ya da etkileşim duygusal öğrenmeyi tetikler. Çocuk bazen oyunlar sırasında yaralanabilir ya da küçük acılar çekebilir. Bu yüzden gerçek yaşama benzerliği en üst düzeyde yaşar. Çocuğun dünyanın gerçekliğinin sınırlarını çizmesi için oyunsal süreç şarttır. Olumsuz oyun modelleri (aşırı korkutucu, mistik ya da soyut öğeler içeren) çocuklar için bireyleşme yolunda geciktirici etkiler yaratabilir.
Yetişkinler kendi korkularını ya da rahatsızlıklarını düşüncelerinde ve rüyalarında aşmak ister ve geçmişlerini bir çözüm yolu bulmak için kullanırlar. Çocukların rüyaları da oyunlardır. Kendi problemlerini öncelikle oyunlar içinde aşarlar. Kendi zorlu duygularını oyuncaklar ya da diğer oyuncular üzerinden yaşayarak acılarını bastırmaya ve korkuları yenmeye çalışırlar. Annesi tarafından terslenmiş bir kız, oyun içinde anne olup oyuncak bebeğini cezalandırarak suçluluk hissinden kurtulup cezalandırıcı olabilir. Ya da bir canavarla yüzleşmek isteyen bir çocuk, kendi canavarının oyuncağını üretebilir. Oyun çocuğun rüyasıdır.
