Emir Can İğrek arka arkaya tutan şarkı yapan, sesi kuvvetli ama konuştuğunda garip vurgu ve tonlamaları olan, diğer kaslı varoş çocukları gibi metroseksüellik adına bütün vücuduna ağda yapan bir süper star adayı. Daha doğrusu belli bir kesimin süper star adayı, çünkü şöhreti yaş duvarlarına takılıyor. Bir kesim adını dahi duymamış, 20 yaşının altındakilerse konserlerini dolduruyor ve şarkılarını milyonlarca defa dinliyor.
Emir Can İğrek aynı zamanda bu yaz çalıntı şarkı iddialarının ortasında. 9/8’lik bir türkü olan “Ali Cabbar” 1975 yapımı “Bana Beş Milyoncuk Borç Verir misin?” filminde kullanılan “Evlerinin Önü Handır” türküsünü fena halde andırıyor. Hatta İğrek’in tabiriyle “felfena” halde. Önder Bali ve Metin Alkanlı’ya ait bu türküyle “Ali Cabbar” arasındaki benzerlik yüzünden hayranları kendilerini ihanete uğramış hissediyor, müzikologlar kendi aralarında tartışıyor, 30 yaşındaki bir star adayı da savunma mekanizmalarını devreye sokuyor. Her büyük star ya da büyük star adayı gibi Emir Can İğrek de kariyerinin tam da patlama anında şöhretin bir bedeli olduğunu yaşayarak öğreniyor. Türkiye’nin en büyük star’ı hakkında da böyle iddialar olduğunu canlı yayında söylemiş, dönemin parasıyla bir milyon TL tazminat talebiyle mahkemeye verilmiş, bu davayı kazanmış ve önüme bakmış biri olarak bu tartışma benim de ilgimi çekiyor.
ŞARKININ DUYGUSU
Pop müzik dekalog’unun ilk maddesi “Çalmayacaksın!” halbuki. Şarkılarının birbirine benzediği iddialarına karşı Serdar Ortaç zamanında her müzisyenin işine yaracak mükemmel bir yanıt üretmişti: “Topu topu yedi nota var, kaç ayrı beste yapılabilir ki?”
Oksijen’e konuşan etnomüzikolog Mustafa Avcı’ya göre iki şarkının ortak özellikleri olsa da çalıntı iddiası doğru değil. Dizi müzikleri yapan Zeynep Alasya ise “Tarttım ve bir tek nota hariç tamamen aynı melodi,” diyor Hürriyet’e.“Yoruma açık değil, çok net.” Soyadından da anlaşılabileceği gibi Alasya’nın filmin oyuncularından Zeki Alasya’nın kızı olduğundan dolayı tartışmaya objektif yaklaşamayacağı düşünebilir. Ancak birçok müzik yazarı da benzer görüşte.
İğrek’in yanıtı ise hayatta hiçbir şeyi çalmadığı savunmasını yapıyor. En dürüstümüz bile en azından bir kere bakkaldan sakız çalmıştır herhalde. Mesela ben geçenlerde otelden plaj havlusu çaldım. Ama isyanını anlayabiliyorum, çünkü ne de olsa toplam yedi nota var.
“Ali Cabbar” isimli türkünün resmen çalıntı olduğunu tescil etmek için büyük ihtimalle içinde müzikologların, müzisyenlerin ve hukukçuların olduğu bir jürinin değerlendirme yapması gerekiyor. Zira bizim eğitimsiz kulağımıza “çalıntı” gelen bir melodi teknik olarak meşru olabiliyor.
Ancak şarkıların bir de “duygusu” var. Biz sıradan dinleyicilerin benziyor derken kastettiğimiz de aslında şarkının duygusu. Bazen bir şarkının duygusu en önemli özelliği olabiliyor. Pharrell Williams’ın mahkemede başına gelen ve müzik tarihinin en ilginç davalarından birine neden olan da şarkının duygusu meselesiydi.
Herhalde 10 sene oluyor, bütün dünya aynı anda Pharrell’in Robin Thicke’le yaptığı “Blurred Lines” şarkısını aynı anda dinlemeye başladı. “Blurred Lines” insanın dinler dinlemez bağımlısı olabileceği bir şarkıydı. Bir gece sabaha karşı Brooklyn’de taşıdığım yeni mahallemde uykumdan bu şarkının sesiyle fırladım; kaldırımda şarkıyı inletiyorlardı ve daha önce hiç duymamış olmama rağmen sanki hep biliyormuş gibi hissettim ve attığı kancaya yakalandım.
Herkes gibi ben de “Blurred Lines”ı o yaz defalarca dinledim. Dinleyenler arasında Marvin Gaye’in mirasçıları vardı ve şarkı onların kulağına fena halde “Got To Give It Up” şarkısından çalıntı geliyordu. Gaye’in varisleri "Blurred Lines”ı mahkemeye taşıdılar ve hukuk fakültelerinde ders olarak okutulacak Amerika’nın en ilginç davalarından birini kazandılar.
Karar veren jürinin şarkıyı hiç dinlemediği, mahkemede şarkıların çalınmadığı gibi tartışma yaratan var. Pharrell Williams ve Robin Thicke’i mahkûm eden gerekçe iki şarkı birebir aynı olmasa da şarkılarının duyguları benzediği için çalıntı olabileceği. “Blurred Lines” o zamana kadar eşi benzeri görülmemiş bir tazminata mahkum oldu, şarkı yazarları Gaye’in ailesine telif ödemek zorunda kaldılar.
FAZLASIYLA BENZER
Bu duyguyu iki şarkıyı arka arkaya dinleyince hissetmemek olanaksız. “Ali Cabbar” ve “Evlerinin Önü Handır” peş peşe dinlendiğinde oluşan his “Blurred Lines” ve “Got To Give It Up” için de geçerli. İkisi de aynı olmamakla birlikte birbirine fena halde benzermiş gibi geliyor kulağa, çünkü duyguları aynı.
Marvin Gaye’in şarkısı kalabalık evden gelmişe benzeyen farklı farklı seslerle başlıyor, Pharrell Williams ise şarkıya o kadar çok konuk sanatçı eklemiş ki aynı kalabalık ev partisiymiş gibi duruyor. Melodinin birbirini çağrıştırması bir yana, Gaye ve Pharrell’in falsetto’ları da iki şarkıdaki benzer duyguya fazlasıyla katkıda bulunuyor.
Şarkının özgün olduğunu iddia eden Pharrell Williams’ın siyah bir müzisyen ve müziği çok iyi bilen biri olarak Marvin Gaye’i dinlememiş olması imkansız. İğrek de illaki Zeki-Metin filmi izlemiştir herhalde ama 30 yaşındaki bir gençle Yeşilçam komedisi arasında böylesi bir organik bağ varsaymak mümkün değil. Belki hiç duymamış da olabilir. Bazen bilinçaltımız bize oyun da oynayabilir, farkında olmadan çalıveririz.
Ancak “Got To Give It Up” az bilinen bir şarkı değil. Mahkemede Williams’ın çeşitli söyleşilerinden Marvin Gaye’in müziğinden etkilendiğini söylediği söyleşiler de aleyhine kullanıldı elbette. Her müzisyen Marvin Gaye gibi bir şarkı yapmak ister, bazen bilmeden de olsa o duyguyu taklit eder. Yeşilçam melodileri de pek çoğumuzun bilinçaltına işlenmiştir.
Ama bu kararla tarihe şarkılara yönelik çalıntı iddialarının sadece notalar, ritim ya da artık teknik hangi özellikler varsa, bunlardan ibaret olmadığı vurgusu da kaldı. Bir başka deyişle çalıntı şarkıyla özgün melodi arasında “bulanık çizgiler”var.
