Türkiye’de 100 yaş üstü kadınlar, erkeklere fark attı!
Yaşlıların sağlık sorunları ile ilgilenen tıp dalı geriatri kongresinde uzmanlar bir araya geldi. Türkiye'deki yaşlı nüfusuna dair istatistiki veriler paylaşan uzmanlar, yaşlı bakım evleri hakkında paylaşımda bulunurken, yaşlıların sağlık sorunları ve yaşlılar için hayati önem taşıyan konularda da önerilerde bulundular
İHA'nın haberine göre, 11. Akademik Geriatri Kongresi’nde düzenlenen basın toplantısında konuşan AGD Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Akif Karan, Türkiye’de 100 yaşın üzerinde 4 bin 990 kişinin olduğunu söyledi. Karan, bunların 638’inin erkek, 4 bin 352’sinin ise kadın olduğunu dile getirdi.
YAŞ YAŞ TÜRKİYE NÜFUSU
Geriatri’nin yaşlının sağlık sorunları ile ilgilenen tıp dalı olduğunu ifade eden Prof. Dr. Mehmet Akif Karan, “Dünya nüfusuna benzer şekilde ülkemizde de yaşlı nüfusun sayısı ve oranı artmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), Türkiye Nüfus İstatistikleri verilerine 2017’de nüfusumuz 80 milyon 810 bin 525 olup, bu nüfusun yüzde 8.5’u yani 6 milyon 900 bine yakını 65 yaş üstüdür. 659 bin 657 kişi 85 yaşından büyük bunların 229 bin 29’u erkek, 430 bin 567’si kadın, 4 bin 990 kişi ise 100 yaşından büyüktür, bunların 638’i erkek 4 bin 352’si ise kadın. Türkiye’de doğumda beklenen yaşam süresi 78 yıl. Bu oran erkekler için 75,3, kadınlar için 80,7 yıl olarak yer alıyor. 65 yaşında beklenen yaşam süresi ise 17,8 yıldır” dedi.
“YAŞAMIN SON DÖNEMİNDE YOĞUN SAĞLIK SORUNLARI VAR”
Yaşamın son döneminde genellikle yoğun sağlık sorunlarının olduğunu dile getiren Prof. Dr. Mehmet Akif Karan, “İstenmeyen bir sonuç kişinin bağımsızlığını kaybetmesi, başkalarının yardımına ihtiyaç duyması yani fonksiyonel olarak bağımlı hale gelmesidir. Çoklu hastalıkları olan, çok ilaç kullanan, hareketleri azalmış, yavaş yürüyen, kendini güçsüz, yorgun hisseden veya kas gücü azalmış olan, kilo kaybı olan yaşlılar, yani kırılgan yaşlılar, bu dönemdeki olumsuzluklar için büyük risk altındadırlar. Kırılgan yaşlıların sorunlarını belirlemek, koruyucu tedbirler almak ve yaşam kalitelerini yükseltmek bizlerin temel çalışma alanlarımızdandır” diye konuştu.
YAŞLI BAKIM İHTİYAÇLARINDA ARTIŞ VAR!
Türkiye’de sağlık hizmetleri denilince akla genellikle hastanelerin geldiğini söyleyen Akademik Geriatri Derneği İkinci Başkanı Prof. Dr. Teslime Atlı, birinci basamak sağlık hizmetlerinin verildiği Aile Hekimliği hizmetlerinin pek akla gelmediğini ifade etti. Atlı, “Yaşlı bakım hizmetleri, hele de huzurevi ve bakımevleri sağlık hizmeti hesabına alınmaz. Oysa giderek artan yaşlı nüfus ve beklenen yaşam süresinin 80 yıla yaklaşması, bizleri daha fazla yaşlı ve engelli yaşlı ile karşı karşıya getiriyor. Dolayısı ile artan yaşlı bakım ihtiyaçlarındaki artış, hepimizi bir çözüm arayışına yönlendiriyor” şeklinde konuştu.
BAKIM HİZMETİNİ EN ÇOK KADINLAR VE ALZHEIMER HASTALARI ALIYOR
Uzun dönem yaşlı bakım hizmetleri olarak bilinen huzurevi, bakımevi, palyatif bakım, hospis ve yaşlı kreşlerinin Türkiye’de pek yaygınlaşmadığını ifade eden Atlı, “Ülkemizde uzun dönem bakım sisteminin kurulmaya başlanması bile henüz çok yenidir. Yakın zamana kadar Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, belediyeler, valilikler, STK’lar ve özel kurumlar ayrı ayrı bu hizmetleri vermekte ilken son yıllarda birlikte hareket etmeye başlamışlardır. Yaş arttıkça sağlık ve bakım harcamaları artmaktadır. Bu hizmetleri en çok 85 yaş ve üzerindekiler, kadınlar ve Alzheimer hastalarının kullandığını görüyoruz. Birçok ülkede ve ülkemizde yaşlıların bakım hizmetlerinden faydalanmak için para ödemek zorunda kaldığını görüyoruz. Son yıllarda üzerinde çalışılan bakım sigortası ile bu sorun biraz daha kolaylaşacak gibi” dedi.
HALKIN ÇOĞUNLUĞUNA GÖRE YAŞLI AKRABA BAKIMI AİLE SORUMLULUĞU
Çok yakın zamana kadar, uzun dönem bakım hizmetlerinin bir aile sorumluluğu olarak kabul edildiğini dile getiren Prof. Dr. Teslime Atlı, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Halkın yüzde 80’den fazlası yaşlı akrabalara bakmanın aile sorumluluğu olduğunu düşünmektedir. Yaşlandığında huzurevinde kalma planı olanlar çok az olup genelde eş veya çocukların kendilerine bakmasını bekiyor. Bu tercihler kişilerin eğitim durumu, ekonomik durumu ve yaşadığı yere göre farklılık gösteriyor.”
YAŞLI KÖYLERİ PROJESİ
Yıllardır yaşlı köyleri kurulmasıyla ilgili projelerin olduğunu belirten Teslime Atlı, “Çeşitli projeler var. Bu ara devletin bu konularda teşvikleri var. Türkiye’de çeşitli yerlere yaşlı köyleriyle ilgili çalışmalar var. Biz proje olarak bunun içinde yokuz. Sadece gelip bize danışıyorlar. Gelin bu projenin içinde beraber yer alalım diye bize bu konuyla ilgili bir kere bile danışılmıyor. Aslında bununla ilgili dünyada bir sürü güzel örnekler var. Bundan yıllar önce Marmaris’te benzer bir şey yapılacaktı. Yaşlıların sadece orada bir arada olması iyi bir şey değil, moral bozucu. Bunun yerine böyle bir yer kurmak yaşama açısından kolay oluyor ama moral açısından iyi olmuyor” şeklinde konuştu.
DEVLET, YAŞLI BAKIM HİZMETLERİNİN NE KADARINI KARŞILIYOR?
Türkiye’de bakıma harcanan net bir verinin olmadığını ifade eden Atlı, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Bakım hizmetleri çok değişik kurumlar tarafından yapılıyor. Araştırdım ve bakanlığa sordum ama bununla ilgili veri yok. Yaşlıların bakım hizmetlerinin genellikle yüzde 20 kadarını devlet karşılıyor. Diğer bakım hizmetleri vatandaşların cebinde çıkıyor. Vatandaş için büyük bir külfet oluşturuyor. Yaşlı kreşlerle ilgili bir sayı veremiyorum. Kreşlerin sayıları sürekli değişiyor. Genellikle de özel yerlerde yapılıyor. Sayıları da verilmiş değil. Çok çok az olduğunu söyleyebilirim. Süreklilik olmadığı için veri vermek çok zor.”
YAŞLILARDA EN ÇOK BESLENME YETERSİZLİĞİ GÖRÜLÜYOR
Malnütrisyon (beslenme yetersizliği) yaşlılarda çok sık karşılaşılan önemli geriatrik sendromlardan biri olduğunu belirten Prof. Dr. Meltem Gülhan Halil, “Özellikle hastalıkların seyri sırasında beslenme yetersizlikleri çok sık görülmektedir. Hastalıklar sırasında hem iştah azalmasına bağlı olarak gıda alımı azalır, hem de metabolik değişiklikler sonucu kas kaybı artar. Malnütrisyonu olan hastaların hastalıkları daha kötü seyreder, cerrahi sonrası yaralar iyileşmez, yatak yaraları oluşur, daha çok infeksiyon gelişir, yoğun bakımlarda ve hastanelerde daha uzun süre yatarlar. Kas kaybı hastaneye yatıştan sonraki 3 ila 5 gün içerisinde çok hızlı gelişir. Bu nedenle yeterli tedavi yapılmazsa hastalar kas kaybına bağlı denge bozuklukları ve düşmeler, kırıklar, yatağa bağımlılık gibi olumsuz sonuçlara maruz kalırlar” dedi.
Yaşlıların zayıf olması ve vücut kitle indeksinin düşük olmasının istenilen bir durum olmadığını söyleyen Prof. Dr. Meltem Gülhan Halil, “Vücut kitle indeksi 24 ile 27 kg/m arasında olan yaşlıların daha uzun süre yaşadıkları ve fonksiyonel olarak daha uzun süre bağımsız kaldıkları gözlenmiştir. Tıbbi değerlendirme sonrasında beslenme yetersizliği saptanan hastalar mutlaka uygun şekilde tedavi edilmelidir. Özellikle kas kütlesi azalmış, az yemek yiyen, kilo kaybı olan zayıf, düşkün yaşlılarda oral beslenme solüsyonları oldukça fayda sağlamaktadır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda tüple beslenme veya damardan beslenme gibi alternatif seçenekler düşünülmelidir” şeklinde konuştu.
B12 VE D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ YAŞLILARDA SIK GÖRÜLÜYOR
Yaşlılarda kas kaybını ve buna bağlı fonksiyon bozukluklarını önlemede ve tedavi etmede en önemli nokta yüksek protein desteğinin sağlanmasının gerekli olduğunu dile getiren Halil, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Sağlıklı yaşlılar günde kilogramları başına 1,2-1,3 gram protein tüketmelidir. Eşlik eden hastalıkların varlığında ve hastanede yatan yaşlılarda bu hedef daha yüksek tutulmalıdır. Her yaşlıya sağlıklı beslenme önerilerinde bulunulmalıdır. Mutlaka dengeli beslenme, protein alımının yüksek tutulması, yeterli sıvı alımı konularında bilgi verilmelidir. B12 vitamini ve D vitamini eksiklikleri yaşlılarda sık görüldüğü için hastalar bu açıdan değerlendirilmeli ve gerekli durumlarda tedavi edilmelidir.”
“BUNAMANIN BAŞTA GELEN SEBEPLERİNDEN BİRİ ALZHEIMER”
Bunama (Demans) sıklığının yaşlanma ile arttığını söyleyen Prof. Dr. Gülistan Bahat Öztürk, “Bunama bir yaşlılık hastalığı olarak bilinir. Bunama, 65 yaş üzerinde yüzde 5 gibi bir sıklığa sahipken 85 yaş üzerinde bu oran yüzde 35-50’lere ulaşmaktadır. 90 yaşına ulaşmış bireylerin yaklaşık yarısı bunama hastalığından muzdariptir. Bunama hastalığı genellikle sinsi ve ilerleyici bir seyir izler. Bu nedenle genellikle yaşlılarda ortaya çıkan unutkanlık gibi sorunlar hasta ve hasta yakınları tarafından yaşlılığa bağlanabilir ve bu da tanıda gecikmelere yol açabilir” dedi.
Bunamamın en sık sebebinin Alzheimer hastalığı olduğumu dile getiren Prof. Dr. Gülistan Bahat Öztürk, “Yaklaşık tüm bunama çeşitleri zaman içinde ilerler. Sonuçta, son evredeki bunama hastaları maalesef konuşamayan, yemek yiyemeyen, iletişim kuramayan bir hasta haline gelirler. Bunama hastalığında unutkanlık, kelime bulma güçlüğü, yer-yön kaybı dışında kişilik değişiklikleri, ve özellikle ileri evrelerde halüsinasyon, sanrılar, evden kaçma gibi problemler olabilir. Hasta ve yakını için en yıpratıcı sorunlardan biri de budur” diye konuştu.
KALSİYUM VE D VİTAMİNİ ŞART!
Dünya Sağlık Örgütü’nün dünyada menopozdan sonra kadınların 3’te birinde osteoporoz görüldüğü ve bu durumun da kırık oluşma riskini artırdığını bildirdiğini söyleyen Doç. Dr. Karadağ, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Bir takım yaşam tarzı değişiklikleri ile riski en aza indirmek mümkündür. Bunların başında beslenme faktörü gelmektedir. Mutlaka kalsiyum ve D vitamini yeterli düzeyde alınmalıdır. Güneşten yeterince faydalanmak, süt ve yoğurdu sofradan eksik etmemek, bol meyve ve sebze, kuru baklagilli gıdalar, balığı yeterli miktarlarda tüketmeye dikkat etmek, unutulmaması gereken kurallardır."
