Frida'nın bahçesi Bronx'ta
Aplikasyonlar en az 1.5 saat yol yapacağımı söylüyor. Bronx’taki New York Botanik Bahçesi’ne tek bir trenle ulaşmak biraz zor; bir-iki aktarma, metrodan inince ya otobüse ya da taksiye atlamak gerek. Metro çıkışında yolda ilk rastladığım ve “Botanik bahçesine buradan mı gidilir?” diye sorduğum adam, “İngilizce bilmiyorum” diyor. Evet anlaşıldı, sorduğum adam da ben de besbelli evimizden epey uzaktayız. Botanik bahçesine ulaştığımda gişedeki yaşlı görevli “Bahçeye ilk gelişiniz mi?” diyor. Elime tutuşturduğu bahçe haritasında Frida Kahlo sergisi hariç her şeyi işaretliyor. “Önce şuraları bir dolaşın, sonra nasılsa ona bakarsınız”. Zaten bahçede Frida Kahlo gibi giyinmiş, saçlarını örüp aralarına çiçekler takan genç kızlar yere atılmış mercimek taneleri gibi, onları takip eden kendini Casa Azul’da buluyor.
Casa Azul, yani Mavi Ev, Frida’nın ömrünü geçirdiği yer. 47 yıl aynı ev. Yürümeyi öğrendiği evde bir daha asla yürüyemeyeceğini söylediler, yürüdü; başına gelen kazaları ikiye ayırmıştı: Biri otobüs kazası, diğeri Diego. Hayatını ameliyatlar, alçılar arasında geçirirken; alçıların dışındaki hayatında -yaşamaya, âşık olmaya, kararlar almaya, babasıyla planlar yapmaya, ablasıyla mısır koçanı ayıklamaya, annesine direnmeye, Diego’ya ve diğer erkeklere ve kadınlara direnmemeye- devam ediyordu. Her yeri çiçeklerle doldurduğu, camlardan dantel perdelerin sarktığı, bahçesinde papağanlar, köpekler, maymunların dolaştığı bir evi vardı. Duvarlarını masmavi, kirişlerini kopkoyu kırmızı boyadığı ev: Casa Azul.
O KADAR YALNIZDI Kİ
Bundan evvel Claude Monet, Charles Darwin ve Emily Dickinson bahçeleri için de aynı şeyi yapan New York Botanical Garden, bu sene Casa Azul’un bir kopyasıyla Frida Kahlo’nun hayranlarını karşılıyor. Büyük kütüphanenin bir katı Frida’nın birkaç eserine ayrılmış. Duvarda kocaman harflerle, “O kadar yalnızdım ki, kendimden daha iyi bir şey bilmediğim için hep kendimi çizdim” yazıyor. Ailesi tarafından hazırlanan tavanı ayna kaplanmış sütunlu yatakta, başından aşağı tüm vücudu alçıdan korse içinde yattığı o günlerde, kendi kendisinin modeli oluyor, yıllar sonra Picasso “Biz onun gibi insan yüzleri çizmeyi bilmiyoruz” diyordu. Aradan geçen yıllar ayna karşısında kendi fotoğrafını çekmeye, New York Botanical Garden’ın Frida Kahlo sergisi için hazırlattığı mobil uygulamasında “Frida’yla bir selfie’ni çek” seçeneğine döndü.
Sergi bölümü Frida hayranlarını pek kesmese de, bahçe her bahçe gibi mutluluk verici. Kafasına taktığı çiçekler, zakkumlar, devetabanları, kadife çiçekleri, aşk merdivenleri, gardenyalar, begonviller, bir de sözlüklerin yardım edemeyip de kestirmeden Meksika’nın tropikal çiçekleri diye çevirip bıraktığı Jacarandalar. Aynı Mavi Ev’ine yaptığı gibi kaktüslerle çizilmiş sınırlar, etraf sulu kaktüslerle (succulent) dolu. Bir de Afrika’dan gelen Calla lilyumları, Çin’den gelen krizantemler. Diego’nun eve yaptırdığı ve Frida’nın yattığı yerden de bahçesini görebildiği ek binanın hikâyesini yazmışlar notlara. Baş edemediği ağrılarından ömrünün sonlarına doğru artık gezip dolaşamadığı, tadını çıkaramadığı bahçenin bir kopyasında neşe içinde dolanamıyor insan da! BİR
EŞARP EN FAZLA NE KADAR EDER?
Bahçenin sonunda Diego Rivera’nın Frida için yaptığı 7 basamaklı piramidi New York için yeniden hazırlayan isim Scott Pask. Orijinali Meksika’da duruyor, bahçe Frida Kahlo öldüğünden bu yana bambaşka bir hal almış olsa da. Bir köşede Frida’nın çalışma masası. Üzerinde bir köşede muhtemelen hep hayallerinde gezdiği bir dünya, rengârenk boyalar ve fırçalar duruyor. New York Botanical Garden, Frida Kahlo’nun etinden sütünden faydalanacak elbette. Bahçenin dükkânında Frida Kahlo mıknatısları, Frida Kahlo’lu fırın tepsisi tutacaklarına kadar her şeyi koymuşlar. Elbette alıcısı var, var da bugün hayatta olsa Frida Kahlo bile fırçayı basar! Yani bir Frida Kahlo’lu eşarp 170 dolara, TL ile 448 liraya satılır mı? Pes. Elbette satılmaz, alana mani olunmaz
