Enflasyonun üzerinde vergi geliri hedefi

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, TBMM Başkanlığına sunulan 2024 bütçesinin ana hatlarını dün açıkladı. Meclise sunulan bütçe cetvellerinde 2024 yılı için hangi kalemlerden ne kadar vergi geliri beklendiği konusunda önemli ayrıntılar yer alıyor. Bütçedeki ayrıntılar gelecek yıl vatandaşların ödeyeceği vergiler konusunda da fikir veriyor.

Bu yıl temmuz ayında TBMM’de kabul edilen 1 trilyon 119 milyar liralık ek bütçe ile vergi gelirlerinde de artış yaşandı. 2023 yılı için başlangıçta 3 trilyon 673.7 milyar lira olarak öngörülen toplam vergi gelirlerinin yıl sonunda 4 trilyon 824.2 milyar lira olarak gerçekleşeceği tahmin edildi.

VERGİ GELİRLERİNDE ENFLASYONUN ÜZERİNDE ARTIŞ ÖNGÖRÜLDÜ

Merkez Bankası’nın son enflasyon raporunda 2023 yıl sonu enflasyonu orta noktası yüzde 58 olmak üzere yüzde 54-62 olarak tahmin edilirken, Para Politikası Kurulu, bandın üst sınırına yakın, yani yüzde 62 civarında enflasyon tahmininde bulundu. Orta Vadeli Program’da (OVP) ise 2023 yıl sonu enflasyonu yüzde 65 olarak tahmin edildi. Merkez Bankası enflasyon raporunda, OVP’de ve bütçede 2024 yılı enflasyonu da yüzde 33 tahmin ediliyor.

TBMM’ye sunulan bütçede 2024 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) deflatörü yüzde 55.3 olarak öngörüldü.

Buna karşılı, 2023 yılında yüzde 78.39 oranında artan vergi gelirlerinin 2024 yılında da yüzde 72.79 oranında artması hedeflendi. Buna göre, 2022 yılında 2.7 trilyon lira olan vergi gelirlerinin bu yıl 4.8 trilyon lira olacağı tahmin edilirken, 2024 yılında da 8.3 trilyon lira olması öngörüldü.

EN YÜKSEK ARTIŞ AKARYAKIT ÖTV’SİNDE

Bu yıl en yüksek vergi geliri artışı petrol ve doğalgazdan alınan özel tüketim vergisinde (ÖTV) oldu. 2022 yılında 77.7 milyar lira olan akaryakıttan alınan ÖTV gelirlerinin 2023 yılında başlangıçta 85.9 milyar lira olması öngörülüyordu. Ancak, temmuz ayında yapılan vergi artışı dolayısıyla bu kalemden elde edilecek vergi gelirinin 2023 yıl sonunda 198.4 milyar liraya ulaşması bekleniyor. Bu da geçen yıla göre yüzde 155.34 oranında artış anlamına geliyor.

Akaryakıt ÖTV’sinden elde edilecek gelirin 2024 yılında da yüzde 129.39 oranında artarak 455.1 milyar lira olması hedefleniyor. Gelecek yıl en yüksek vergi artışı bu kalemden bekleniyor.

MOTORLU TAŞIT VERGİLERİ 2023’TE CAN YAKTI

İlk defa araç alırken ödenen motorlu taşıt ÖTV gelirlerinin bu yılın sonunda yüzde 106.98 oranında artarak 167.6 milyar liradan 346.9 milyar liraya yükseleceği tahmin ediliyor. 2024 yılında otomotiv sektöründe daralma beklentisinin de etkisiyle motorlu taşıt ÖTV gelirlerindeki artışın yüzde 43.61’de kalması ve 498.2 milyar lira olması öngörülüyor.

Bu yıl motorlu taşıt sahipleri iki defa vergi ödediler. Ek motorlu taşıtlar vergisi (MTV) dolayısıyla 2023 yılı için başlangıçta 38.8 milyar lira olarak öngörülen gelirlerin yıl sonunda 71.5 milyar lira olacağı tahmin ediliyor. Gelecek yıl ise MTV’den 69 milyar lira gelir bekleniyor. Bu yıla göre yüzde 3.5 oranında azalma olacak görünüyor ancak bu azalma ek MTV’den dolayı oluşan baz etkisinden kaynaklanıyor.

SİGARA VE ALKOL VERGİSİ GELİRLERİNDE YÜZDE 70’İN ÜZERİNDE ARTIŞ

Alkollü içkilerden alınan ÖTV gelirlerinin bu yıl yüzde 43.64 oranında artarak 63.2 milyar lira olması bekleniyor. Gelecek yıl ise yüzde 70.25 oranında artışla 107.6 milyar liralık gelir hedefleniyor.

Tüttün mamullerinden alınan ÖTV gelirlerinin de bu yıl yüzde 44.52 oranında artışla 146.4 milyar lira olması beklenirken, gelecek yıl yüzde 71.86’lık artışla 251.6 milyar liralık gelir hedefleniyor.

Motorlu taşıt ÖTV’sinde olduğu gibi dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV gelirlerinde de talepte daralma beklentisinin etkili olduğu görülüyor. 2023 yılında yüzde 114.39 oranında artarak 58.1 milyar lira olan dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV gelirlerinin gelecek yıl yüzde 47.85 artışla 85.9 milyar lirada kalması bekleniyor.

KDV GELİRLERİNDEKİ ARTIŞ ORTALAMANIN ÜZERİNDE

Zengininden yoksuluna tüm vatandaşların satın aldığı mal ve hizmetlerden kesilen katma değer vergisi gelirlerinde de ortalamanın üzerinde artış bekleniyor. Dahilde alınan KDV gelirlerinin 2023 yıl sonunda yüzde 90 artışla 944.9 milyar lira olması beklenirken, 2024 yılında da yüzde 76.80’lik artışla 1 trilyon 670.6 miliyar liralık gelir hedefleniyor.

İthalde alınan KDV gelirlerinin 2023 yılında yüzde 60.88 artışla 931.5 milyar lira olacağı tahmin ediliyor. Gelecek yıl ise yüzde 79.45 oranında artışla 1 trilyon 671.6 milyar lira olması hedefleniyor. Gelecek yılki vergi gelirlerinin yüzde 40’ı dahilde ve ithalde alınan KDV gelirlerinden oluşacak.

GELİR VERGİSİ GELİRLERİNDE YÜZDE 70.73 ARTIŞ

Çoğu işçi, memur gibi ücretle çalışanların ödediği vergilerden oluşan gelir vergisinden bu yıl yüzde 94.92 artışla 647.6 milyar lira elde edilmesi beklenirken, gelecek yıl yüzde 70.73 artışla 1 trilyon 206.4 milyar liralık gelir öngörülüyor.

İLETİŞİM VERGİSİ HIZ KESECEK

Vatandaşların önemli gider kalemleri arasında yer alan başta cep telefonları olmak üzere haberleşme cihazları için ödediği özel iletişim vergisi gelirleri bu yıl yüzde 134.7 oranında artarak 22.3 milyar lira oldu. Gelecek yıl bu kalemden elde edilecek gelirin yüzde 68.16’lık artışla 37.5 milyar lira olması hedefleniyor.

Hayatımıza yeni giren dijital hizmet vergisi gelirleri yüzde 67.27 artarak 9.2 milyar lira olurken, geleceke yıl yüzde 69.57 artışla 15.6 milyar liraya çıkması bekleniyor.

2021 yılında alınmaya başlanan değerli konut vergisi ise çok ses getirmesine rağmen adeta havada kaldı. 2023 yılında sadece 83 milyon liralık gelir beklenen değerli konut vergisinden gelecek yıl da 115 milyon liralık gelir hedefleniyor.