Prim gününü dolduranlar emeklilik yaşını beklerken sigortalı çalışmayı bırakıyor

.png

EMEKLİ AYLIĞININ ÇALIŞTIKÇA DÜŞMESİ ÖNLENMELİ

Soru: Doğum tarihim 23.03.1976. SSK girişim 01.01.1997. Şu anda özel sektörde asgari ücretle çalışmaya devam ediyorum. Toplam gün sayısı 5686 oldu. Ne zaman emekli olabilirim? Prim gün sayısı dolduğu zaman çalışmaya devam edersem emekli maaşımda eksilme söz konusu olur mu? Prim dolduğunda emekli olacağım tarihe kadar çalışmadan mı geçirmek daha kazançlı olur. (Özkan G.)

Yanıt: Özkan Bey, işe giriş tarihiniz itibarıyla 25 yıl sigortalılık, 5825 gün primle 56 yaşında emekli olabilirsiniz. Prim gün sayınız dolmak üzere. Gününüzü doldurduktan sonra da primleriniz asgari ücretle yatırılmaya devam ederse, emekli aylığınızın düşmesi söz konusu olacak. Ancak, emeklilik yaşınızın dolmasına 13 yıl bulunuyor. Bu süre içinde sigortalı çalışmayı bırakıp kayıt dışı çalışmaya başlarsanız ihbar ve kıdem tazminatı başta olmak üzere kayıplarınız olacak. Çalıştığınız yerlerde iş güvenceniz olmayacak. SGK üzerinden sağlık hizmeti alamayacaksınız. Bunları dikkate alarak karar vermelisiniz.

Farklı zamanlarda yürürlüğe giren kanunlarda farklı aylık bağlama oranları (ABO) uygulanıyor. Aylık bağlama oranının 2008’den sonraki dönem için yüzde 50’ye indirilmiş olması, 1980'li, 1990'lı yıllarda işe başlayıp düşük ücretle çalışanların prim günü dolduktan sonra çalışmaya devam etmesi durumunda emekli aylığında azalmaya yol açıyor. Sizin durumunuzda olan yüz binlerce kişi bulunuyor. Prim günleri dolduktan sonra sigortalı çalışmayı bırakıp kayıt dışı çalışıyorlar. Bu durum hem çalışanları mağdur ediyor, hem de Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) prim, Maliye'nin de vergi kaybına yol açıyor. Uzun yıllardır gerilemekte olan kayıt dışı istihdam oranı son yıllarda yeniden yükselmeye geçti. Son bir yılda kayıt dışı istihdam 1.3 puan artarak yüzde 32.2’den yüzde 33.5’e çıktı.

Ancak, emekli aylığı düşüyor diye hiçbir okuruma “sigortalı çalışmayı bırakın” tavsiyesinde bulunamam. Her şeyden önce, kayıt dışı işçi çalıştırmak suç. Ancak, daha düşük maliyetle işçi çalıştırmak isteyen kimi işveren riski göze alabiliyor. Bu da hem ülke ekonomisini, hem de emek piyasasını olumsuz etkiliyor.

Çalışanların, prim günü dolduktan sonra emeklilik yaşını beklerken sistemde kalmaya devam ettikçe emekli aylığı düşeceği kaygısıyla kayıt dışına yönelmesini önlemek için acilen yasal düzenleme yapılması gerekiyor. Hiç değilse prim gününü doldurduktan sonraki süreler için daha yüksek aylık bağlama oranına imkân tanımak düşünülebilir. .

PRİM EKSİĞİNİZ YOKSA ASKERLİK BORÇLANMASI YAPMAYIN

Soru: Doğum tarihim1981/Eylül. Hizmete başlama tarihim 01.02.2000. Askere gidiş tarihimAralık 2004 (15 ay). Prim günüm 5800. Askerlik borçlanması yaptığımda primim 5800 günün üzerine mi eklenecek? Askerlik borçlanması yaptığımda ayrıca ileride muhtemel çıkacak EYT kanunundan yararlanma imkânım olabilir mi? (Güven Güleç)

Yanıt: Güven Bey, tabi olduğunuz emeklilik yaşı 60. Askerlik borçlanması yapmanız sadece prim gününüzü artırır. Ancak, emekliliğinize daha 22 yıl süre bulunduğu için askerlik borçlanması yapmanıza gerek yok. Askerliği işe girdikten sonra yapmış olduğunuz için, askerlik borçlanması sigorta başlangıç tarihinizi 1999’a çekmez. Dolayısıyla, sizi EYT’li yapmaz.

EKSİK GÜNLERİ ZAMANINDA TAMAMLAYIN

Soru: Eşim 28.08.1969 doğumlu. 01.12.1991’de SSK’lı olarak işe başladı. SSK’dan 1647 günü bulunuyor. 1998’de doğumdan sonra işten ayrıldı. 4 Ekim 2000’de BAĞ-KUR’a kayıt yaptırarak 535 gün prim ödedikten sonra işi bıraktı. SSK’dan 3600 günle emeklilik için ne yapmalıyız? Eksik primleri nasıl tamamlayabiliriz? (Mustafa Köse)

Yanıt: Mustafa Bey, eşiniz 3600 prim günüyle 4/a’lı (SSK) olarak 58 yaşında emekli olabilir.Eşinizin 1418 gün eksiği bulunuyor. Dikkat etmeniz gereken birinci husus, BAĞ-KUR’lu veya isteğe bağlı sigortalı olarak toplam gün sayısı kesinlikle 1260’ı aşmamalı. Aksi takdirde 4/a’dan emekliliği tehlikeye girer.

İkinci husus da şu, doğum borçlanması hangi statüde çalışırken yapılırsa o statüde değerlendirilir. Eşiniz en son BAĞ-KUR’lu çalıştığı için SSK’lı olarak bir işe girmeden 720 gün doğum borçlanması yaptığında, bu süre BAĞ-KUR’a sayılır. Bunu önlemek için eşiniz öncelikle mutlaka 4/a’lı olarak bir işe girmeli. 4/a’lı olarak çalışırken doğum borçlanması yaptığında, borçlanılan süreler 4/a statüsündeki prim günlerine eklenir. Doğum borçlanmasını yaptıktan sonra dilerse işten çıkıp, kalan süreyi isteğe bağlı sigorta primiyle doldurabilir.

YEDEK SUBAYLIK İÇİN HİZMET BİRLEŞTİRMESİ YAPTIRMALISINIZ

Soru: 2004-2005 yılları arasında 12 ay yedek subay olarak görev yaptım. SGK dökümünde bu süre görünmüyor. Ne yapmam gerekir? (Ömer Uzaslan)

Yanıt: Ömer Bey, SGK büyük ölçüde otomasyona geçti. Hizmetler sisteme aktarıldı. Ancak, bazen aksamalar olabilir. Öncelikle hizmet sürenizi, e-devlet üzerinde 4/c hizmetleri bölümünde kontrol edin. Şayet görünmüyorsa, askerlik terhis belgenizle birlikte iş yerinizin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne başvurarak, hizmet birleştirmesi talebinde bulunmalısınız. Yedek subaylıkta geçen her 360 güne karşılık 90 gün fiili hizmet süresi zammı (yıpranma payı), toplam hizmet süresine eklenir.

Başvuru yaptıktan sonra e-devlet üzerinden 4/c hizmetleri kısmına bakarak kontrol ediniz.

BORÇLANMA, EMEKLİLİK YAŞINI ÖNE ÇEKMEYE HER ZAMAN YETMİYOR

Soru: 17/01/1973 doğumluyum. SSK başlangıcım 01/09/2000. Prim gün sayım 6368.1999-2000 yılları arasında kısa dönem 210 gün askerlik yaptım. Askerlik borçlanması ile 58 yaşında emekli olabilir miyim? (Volkan Halefoğlu)

Yanıt: Volkan Bey, işe girmeden önceki askerlik için borçlanma yapıldığında, sigorta başlangıç tarihi, borçlanılan süre kadar geri gider. Sizin borçlanma yapmak suretiyle emeklilik yaşınızı öne çekebilmeniz için 351 gün borçlanmaya ihtiyacınız bulunuyor. Askerliğinizi uzun dönem yapmış olsaydınız borçlanma süreniz yeterli olacaktı. Kısa dönem askerlik yaptığınız için 210 günlük borçlanma emeklilik yaşınızı öne çekmek için maalesef yeterli değil.

EVDE BAKIM MAAŞI ALANA BAYRAM İKRAMİYESİ YOK

Soru: Down sendromlu 4 yaşındaki kızım için evde bakım maaşı alıyoruz. Devletin bayramlarda verdiği ikramiyeden biz de faydalanabiliyor muyuz? (Cenk İlbey)

Yanıt: Cenk Bey, emeklilere bayram ikramiyesi, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan maluliyet, yaşlılık veya ölüm aylığı alanlar ile sürekli iş göremezlik geliri almakta olanlara ödeniyor. Evde bakım parası sosyal yardım niteliğinde olduğundan, emekli ikramiyesi ödenmiyor.

DOĞUM BORÇLANMASI BAZEN ERKEN EMEKLİLİK FIRSATI VERİYOR

Soru: 30.11.1974 doğumluyum. 15.01.1995 tarihinden itibaren SSK’ya tabi olarak 210 gün çalıştım. 23.03.2001 tarihinde devlet memuru oldum ve halen çalışmaktayım. Ne zaman emekli olabilirim? 1997 yılında yapmış olduğum doğumu borçlanırsam, bu borçlanma sonucu emeklilik yaşım kaç olur? (Hülya Tüzgen)

Yanıt: Hülya Hanım, emeklilik yaşında kademeli artış, yasanın yürürlüğe girdiği 23 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla emeklilik için kalan süreye göre belirleniyor. Sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuğunuz için doğum borçlanması yaptığınızda, 720 günlük borçlanma ve 210 günlük SSK süreleri, yasanın yürürlüğe girdiği tarihte emeklilik için kalan sürenizi kısaltır. Borçlanma ve SSK primleri ile birlikte kademeli yaş uygulamasının yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla emeklilik hizmet sürenizi doldurmaya 16 yıldan fazla, 17 yıldan az süre kalmış olacağından, 55 yaşında emeklilik hakkı elde edersiniz. Bu

durumda 30 Kasım 2029 tarihinde emekli olabilirsiniz. Doğum borçlanması yapmadığınız takdirde emeklilik için 58 yaşını beklemek zorunda kalırsınız. 720 günün tamamını borçlanmanıza gerek yok. Emeklilik yaşını 55'e çekmek için 631 gün borçlanmanız yeterli.