Kur korkusundan tasarruflar ancak dövizle artıyor
Yılın ilk yarısı itibarıyla yurtiçi yerleşiklerin toplam finansal tasarrufları 1 trilyon 764 milyar liraya yükseldi. 2016 sonunda 1.634 milyar olan tasarrufların 6 aylık artışı yüzde 7.9. Enflasyonun üzerinde ama büyümeyi de dikkate aldığımızda tasarruflarda gerçek bir artış yok.
- Son bir yılda ise 2016 Haziran’ında 1.484 milyar lira olan yerleşiklerin tasarrufları 280 milyar lira artışla 1.764 milyara çıktı, artış oranı yüzde 18.8. Enflasyon ve büyümeden arındırdığımızda geriye gerçek bir artış kalıyor. Yani son altı ayda gerçekte artmayan tasarruflar son bir yılda artıyor.
- Ancak bu artış oranı toplamda yakalandı ve kalitesi düşük. Çünkü, TL üzerinden yerli parayla değil. Halbuki kredi talebi yerli parayla. Bu nedenle de TL mevduatın TL kredilere oranı yıl sonunda yüzde 137.6 iken 30 Haziran itibarıyla yüzde 152.7’ye yükseldi. Yaşanan kredi patlamasının TL üzerinden olmasına karşılık, mevduatın aynı hızda artmayışı TL kredi/ mevduat oranını rekor düzeye taşıdı.
- 2017 itibarıyla yurtiçi yerleşiklerin tasarrufları içinde en yüksek artış yüzde 24 ile hisse senetlerinde. Buradaki artışın yeni hisse senedi almaktan değil, tamamen borsanın değerlenmesinden kaynaklandığını belirtelim.
- İkinci en yüksek artışı yüzde 16.5 ile bireysel emeklilik fonları yakaladı. Yıla 60 milyar liralık toplam varlıkla giren bireysel emeklilik fonları haziran sonunda 70 milyar liraya ulaştı. Bu fonların son bir yıllık artışı da yüzde 27.9 ile en çok artan yatırım aracı. Emeklilik fonlarını tetikleyen olay devletin teşvik amacıyla bütçeden katılım paylarının yüzde 25’i kadar destek vermesi.
- Son altı ayda üçüncü en yüksek artış yüzde 12 ile döviz mevduat hesaplarında. Bu hesapların son bir yıllık artışı da yüzde 27 ile ikinci sırada. Hatta toplam mevduat artışının önemli kısmı dövizden geldi. 2017’de TL mevduatlar 30 milyar artarken döviz mevduatları bunun iki katı kadar 60 milyar lira büyüdü. Döviz mevduatının verdiği destekle toplam mevduat yüzde 6.9 artış kaydetti. TL mevduat artışı ise yüzde 3.7 ile aynı dönemin enflasyonunun altında kaldı.
- 2017’de dövize yönelme ve TL ile tasarruf etmekten çekinmenin temelinde yılın başında yaşadığımız anlamsız devalüasyonun çok etkili olduğunu düşünüyoruz. 4 aylık dönemde dolar, TL karşısında yüzde 33 arttı. Bunun etkisi ile tasarruflar daha çok dövizle artarken, maliyet avantajından ve uzun vadesinden dolayı döviz kedisi kullanma eğiliminde olan şirketler kesimi de TL’ye dönme eğilimi gösterdi. Son altı ayda bankaların döviz kredilerinin döviz mevduatına oranı yüzde 105 ile yerinde saydı.
- Yine dövizle tasarrufta etkili olan faktörlerden biri de enflasyonun yıllar sonra çift haneli rakamlara çıkmasıydı. 6 ayda enflasyon yıllık bazda yüzde 8.53’ten yüzde 10.90’a yükselirken 2.37 puan attı. Mevduat faizlerinin ortalaması ise yüzde 9.64’ten yüzde 12.05’e çıktı ve 2.41 puan yükseldi. Faiz artışı enflasyon artışını telafi etmesine karşılık kurdaki artış korkusu daha baskın çıktı ve yerlileri TL’den dövize yönlendirdi.
SONUÇ: “Korku mantıktan daha kuvvetlidir.”
Yunan atasözü
