Pandemi mağdurları borçlanma hakkı bekliyor

AK Parti Adıyaman Milletvekili Resul Kurt ve arkadaşlarının imzasıyla TBMM Başkanlığına sunulan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ilgili kanun teklifi bugün TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. Teklifin görüşmeleri sırasında SSK ve BAĞ-KUR emeklilerine 5 puan ek zam verilmesi ve en düşük emekli aylığının 7.500 TL’den 10.000 TL’ye yükseltilmesine ilişkin önerge eklenecek.

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

Kanun teklifi ile kısa çalışma ödeneğinden (KÇÖ) yararlanma koşulları kolaylaştırılacak. Mevcut kanuna göre KÇÖ alabilmek için işçinin son 3 yılda en az 600 prim gününün bulunması ve son 120 gün hizmet akdi ile bir işverene bağlı olarak çalışması gerekiyor. Pandemi döneminde daha çok işçinin KÇÖ almasını sağlamak amacıyla 600 gün koşulu geçici olarak 450 güne indirilmişti. Pandemi sonrası yeniden 600 güne çıktı.

TBMM gündemindeki kanun teklifi uyarınca KÇÖ’nden yararlanabilmek için işçinin son 3 yılda 450 gün priminin bulunması yeterli kabul edilecek ve bu hüküm kalıcı hale gelecek. KÇÖ olarak ödenen süreler, kısa çalışma tarihinden itibaren 3 yıl içindeki hizmet akdi fesihlerine istinaden yapılacak işsizlik ödeneği hak sahipliği sürelerinden düşülecek. İşsizlik ödeneği, işçinin son 3 yıldaki prim ödeme süresine göre 6 aydan 10 aya kadar değişebiliyor. Yapılacak düzenlemeye göre, toplam 10 ay işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış bir işçi 3 ay KÇÖ aldıktan sonraki 3 yıllık dönemde işverence işten çıkartılırsa en fazla 7 ay işsizlik ödeneği alabilecek.

PANDEMİDE KÇÖ ALAN İŞÇİLERE BORÇLANMA YOK

Covid 19 pandemisi dolayısıyla 2020 mart ayından itibaren kısa çalışma uygulaması başlatıldı. Uygulama 2021 haziran ayı sonuna kadar devam etti. Söz konusu dönemde toplam 3.8 milyon işçi kısa çalışma ödeneği aldı. Aylık bazda KÇÖ alan işçi sayısı 967 bin ile 3.2 milyon arasında seyretti. İşçilerin bazıları sadece birkaç ay, önemli kısmı ise 15 aya varan süreyle kısa çalışmaya ayrıldı.

Kısa çalışmaya ayrılan işçilerin sosyal güvenlik primleri bu süre boyunca yatırılmadı. Sadece genel sağlık sigortası (GSS) primleri yatırıldı.

EMEKLİLİK TARİHLERİ GECİKİYOR

Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayıp pandemide KÇÖ alan işçilerin bir kısmı, geçen yıl mart ayında çıkan emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kanunu kapsamında yaş şartı aranmaksızın emekli olma hakkına kavuştuğu halde pandemi sırasında primleri ödenmediği için prim günlerini tamamlayamadıklarından dolayı EYT’den yararlanamadılar. 8 Eylül 1999 sonrasında çalışmaya başlayan işçiler de emeklilik yaşı gelinceye kadar prim günlerini tamamlayamazlarsa emeklilik tarihleri gecikecek.

BORÇLANMA HAKKI BEKLİYORLAR

Pandemi dolayısıyla kısa çalışmada gösterilen işçiler, primlerini kendileri ödeyerek KÇÖ aldıkları süreyi emekliliklerine saydırabilmek için borçlanma hakkı talep ediyorlar. Borçlanma yapan işçiler, her gün için en az günlük asgari ücretin yüzde 32’si oranında prim ödemeyi göze alıyorlar. Bu da 2024 yılı için günlük 213.36 TL prim ödemek anlamına geliyor.

Pandemi mağduru işçiler, KÇÖ aldıkları süreleri borçlanabilmek için uzun süredir seslerini duyurmaya çalışıyorlar. TBMM gündemine gelen kanun teklifi, böyle bir düzenleme için fırsat niteliği taşıyor. İşçilerin haklı taleplerine cevap verilmelidir.

Aslında KÇÖ alınan sürelerin yanı sıra pandemide ücretsiz izne çıkartılarak nakdi ücret desteği verilenler ile işsizlik ödeneği verilen süreler için de borçlanma hakkı tanınması gerekiyor.

Bu hak 3201 Sayılı Kanun kapsamında gurbetçi işçilerin yurt dışı borçlanmalarında mümkün bulunuyor. Gurbetçi işçiler, yurt dışında sigortalı çalıştıkları süreler ile sigortalı çalışma arasında boşta geçen sürelerin 1 yıla kadar olan kısmı için borçlanma yapabiliyor. Yurt içindeki işçilere de benzer hakların sağlanması gerekir.