Vergi indirimi için ne yapmalı?

İşverene bağlı olarak çalışan beyaz ve mavi yakalı işçilerin ücretleri için ödenmesi gereken vergiler işverence kesilerek işçi adına vergi dairesine yatırılıyor. İşçinin kazandığı para cebine girmeden vergisi peşinen kesiliyor. İşçiye ise vergi ve prim kesintisi yapıldıktan sonra kalan net tutar ödeniyor.

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, ücret geliri elde eden mavi ve beyaz yakalı bazı işçilerin ertesi yıl beyanname doldurması gerekiyor. Vergi beyannamesi vermek ilk başta ilave vergi yükü doğacakmış gibi algılanabiliyor. Oysa beyanname veren işçiler vergi iadesi alma imkânına da kavuşabiliyorlar.

2023 yılında ücret geliri elde edenlerden gelecek yıl beyanname vermesi gerekenler şöyle:

Tek işverenden elde ettiği ücret tutarı 1 milyon 900 bin lirayı aşanlar.

Birden fazla işverenden ücret geliri elde edenlerden birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 150 bin lirayı aşanlar.

Birden fazla işverenden 2023 yılında 1 milyon 900 bin lirayı aşan ücret geliri elde edenler.

BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ÜCRET ALMAK NE DEMEK?

Birden fazla işverenden kastedilen sadece aynı anda ücret alınan birden fazla işveren olması değildir. Yıl içinde iş değiştirenler, aynı işverene ait bir şirketten diğerine geçirilenler, hatta aynı şirkette çıkış giriş işlemi yapılanlar da birden fazla işverenden ücret almış sayılırlar.

Bu kişilerin birinci işverenden sonraki işveren/lerden 2023 yılında aldıkları ücret toplamı 150 bin lirayı aşarsa tüm işverenlerden aldıkları brüt ücret toplamı üzerinden beyanname verilmesi gerekir. Birinci işverenin kim olacağını işçi kendisi belirler. Örneğin beyaz yakalı bir işçi 2023 yılında A işvereninden 200.000 TL, B işvereninden 140.000 TL, C işvereninden de 300.000 TL brüt ücret almış olsun. Bu kişi C işverenini birinci işveren kabul eder, diğer iki işverenden aldığı 340 bin TL tutarındaki brüt ücretlerden yüzde 15 oranında sigorta primini düşer. Kalan safi kazanç tutarı 289 bin TL olur. Bu tutar 150 bin liralık beyanname sınırını aştığından bu işçinin gelecek yıl mart ayında beyanname vermesi gerekir.

BEYANNAME VERENLER BAZI HARCAMALARI KAZANÇTAN DÜŞERLER

Beyanname veren işçilerin elde ettikleri toplam kazanç üzerinden ödemeleri gereken vergi hesaplanır. Hesaplanan bu tutardan, para ceplerine girmeden 2023 yılında işverence kesilen vergiler mahsup edilir. İşçinin 2023 yılında ödemiş olduğu vergiler beyannamede hesaplanan vergiden yüksek çıkarsa işçiye vergi iadesi yapılır. 2023 yılında ödemiş olduğu vergiler beyannamede hesaplanan vergiden düşük çıkarsa işçi aradaki farkı 2024 yılında öder.

Vergi iadesi alabilmek için işçinin bazı harcamalarını kazançtan düşme hakkını kullanması gerekir. Peki hangi harcamalar kazançtan düşülür?

Bunların başında eğitim ve sağlık harcamaları geliyor. İşçinin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ait eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirden düşülebilir. Kazançtan düşülebilecek eğitim ve sağlık harcaması beyan edilen yıllık kazancın yüzde 10’una kadar ulaşabiliyor. Örneğimizdeki kişinin yıllık beyannamesi 640 bin TL olacağından, bu kişi 64 bin liraya kadar eğitim ve sağlık harcamasını kazançtan indirebilir.

Beyan edilen gelirin yüzde 15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla işçinin kendine, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası primlerinin yüzde 50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin tamamı beyan edilen gelirden indirilir. Örneğimizdeki kişi ödediği hayat sigortası priminin 96 bin liraya kadarlık kısmını ve şahıs sigorta primlerinin ise tamamını kazancından düşebilir.

6 Şubat depremleri dolayısıyla AFAD tarafından gerçekleştirilen yardım kampanyasına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı da kazançtan indirilebilir.

İndirilen harcamalar sonrası kalan kazanç üzerinden vergi hesaplanır. Bu şekilde indirimler yapılarak hesaplama sonrasında genellikle beyanname dolduran kişiler vergi iadesi almaya hak kazanırlar.

BELGELERİ SAKLAYIN

İndirim hakkından yararlanabilmek için sigorta şirketlerinin merkezinin Türkiye’de olması, eğitim ve sağlık harcamalarının Türkiye’de yapılması gerekir. Eğitim ve sağlık harcamaları için gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerden belge alınmalıdır.

Dikkat edilmesi gereken bir başka husus da indirim yapılacak primlerin toplamının, primin ödendiği ayda elde edilen ücretin yüzde 15’ini aşmaması gerekir. Bu nedenle sigorta primlerini taksitle ödemek avantaj sağlar.

BEYANNAME VERMEK ZORUNLU MU?

Yukarıda anlattığım koşulların oluşması halinde beyanname verilmesi zorunludur. Beyanname vermesi gerektiği halde vermemiş olanlar için 5 yıllık süre içinde vergi incelemesi yapılabilir. Bu kişiler hakkında geriye doğru vergi borcu ve cezası ortaya çıkabilir.