'Beni bu güzel havalar mahvetti'

Şairimiz Orhan Veli’ye ait başlıktaki söz küresel piyasaların son dönemdeki durumunu yansıtıyor.

İnsan ömrüne sığan vadede, özellikle Avrupa’da en ılıman kış yaşanıyor. Kısmen ABD de benzer bir durumla karşı karşıya.

➔Kışın ılıman geçmesi ısınma maliyetlerinin düşmesi demek. Bu nedenledir ki, karakış hazırlıklarının yapıldığı bir ağustos gününde (28 Ağustos 2022) Avrupa doğalgaz fiyatları 343 dolarla rekor düzeye çıkarken, geçen Cuma günü itibariyle 49 dolara geriledi.

➔Normal beklenen tüketim yapılmayınca korkulan da olmadı. Sonuç ortada yaz gününde tavan yapmış doğalgaz fiyatı 5.5 ay sonra yüzde 85 geriledi ve 49 dolara indi.

➔Bu durumun Avrupa’ya kısa vadede sağladığı iyi bir ekonomik avantaj var.

➔Enerji fiyatlarının hızla gerilemesiyle ödenecek fatura düştü, enflasyonu aşağı çekmek kolaylaştı. Fabrikalar çalıştı. AB’nin para birimi euro faiz beklentilerinin de etkisiyle değerlendi.

➔Euronun değerlendiği ve Avrupa’nın ekonomik aktivitesinin ayakta kaldığı bir durum elbette Türkiye lehine bir gelişmeydi.

FED ARTIK DURAMAYACAK

➔Ancak havalar ABD’de de daha az olmakla birlikte ılımlı gitti. Düşük enerji faturaları hanehalkının başka harcamalarına yer açtı. Ocak ayında perakende satışlarında beklenti yüzde 1.8 iken yüzde 3 artış gerçekleşti.

➔Pantheon Macroeconomics baş ekonomisti Ian Shepherdson, ekonominin yıl başındaki gücünün bir kısmını normalden daha sıcak kış havasına bağlıyor ve daha fazla artışın gereksiz bir durgunluk riski oluşturacağını savunuyor.

➔İstihdam piyasasının çok güçlü çıkması da tüketimi canlı tutuyor. İşsizlik yüzde 3.4 ile 1969 sonrasının en düşüğüne indi. Ocak ayında ABD tarım dışı istihdam beklentinin iki katından fazla gerçekleşerek 517 bin arttı.

➔Bütün bunlar geçen yılın mart ayından beri her faiz kararı toplantısında full çeken bir merkez bankasına ve politika faizini yüzde 0.25’ten yüzde 4.50’ye çıkartmasına rağmen gerçekleşti.

➔Bu mart ayında faizi son bir kez artırıp duracağı beklenen Fed de artık duramayacak, yola devam edecek.

➔Mayıs toplantısında da faiz artırımına artık kesin gözüyle bakılırken, haziran da devam edebileceği fiyatlamalara dahil olmaya başladı.

KORKULAN SENARYO MU GÜNDEMDE?

➔Yüzde 4.75-5.00 bandında beklenen faizin tepe seviyesi yüzde 5.2, hatta kimine göre yüzde 6’ya doğru gidecek. Piyasalar Fed'in faiz oranlarını daha yukarı çekeceği ve bu seviyede uzun bir süre tutacağını artık bekliyor.

➔Ocak ayı enflasyon verilerinin ardından değerlendirmelerde bulunan Cleveland Fed Başkanı Loretta Mester, enflasyonda yukarı yönlü risklerin sürdüğünü belirterek, "Fed'in faiz oranını yüzde 5'in üzerine çıkarması ve uzun bir süre o seviyelerde tutması gerek" dedi.

➔New York Fed Başkanı John Williams da enflasyonun yüzde 2 hedefine dönmesinin birkaç yıl alabileceğini belirterek "Son veriler ilave faiz artırımlarını destekliyor. Yıl sonu için yüzde 5-5,5 düzeyinde bir faiz oranı makul görünüyor" diye konuştu.

➔Bank of America geçen hafta yatırımcılarına gönderdiği notunda şu ifadelere yer verdi:

➔"Yeniden hareketlenen enflasyon ve güçlü istihdam artışı, bu görünüme yönelik risklerin bizim hoşumuza gitmeyecek kadar tek taraflı olduğu anlamına geliyor.

➔Mart ve Mayıs faiz artışları çok muhtemel görünüyor. Enflasyon, istihdam artışı ve tüketici talebi yumuşamayı reddederse Fed daha fazla faiz artışı yapmak zorunda kalabilir."

➔Rowe Price Associates’den Blerina Uruci, “Haziran ve Temmuz toplantılarında muhtemelen yürüyüşe devam edecekleri konusunda önemli riskler var. Fed’in Mart ve Mayıs aylarında da faiz artıracağını varsayarsak, yaygın olarak beklendiği gibi, bu fon oranı için hedef aralığı %5,5 ila %5,75’e çıkaracaktır” dedi.

➔Eski IMF başekonomisti Ken Rogoff, enflasyonu düşürmek için oranların %6’ya ulaşması durumunda şaşırmayacağını söyledi.

HAVAYLA GELEN HAVAYLA GİDEBİLİR

➔Gelecek hafta yatırımcılar ayrıca çarşamba günü yayımlanacak Fed tutanaklarına odaklanacak.

➔FOMC tutanakları hem faiz tartışmaları hem de bilanço daraltma açısından mercek altına alınacak ve piyasalar üzerinde etkisinin yüksek olması bekleniyor.

➔Fed faizlerde artış beklentisi ise ABD 10 yıllıklarının oranını yüzde 3.929’a kadar yükseltti. Yükselen faizlerle ABD doları da güçlendi. Dolar Endeksi 103.83 düzeyine çıkarken Euro/dolar paritesi 1.0612’ye kadar geriledi.

➔Eylül sonundan şubat başına kadar geçen 4 ayda dolara karşı yüzde 15 değerlenen euro şubat ayında yüzde 3 geriledi.

➔Gelişmelerin arkasında yatan ana nedenin mevsimsel etkiler ve güzel kış havaları olduğunu söylemek mümkün.

➔Ancak havayla gelen havayla da gidebilir. Kışın sıcak geçmesi ve kar yağmaması sonuçta ilkbahar ve yazın kuraklığa yol açabilir.

➔Hatta bu kuraklık artık kesinleşti, bundan sonra yağış olsa bile yetmeyecek ancak kuraklığın şiddetini ve süresini azaltabilecek.

➔O zaman da hava koşullarının pozitif etkilerini değil negatif etkilerini yaşamaya başlayacağız.

YÜZDE 2 ENFLASYON HEDEFİ DEĞİŞMELİ

➔Diğer yandan Fed'in TÜFE olarak yüzde 2 değil, değişen küresel konjonktür nedeniyle yeni enflasyon hedefini yüzde 3’e, hatta 4’e çıkartarak güncellemesi gerektiğini savunanlar çoğalıyor.

➔Zira banka yüzde 2 hedefinde ısrarcı olması halinde asla ulaşamayacağı bir hayalin peşinden koşacak ve piyasalar uzun yıllar yüksek faiz ve sıkı para politikalarıyla yaşamak zorunda bırakacak.

➔Durumu El-Erian “Devir değişti, şartlar başka. Yüzde 2 boşuna kovalanmasın” diye özetlemiş.