Otomotivin 2023'ü! İlklerin ve rekorların yılı...

Türkiye Cumhuriyeti'nin 100'üncü yılı, otomotiv sektörü açısından rekorlar ve birçok dikkat çeken gelişme ile dolu tarihi bir yıl oldu.

Yıl içinde gerçekleşen tarihi gelişmelere rekorlar ile başlayacak olursak, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç pazarı, 2023 henüz sona ermeden, ilk 11 ayın sonunda tüm zamanların rekorunu kırdı ve tarihinde ilk kez 1 milyon adet sınırını aştı.

Ocak-Kasım döneminde yüzde 61 oranında artan araç satışları 1 milyon 73 bin 982 adet seviyesine yükseldi, böylece yılın bitmesine 1 ay kala tarihi rekor geldi.

Bu rekorun arka planında ise, aslında geçmiş yıllarda yaşanan gelişmelerin büyük bir payı bulunuyor.

Bundan 5 yıl önce, 2018'in yaz aylarında başlayan döviz rallisi, otomobil fiyatlarını hızla yukarı çekmiş tüketicinin 'bekle ve gör' pozisyonuna geçmesine yol açmıştı. Tüketicinin bu refleksi fiyatların dengeye oturduğu 2019 yılının ikinci yarısına kadar sürmüş ve yaklaşık 18 aydır ertelenen talebin geri dönmeye başladığı sırada, 2020 başında pandemi patlak vermişti.

Hatırlanacak olursa, pandeminin döneminde alınan sağlık önlemleri nedeniyle fabrikalar kepenk kapatmış ve üretimler durmuştu. Bu durum da, bayilere gelen araç sayısının azalmasına yol açmıştı.

İşte bu gelişmelerin hepsinin üst üste gelmesi, Türkiye otomotiv sektöründe 3 yıl boyunca arzın talebi karşılayamadığı bir dönemi beraberinde getirdi. Yüksek talep, artan fiyatlar ve arz sorunu, tüketicinin ikinci ele yönelmesine yol açarken, ikinci el araç fiyatlarının da sıfır kilometre araçları geçmesi kaçınılmaz oldu.

Daha önce borsa, altın, döviz, gayrimenkul gibi farklı yatırım enstrümanlarına yönelen kesimler, tüm güçleri ile otomobile hücum eder hale geldi ve alabildiği kadar araç alarak bu araçlar üzerinden kâr elde etmeye başladı. Bu durum 2020'nin yaz aylarından 2023 yazına kadar aralıksız devam etti. İşler o boyuta geldi ki, sektörün yetkili ağızları tarafından sıfır araç satışlarının yüzde 40'ının 'yatırım' amaçlı olduğu açıklanır oldu.

Pazar rekor büyüklüğe ulaşmasını katkı sağlayan 'yatırım' amaçlı otomobil satışlarına ise Ticaret Bakanlığı tarafından yaz aylarında 'dur' denildi.

İKİNCİ EL ARAÇ SATIŞLARINA KISITLAMA

Bakanlığın peş peşe çıkardığı ve yılın öne çıkan gelişmelerinden biri olan bu yönetmelikler ile, ikinci el araç satışlarına kısıtlamalar getirildi.

Bunlar, satın alınan sıfır kilometre aracın hem bireysel hem de ticari olarak 6 ay ve 6 bin km dolmadan satılamaması, ikinci el ilan sitelerine verilen araç ilan sahiplerinden kimlik doğrulama istenmesi ve ikinci el araç fiyatlarının aynı aracın sıfır kilometresinin fiyatını aşamaması şeklinde açıklandı.

Bu üç düzenleme kısa zamanda etkisini gösterdi ve yaz sonunda otomobil yavaş yavaş yatırım aracı olmaktan çıkmaya başladı. Akabinde ise, markalar yaklaşık 2 yıldır ara verdiği kampanyalara yeniden start verdi.

Tüm bu gelişmeler ışığında, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç satışlarının 2023 sonunda 1.2 milyon düzeyinde olması bekleniyor.

Böylece, 2015'te 986 bin, 2016'da 984 bin ve 2017'de 956 bin adet seviyelerini gören Türkiye otomotiv pazarı, 2023'ü tarihinde ilk kez 1 milyon barajını geçerek ardından bırakmaya hazırlanıyor.

YERLİ OTOMOBİL YOLLARA ÇIKTI

2023'ün otomotiv sektörü açısından unutulmaz kılacak bir diğer önemli gelişme de, kuşkusuz ki yerli otomobil Togg'un satışa sunulması oldu.

25 Haziran 2018'de kurulan Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu (Togg), 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nda törenle açılan Bursa'daki fabrikasında ürettiği yerli elektrikli SUV modeli T10X'i yılın ikinci çeyreğinde tüketici ile buluşturdu.

Mart ayında ön siparişe açılan T10X için 177 bin 467 kişinin katıldığı bir çekiliş düzenlendi. Şanslı 20 bin kullanıcı otomobili satın almaya hak kazanırken, 20 bin kişi de yedek listede yerini aldı. Aralık ayı ortasına kadar, 15 bin kullanıcıya otomobillerinin teslimatı yapıldı.

ELEKTRİKLİ ARAÇ PAZARI REKOR KIRDI

Togg'un yollara çıkması ile birlikte, Türkiye elektrikli araç pazarı da hızlı bir büyüme dönemine girdi.

Ocak-Kasım döneminde Türkiye'deki elektrikli araç satışları 1 yıl öncesine göre yüzde 900'e yakın arttı ve 60 bin adedi aştı. Böylece, elektrikli otomobillerin pazar payı da yüzde 7'yi geçti.

2022'nin aynı döneminde satılan elektrikli araç sayısının 6 bin adet olması ve elektrikli araçların pazar payının da yüzde 2'nin altında kalması, batarya ile çalışan otomobillerdeki 1 yıl değişimi gözler önüne seriyor.

TESLA ALMANYA'DA ÜRETTİĞİ 'MODEL Y' İLE GELDİ

Ne var ki, ulaşılan 60 bin adetlik elektrikli araç satışında Togg haricinde, ABD'li üretici Tesla'nın da büyük payı bulunuyor.

Togg ile aynı dönemde Türkiye'de resmi satışlara başlayan Tesla, yıl içinde Çin'den ithal edilen elektrikli otomobillere uygulanmaya başlanan yüzde 40 ek vergiye maruz kalmamak için, Almanya'da ürettiği Model Y otomobilini Türkiye yollarına çıkardı.

Kasım sonuna kadar 11 bin 600 adetlik satış elde eden marka, elektrikli araç pazarının büyümesinde önemli rol oynadı.

ÇİNLİLERİN AKINI BAŞLADI

Otomotiv sektöründe 2023'ün öne çıkan başlıklarından biri de Çinli markaların art arda Türkiye'ye giriş yapması oldu.

Bu furyayı başlatan marka ise geçmişte Türkiye'de istediğini elde edemeyen ve uzun yılların ardından ülkeye geri dönen Chery oldu. Yılın ilk çeyreğinde Türkiye operasyonlarına yeniden başlayan Çinli üretici, 3 benzinli SUV modelini tüketici ile buluşturdu.

Chery'nin ardından Leap Motor, Honqqi, DFSK, Voyah, BYD, Hozon Neta ve SWM de Türkiye operasyonlarına start verdi.

Böylece, daha önce Türkiye'ye gelen MG ve Skywell ile birlikte Türkiye'de varlık gösteren Çinli otomobil markası sayısı bir anda 10'a yükseldi.

Çinlilerin bazıları içten yanmalı motora sahip, bazıları ise sadece elektrikli otomobillerini Türkiye'ye getiriyor. Getirdikleri modellerin özellikleri farklı olsa da, Çinli markaların stratejisini ortak olması dikkat çekiyor.

Türkiye'yi Avrupa'ya giden bir köprü olarak gören Çinli markalar, ürünlerini Türkiye pazarında test ederek Avrupa'ya gitmek istiyor.

Bu kapsamda agresif bir pazarlama politikası izleyen Çinliler, Kasım ayı sonunda pazar paylarını yüzde 5'e çıkarmış durumda.

2024'TE SEKTÖRÜ NELER BEKLİYOR?

Otomotiv sektöründe 2023'ün öne çıkan başlıklarını özetlemeye çalıştık. Peki, sektörü 2024'te neler bekliyor?

Otomobil markalarının temsilcilerini hem fikir olduğu görüşe göre, 2024'te pazarın daralması bekleniyor. Sektördeki tahminlerin ortalaması ise, pazardaki daralma oranının yüzde 35'i bulabileceği şeklinde. Bu tahminde, otomobilin yatırım aracı olmaktan çıkması etkili.

Ayrıca, Ticaret Bakanlığı'nın ikinci el araç kısıtlamalarını Haziran 2024'e kadar uzatması da, otomobilin en azından bir 6 ay daha yatırım aracı vasfı taşımayacağını gösteriyor.

2024'te Türkiye'ye Çin'den bir dizi daha yeni markanın gelmesi sürpriz olmayacaktır. Bu yıl Türkiye'ye ayak basan Çinlilerin 2024'te yeni modelleri ile satışlarını artırmasına da kesin gözüyle bakılıyor.