Akaryakıt alımlarında yeni dönem
Akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımından kaynaklanan vergi kayıplarının önüne geçmeyi hedefleyen Hazine ve Maliye Bakanlığı, yeni bir düzenlemeyi hayata geçirdi. 2.5 milyona yakın vergi mükellefine ait araçlarda zorunlu olacak ve yakıt alan araçların plakalarını otomatik olarak tanıyan 'Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi' ile kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi hedefleniyor. İstasyonlarda manuel plaka girişlerine izin vermeyerek usulsüz fatura kullanımını sonlandırması amaçlanan sistem, bireysel kullanıcılara ise isteğe bağlı olarak sunulacak
Akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile mücadele amacıyla yeni bir düzenleme hayata geçirildi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan tebliğ ile, daha önce akaryakıt pompalarına bağlanma mecburiyeti getirilen ödeme kaydedici cihazların, elektronik ortamda anlık veri aktarımı yapabilen ve güvenlik seviyesi yükseltilmiş yeni nesil akaryakıt pompa ödeme kaydedici cihazlar ile değiştirilmesine yönelik usul ve esaslar belirlendi.
Söz konusu düzenleme ile, akaryakıt istasyonlarında Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) kurulması zorunluluğu getirilirken, istasyonlarda yapılan akaryakıt satışlarında plaka bilgisinin yeni nesil akaryakıt pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik gönderilmesine ilişkin teknik özellikler belirlendi.
Bu kapsamda, akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin, en az bir pompa ünitesinin tabanca aparatları üzerine nitelikleri Darphane tarafından belirlenen ve Darphane ya da yetkili firmalar tarafından üretilen Taşıt Tanıma Okuma Cihazı (TTO) temin ederek 31/12/2024 tarihine kadar taktırmaları zorunlu hale geldi.
Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlara da 31/12/2024 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB), bir başka deyişle akıllı etiket takılması zorunluluğu getirildi. TTB ile, akaryakıt istasyonundan yakıt almaya gelen aracın plaka bilgisi otomatik olarak belirlenecek, fiş ve faturada da sistemin tanıdığı bu plaka bilgisi yer alacak.
15 MİLYAR LİRALIK 'KAÇAK' VAR
Vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşlar için zorunlu, tüketiciler için ise gönüllü olacak yeni sistem ile yaklaşık 15 milyar lira olduğu tahmin edilen vergi kaçağının önlenmesi hedefleniyor.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın son yaptığı düzenlemeler çerçevesinde, Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz (yazar kasa) ve bayi denetim sistemleri ile rafineri dağıtım noktasından yakıt dolumuna kadar süren tüm işlemler otomatize edilerek denetim altına alınmıştı.
Ancak, araç plakalarının akaryakıt istasyonunda çalışanlar tarafından sisteme manuel olarak işlenmesi nedeniyle usulsüz fatura kullanımını engelleyemiyordu.
2.4 MİLYON MÜKELLEFİ İLGİLENDİRİYOR
Türkiye’de 2.4 milyonun üzerinde gelir vergisi mükellefi bulunuyor. Gelir vergisi mükellefleri eğer varsa akaryakıt harcamasını gider gösterebilmek için fatura almak zorunda. Ayrıca, akaryakıt kullanan aracın da mükellefe ait olması şart.
Sektör kaynaklarından edinilen bilgiye göre, uygulamadaki boşlukları kullanan bazı mükellefler, kullanmadığı ya da kullandığından fazla akaryakıt harcamasına ait faturayı gider göstererek daha az vergi verme eğiliminde olabiliyor.
Öte yandan, pompaya yanaşan aracın plaka bilgisinin istasyonda çalışan tarafından manuel olarak girildiği, sözlü beyan nedeniyle de gerçekte akaryakıt alıp alınmadığının tespit edilemediği belirtiliyor. Yani akaryakıtı alan başkası, faturayı alan başkası olabiliyor.
Özetle, akaryakıt sektöründe yaşanan usulsüz fatura kullanımını sonlandırmak ve suistimalleri ortadan kaldırmayı hedefleyen Gelir İdaresi Başkanlığı, akaryakıt sektöründe tüm süreçlerin insan müdahalesi olmaksızın yürütülmesi adına Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ni devreye almış durumda.
BİREYSEL KULLANICI İÇİN ZORUNLU DEĞİL
Öte yandan, vergi mükellefi olan araç sahiplerinin yasal zorunluluk çerçevesinde tabi olacağı Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nde, bireysel araç kullanıcılarının katılımı zorunlu olmayacak.
Ancak, bireysel araç kullanıcıları sisteme dahil olarak, akaryakıt şirketlerinin Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ne üye araçlara sunduğu kampanya ve avantajlardan yararlanma şansına sahip olabilecekler.
Ayrıca, vergi mükelleflerine ait 8 milyon ticari aracın yollarda olduğu Türkiye’de, söz konusu araçların 3 milyonunda özel şirketler tarafından işletilen Taşıt Tanıma Sistemi bulunuyor.
Taşıt Tanıma Sistemi bulunan akaryakıt şirketleri, yetkilendirilmiş şirketler aracılığı ile mevcut sistemlerini güncelleyerek UTTS’ye entegre olacaklar.
Taşıt Tanıma Sistemi olmayan akaryakıt istasyonları ise, tebliğ takvimine uygun olarak Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin altyapısını istasyonlarında kurarak sisteme dahil olacaklar.
