İşte Türkiye'nin sürgün davaları!

Türkiye'de 1920’li yıllarda İstiklal Mahkemeleri davalar için il il gezdi. 1990’lı yıllardan sonra ise bazı davalar “kamu güvenliği” gerekçesiyle başka illere gönderilmeye başlandı. Son 20 yılda çoğunluğu “siyasi” nitelikte olan ve kamuoyunun yakından takip ettiği 26 dava başka illere nakledildi.

Bunun son örneği ise Niğde’de IŞİD üyelerinin yargılandığı dava. Niğde Emniyeti mahkemeye yazı gönderdi ve duruşmaların Niğde’de yapılması durumunda hem şüphelilerin hem de kamu güvenliğinin zarar görebileceğini belirtti. Mahkeme, dosyayı Adalet Bakanlığı’na gönderilmek üzere savcılığa teslim etti. Davanın nerede görüleceği ise Yargıtay’ın vereceği kararla belirlenecek.

Ali İsmail Korkmaz davası, Reyhanlı patlaması, 9 kişinin yakılarak öldürüldüğü Vartinis davası, Bilge Köyü katliamı davası ve Gizem davası bu davalardan sadece birkaçı... Sürgün davalarının kat ettikleri mesafenin toplamı ise tam 22 bin 259 kilometre.

22 YIL SONRA GELEN KEŞİF KARARI
Sürgündeki en önemli davalardan biri, 22 yıl boyunca adaletin peşinde koşan Aysel Öğüt’ün mücadelesiyle açılan Vartinis (Altınova) davası oldu. Olaydan 2 yıl sonra açılan davanın ilk duruşması Muş’ta görüldü. Burada çıkan karar ise davanın nakline ilişkin oldu. Muş’un Kürtçe adı Vartinis, Türkçe adı Altınova olan beldesi kırsalında Hasköy Jandarma Komutanlığı, 2 Ekim 1993’te operasyon başlattı.

Çıkan çatışmada 1 PKK’lı ve 1 astsubay hayatını kaybetti. Aynı günün akşamında Vartinis Köyü’nde birçok ev ateşe verildi. Bu evlerden biri de Nasır Öğüt’e aitti. Dışarı çıkamayan Öğüt Ailesi’nden evde bulunan 9 kişi yanarak hayatını kaybetti.

Nasır Öğüt’ün kurtulan tek çocuğu ise en büyük kızı Aysel Öğüt. O gece annesi, babası ve 7 kardeşinin oturduğu evin yanmasını izledi. Aysel Öğüt, yıllarca sorumluların cezalandırılması için adalet peşinde koştu. 1993’te Muş Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurdu. Savcılık, DGM ve askeri savcılık arasında gidip gelep dosya tam 20 yıl oradan oraya gitti.

Pes etmeyen Ayşe Öğüt, 2011’de Muş Cumhuriyet Başsavcılığı’na bir başvuru daha yaptı ve 2013’te döneminde yüzbaşı olan B.K., Üsteğmen H.A., Başçavuş T.N. ile Emniyet Müdürü Ş.U. hakkında “kasten ev yakmak suretiyle birden çok kişinin ölümüne sebebiyet vermek” suçundan dava açıldı. Zamanaşımı süresinin dolmasına kısa bir süre kala açılan davanın ilk duruşması 4 Eylül 2013’te Muş Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.

İlk duruşmanın ilk kararı ise davanın güvenlik gerekçesiyle başka bir ile nakledilmesi oldu. Yargıtay, dava dosyasını Muş’a 942 kilometre uzaklıkta olan Kırıkkale Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdi. Davanın 2 Mart’ta görülen son duruşmasında ise olay yerinde keşif yapılmasına karar verildi.

Dava Kırıkkale’ye nakledilmiş olsa da Aysel Öğüt, her duruşmaya gitti. Davanın başka bir ile alınmasını istemediklerini söyleyen Aysel Öğüt: “20 yıl uğraştım, sonunda dava açıldı. Tek isteğim, gözlerimin önünde ailemi katledenlerin hak ettikleri cezaları almalarıdır” diyor.

‘GEREKÇE HEP AYNI: GÜVENLİK’

Reyhanlı patlaması ve Abdullah Cömert davaları da sürgündeki davalardan sadece 2’si. Her 2 davanın da avukatı olan Hatice Can, davaların başka illere alınmasını şöyle değerlendirdi: “Dava nakilleri, işkence, gözaltında kayıp ve yargısız infaz gibi kamu görevlilerinin yargılandığı davalarla başladı. Son dönemde ise Gezi Parkı ile ilgili davalarda nakiller yapıldı.

Gerekçe hep güvenlik olarak gösteriliyor. Oysa Şerzan Kurt davası Muğla’dan, Ali İsmail Korkmaz davası ise Eskişehir’den nakledildi. Mahkemeler için bu 2 il de güvensiz olmuş. Oysa daha önce başka illerdeki davalar güvenlik gerekçesiyle Eskişehir’e gönderilmişti.”

ŞERVAN KURT DAVASI: Muğla’da 2010 yılında üniversite öğrencisi Şerzan Kurt, 1 polis tarafından öldürüldü. “Olası kasıtla adam öldürme” suçundan polis memuru hakkında açılan dava Muğla’dan Eskişehir’e gönderildi. Sanık polise 8 yıl hapis cezası verildi.

ALİ İSMAİL KORKMAZ DAVASI: Gezi Parkı protestoları sırasında Eskişehir’de polislerin de aralarında bulunduğu eli sopalı bir grup tarafından dövülerek öldürülen Ali İsmail Korkmaz’ın ölümüne ilişkin dava Kayseri’ye gönderildi.

METİN GÖKTEPE DAVASI: İstanbul’da görülen dava, Yargıtay 10. Dairesi tarafından “güvenlik” gerekçesi ile ilk olarak Afyon’a nakledildi. Dava burada tekrardan “güvenlik” gerekçesi ile Aydın’a gönderildi.

GİZEM AKDENİZ DAVASI: Adana’da akrabası 6 yaşındaki Gizem Akdeniz’e tecavüz ettikten sonra yakarak öldürmekten yargılanan Süleyman Akdeniz’in davası güvenlik nedeniyle Manisa’ya gönderildi.

26 DAVANIN 16'SI HALA SÜRÜYOR

REYHANLI PATLAMASI: Hatay’ın Reyhanlı İlçesi’nde 11 Mayıs 2013’te gerçekleşen ve 5’i çocuk 52 kişinin hayatını kaybettiği, 130 kişinin de yaralandığı bombalı saldırıyla ilgili Hatay 1’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen dava, güvenlik gerekçesiyle Ankara‘ya nakledildi.

ABDULLAH CÖMERT DAVASI: Antakya’da Gezi Parkı protestoları sırasında başına isabet eden biber gazı kapsülü nedeniyle hayatını kaybeden Abdullah Cömert’in ölümüyle ilgili dava, Antakya’dan Balıkesir’e alındı.

MUSA ANTER DAVASI: Diyarbakır’da 1992 yılında yazar Musa Anter’in öldürülmesine ilişkin 2’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen dava güvenlik gerekçesiyle Ankara’ya alındı.

GAZİ MAHALLESİ DAVASI: İstanbul’da, 12-15 Mart 1995’te meydana gelen olaylarda 17 kişi hayatını kaybetmişti. İstanbul’da görülen dava “güvenlik” gerekçesi ile Trabzon’a nakledildi. Yargılama sonucunda 2 polis 4’er yıl hapis cezasıyla cezalandırıldı.

UĞUR KAYMAZ DAVASI: Kızıltepe’de 2004’te Ahmet Kaymaz ve 12 yaşındaki oğlu Uğur Kaymaz’ın polisler tarafından öldürülmesine ilişkin dava Mardin’den Eskişehir’e gönderildi. 4 polis hakkında açılan dava, “meşru müdafaa” gerekçesi ile beraatle sonuçlandı.

SİVAS DAVASI: 1993 yılında güvenlik gerekçesiyle Kayseri’den Ankara’ya gönderildi. Özel yetkili mahkemelerin kapatılması üzerine Ankara 11’inci Ağır Ceza Mahkemesi dosyayı “suç yeri” olan Sivas’a gönderdi ve güvenlik sorunu olmadığı belirtildi.

MUSA ÇİTİL DAVASI: Mardin’de 1993’te 13 köylünün öldürülmesiyle ilgili Tuğgeneral Musa Çitil’in yargılandığı dava güvenlik gerekçesiyle Mardin’den Çorum’a nakledildi. Dava kapsamında tutuksuz yargılanan Çitil’in, 13 kez ağırlaştırılmış ömür boyu hapsi isteniyor.

NEZİR TEKÇİ DAVASI: Hakkâri’nin Yüksekova İlçesi’ne bağlı Aşağı Ölçek Köyü’nde çobanlık yaparken askerler tarafından 1995’te gözaltına alındıktan sonra öldürülen Nezir Tekçi’nin ölümüne ilişkin dava Eskişehir’e alındı.

MERT AYDIN DAVASI: Kars’ta 9 yaşındaki Mert Aydın’ı tecavüz ettikten sonra boğarak öldürdüğü gerekçesiyle yargılanan Aykut B.’nin dosyası, Erzurum’a gönderildi.

GÖRÜMLÜ DAVASI: Şırnak’ın Görümlü beldesinde 1993’te 6 köylünün jandarma tarafından gözaltına alındıktan sonra kaybolmasıyla ilgili emekli Tuğgeneral Mete Sayar ve 1 asker hakkında açılan dava Ankara’ya alındı.

KULP DAVASI: Diyarbakır’ın Kulp İlçesi’ne bağlı Alacakaya Köyü’ne bağlı mezralarda 8 Ekim- 25 Ekim 1993 tarihlerinde düzenlenen operasyonlarda gözaltına alındıktan sonra kaybolan 11 köylü ile ilgili açılan dava Diyarbakır’dan Ankara nakledildi.

ALTINOVA (VARTİNİS) DAVASI: Muş’un Korkut iİlçesi’ne bağlı Altınova beldesinde 1993 yılında askerler tarafından 9 kişinin yakılarak öldürülmesine ilişkin askerler hakkında açılan dava Kırıkkale’ye alındı.

ÇALDIRAN DAVASI: Van’ın Çaldıran İlçesi’nde 7 Ekim 2009’da lise öğrencisi İbrahim Atabay ile 2 PKK’lının öldürülmesiyle ilgili dönemin Van İl Jandarma Alay Komutanı emekli Albay Vecihi Halil İyigün hakkında açılan dava Ankara’ya gönderildi.

KAN DAVASI: Muş’un Bulanık İlçesi’nde 2013’te 2 aile arasında çıkan ve 7 kişinin öldüğü, 9 kişinin de yaralandığı 28 sanıklı dava Trabzon’a gönderildi.

DİPÇİK DAVASI: Hakkâri’de 23 Nisan 2009’da DTP’nin kapatılmasını protesto gösterisinde 16 yaşındaki Seyfullah Turan’ı kafasına silah dipçiğiyle vurarak ağır yaralayan Özel Harekât polisi Bahadır Turan hakkında açılan dava Isparta’ya taşındı.

LİCE DAVASI: Diyarbakır’ın Lice İlçesi’nde 22 Ekim 1993’te çıkan olaylarla ilgili dönemin Jandarma Alay Komutanı emekli Albay Eşref Hatipoğlu ile Üsteğmen Tünay Yanardağ hakkında açılan dava güvenlik gerekçesiyle Eskişehir’e nakledildi. Burada TMK ile görevli mahkeme olmaması nedeniyle dava İzmir’e gönderildi.

BAŞBAĞLAR KATLİAMI: Erzincan’ın Kemaliye İlçesi’nin Başbağlar Köyü’ne 1993’te düzenlenen saldırıda 33 kişi öldürüldü. Dava Erzincan’dan İzmir’e alındı.

İDİL KCK DAVASI: Şırnak Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen dava Elazığ’a gönderildi.

SİLOPİ KCK DAVASI: Şırnak’ta görülen dava Malatya’ya gönderildi.

BİLGE KÖYÜ DAVASI: Mardin, Mazıdağı İlçesi’ne bağlı Bilge Köyü’nde 7’si çocuk 44 kişinin öldürüldüğü olayla ilgili Mardin’de açılan dava Çorum’a gönderildi.

KIZILTEPE JİTEM DAVASI: Mardin’de 1992-1996 yılları arasında işlenen 22 faili meçhul cinayete ilişkin açılan JİTEM davası güvenlik gerekçesiyle Ankara 5’nci Ağır Ceza Mahkemesi’ne nakledildi.

TECAVÜZ DAVASI: Mardin’in Midyat İlçesi’nde öğrenci yurdunda 14 yaşındaki erkek öğrenci C.A.’ya cinsel istismarda bulunduğu iddiasıyla hakkında dava açılan yurt görevlisi H.K.’nın davası Balıkesir’e gönderildi.