Yatlar başımıza dert açacak
Batı şu anda sesini çıkarmıyor ama Rus oligarkların yatlarının Türkiye’ye gelmesini endişeyle takip ediyor. Dün Financial Times gazetesindeki habere göre şu ana kadar Rusya-Ukrayna savaşında tarafı seçmeyen ve yaptırımlara katılmayan Türkiye’ye göz yuman ülkeler bir süre sonra itirazlarını dillendirmeye başlayabilir. Gazetenin haberine göre Abramoviç başta olmak üzere jetleri ve yatlarıyla gidecek ülke bulamayan Rus zenginlerinin Türkiye’ye gelmeleri bir süre sonra ikinci bir Reza Zarrab-Halkbank sorununa da dönüşebilir.
Rus zenginlerinin şu anda gidebilecekleri yerler sınırlı. Türkiye’ye genelde yatırım yapmayan oligarklar hareket alanları dar olduğu için paralarını buraya park etmeyi tercih edebilir. Rusya’yla son yıllarda iyi ilişkiler kuran, turizm geliri için Rus turistleri bekleyen Türkiye son ana kadar tarafsızlığını korumak istiyor. Hatta savaşta arabulucu rolüne talip olduğunu da tekrarladı; bu savaşın bitmesi her iki ülkenin dibindeki Türkiye’yi doğrudan ilgilendiriyor ne de olsa. Ayrıca Türk ekonomisinin şu kırılgan halinde Rusya’dan gelecek her kuruşun kıymeti var, ama Batı bunu anlayacak mı? Anlamasalar ne olur diyenlerdenseniz Türkiye’nin Rusya’yla yakınlaşmasının yakın zamandaki ağır bedelini hatırlamamız gerek.
S-400’LERDEN KURTULMA FIRSATI
Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemleri hala Türk-Amerikan ilişkilerinde çözülememiş bir kriz. En son bu sistemlerin Ukrayna’ya verilmesi istendi ABD tarafından, Ankara da Rusya’yı kışkırtmamak için reddetti. Rus savunma sisteminin teknik olarak Rus silahlarına karşı koruyucu olmayabileceği ihtimali de var. Ama bu bahaneyle Türkiye’nin bir türlü ne yapacağını bilmediği, depoda beklettiği, zaman zaman pazarlık kozunu güçlendirmek için test ettiği sistemden kurtulması ABD’yi memnun ederdi. ABD aslında Türkiye’ye bu sistemden kurtulma fırsatını verdi. S-400’ler yüzünden ABD’den silah alımı durdu, Kongre’den yaptırımlar geldi ve ikili ilişkiler tıkandı. Bu sayede yeni bir sayfa açılabilirdi.
Türkiye’nin Rusya-Ukrayna savaşındaki tarafsız tutumu ekonomik sebeplerden dolayı anlaşılıyor. Ama bir süre sonra diğer ülkelerle birlikte Rusya’ya karşı tavır alması istenecek. İlk başta Türkiye’nin NATO ülkesi olduğu, bunun belli sorumluluklar getirdiği hatırlatılacak. Diğer ülkelerin Rusya’ya ve Rus zenginlerine karşı uyguladığı yaptırımlara Türkiye’nin de katılması istenecek. Belki yarın değil ama belki bir hafta, belki bir ay sonra. Tam ortada, iki tarafa da eşit mesafeli politikayı ne AB ne de ABD uzun süre kabul edebilir. Rusya’ya karşı taraf olmayan bertaraf olacak.
Türkiye’nin yaptırımlara katılması Abramoviç gibilerinin yatlarının, uçaklarının Türkiye’de saklanmasını zorlaştıracak. Türk hükümetinin Rus oligarklarından yatırım beklentisi varsa bu da gerçekleşmeyecek. Ama yaptırımlar yürürlüğe girse bile Türk tarafına bir güvensizlik var.
Financial Times’daki haberde Türkiye’nin yatırımları uygulasa da bir şekilde delmenin yolunu bulacağından endişe ediliyor.
TÜRKİYE DOĞRU OLANI YAPMAK İSTİYOR
Batı’nın Türkiye’ye güvensizliği geçmişte ABD’nin yaptırım uyguladığı İran’la doğalgaz alışverişi yapmamızdan geliyor. İran’dan doğalgaz doğrudan parası verip alınamadığı için satış Reza Zarrab üzerinden altınla başka bir ülke üzerinden sağlanmıştı. Türkiye’nin İran’la yüzyıllar boyu hiçbir sorunu olmadı, dahası bu sayede Türkiye gazsız da kalmadı. Ama bir süre sonra ABD göz yummayı bırakınca Reza Zarrab olayı patladı. Dahası, ABD’yle iyi giden ilişkilerde temel kırılmalardan biri bu oldu.
Türkiye yine kendi açısından, kendi çıkarları doğrultusunda doğru olanı yapmak istiyor. Başka hiçbir yere gidemeyen Rus oligarklarından gelecek paranın zor durumdaki Türk ekonomisini canlandırma ihtimali var. Bu zenginler gerçekten yatırım yapacak mı, yoksa şimdilik sığınacakları güvenli bir liman bulmak için Türkiye’ye boş umut mu dağıtıyor; hepsi ihtimaller dahilinde, ama bugüne kadar Türkiye’yi dikkate bile almamalarını unutmamak gerek. Yine de ekonomik krizin farkındaki hükümet buralardan gelecek para ihtimalini göz ardı etmek istemiyor.
Bu tatlı para hayaline kapılmanın da, gerçekleşirse eğer bu paranın gelmesinin de bir bedeli illaki olacak. Batı dünyası oligarkları sıkıştırıp Putin’e karşı cephe olmalarını, bu sayede de onu devirmelerini beklerken ellerini kollarını sallayıp Türkiye’de gezmelerini, yatlarını park etmelerini, havalimanlarımızı kullanmalarına fırsat vermek istemeyecek.
Joe Biden döneminde politika değişikliğine giden, yeniden ABD’yle iyi geçinmek isteyen ve bunun için her türlü fırsatı kollayan Ankara bir kez daha yeni bir krizle karşı karşıya kalabilir. Tam da krizleri aşmak isterken üstelik. Çok dikkatli oynanması gereken bir satranç oyunu her an kumara dönüşebilir. Bu yatlara güle oynaya izin vermek şimdi Türkiye’nin işine geliyor gibi görünse de kısa süre sonra aleyhimize işleyebilir.
