'İran Şii kartını kullanarak Kızıldeniz'e ulaşmayı başardı'
Türk kamuoyunun yakından tanımadığı Kürt ve İslam siyaseti uzmanı Doç. Dr. Güneş Murat Tezcür, 27 Ekim günü TÜSİAD’daydı...
2015 Ağustos’unda açılan Florida Merkez Üniversitesi (UCF) “Kürt Siyaseti Çalışmaları Celal Talabani Kürsüsü” Başkanı Tezcür, TÜSİAD Boğaziçi Üniversitesi Dış Politika Forumu’nun (DPF) davetlisi olarak Amerika’dan gelmişti.
DPF Direktörü Prof. Dr. Hakan Yılmaz’ın moderatörlüğünde düzenlenen toplantıda Tezcür, nükleer anlaşmadan sonra küresel ekonomik aktör olarak da öne çıkan İran’ın, son 3 yılda sağladığı jeopolitik üstünlüğe dikkat çekti: “2011 sonrası düzlemde İran, Şii kartını kullanarak Kızıldeniz’e, Akdeniz’e ulaşmayı başardı. İran’ın Ortadoğu’daki müttefikliği, etnik-dini olmaktan öte, jeopolitik çıkarlarına dayanıyor.”
İran açısından en büyük tehdidin “Selefi radikalizm” olduğunu söyleyen Tezcür, “Bütün Şii güçlerini mobilize etti” diye de ekledi.
İran’ın son bir yıldır 14’ü general rütbesinde olmak üzere, 2 bine yakın askerini kaybettiği Yemen, Irak ve Suriye iç savaşlarında, Şii milisleri desteklediğini söyleyen, İran’ın Ortadoğu’da yumuşak güç etkisini yitirdiğini düşünen Tezüç’ün tezi: “Mezhepcilik bölgeye barış getirmeyecek!”
“İRAN’IN GÜÇLENMESİ SİYASİ RİSK, EKONOMİK KAZANIM SAĞLAYACAK”
Musul operasyonunun tetiklediği etnik çatışma tehdidini, “Tel Afer’de Şii Türkmenlerin İran’la bağlantısı, Türkiye’den daha fazla öne çıkıyor” diye analiz eden Tezcür’le şu başlıkları konuştuk:
MUSUL MASASI: Hem Irak’ta, hem Suriye’de müttefikleriniz ve düşmanlarınız kim diye bakıldığında, İran avantajlı görünüyor. Dünya İD (İslam devleti) yapılanmasından nefret ediliyor. İran, Suriye ve Irak’ta yerel yönetimin desteğiyle bu savaşı yürütüyor. Türkiye açısından Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi önemli müttefik, Suriye’de ise farklı gruplarla ilişkisi var. İD düşmanı olsa da, asıl hedefinde PYD bulunuyor. PYD diğer ülkeler tarafından ya umursanmıyor ya da düşman görülmüyor. Bu açıdan baktığınız zaman, Türkiye’nin Musul’da ve Suriye’de etkin olmasına şüpheyle bakarım.
TÜRKİYE’NİN AVANTAJI: Suriye’de ve Irak’ta Sunni ve Arap toplulukların siyasi temsil sorunu var. Ne kadar çok Musul’u, Rakka’yı İD’den kurtarsanız da, bölgede yaşayan insanlara siyasal temsil sağlamadığınızda barış gelmeyecek. Uzun vadede Türkiye buna oynuyor. İran, PJAK (PKK’nın İran’daki kolu) ile savaşını dondurdu. Son bir yılda bin kişiyi idam etti. Bunların çoğu uyuşturucuyla ilgili olsa da aralarında Sünni Kürt muhalifler de yer alıyordu.
KÜRT SİYASETİ: Kürt milliyetciliği bölgesel olarak yukarı çıktı. Kandil’in Rojava’da devleti var. Bu ortamda eskisi gibi kültürel haklardan bahsetmenin anlamı kalmadı. İran, Türkiye ile güvenlik, enerji, ticari alanlarda bir araya geliyor. PKK ve PJAK sorunsalı da ortak payda oluşturuyor. Türkiye’nin PYD önceliği, İran’la kurguladığı Suriye politikasında işbirliği alanlarını artıracak.
PYD, BARZANİ’LEŞİR Mİ?: PYD Türkiye’nin sınırında kurduğu Kürt kemerinden vazgeçer, ABD bu tezi desteklerse, ki desteklediğini söylüyor, bir uzlaşma çıkabilir. PYD, PKK’nın bir parçası. Öcalan yeniden devreye girerse, Türkiye’de çatışmasız duruma dönülebilinir. Ancak gerek Türk, gerekse de Kürt kamuoyu ölümleri kanıksamış durumda.
SUUDİ-İRAN GERGİNLİĞİ: İran’la nükleer programın imzalanması Türkiye’ye ekonomik avantaj, siyasi risk getiriyor. Bu dönemde Suudi Arabistan ile İsrail yakınlaşması dikkat çekiyor. Düşman bu iki ülke, İran’a karşı 5 gizli görüşme yaptı. İran’ın asıl meselesi Suudi Arabistan olacak; Irak’ta, Yemen’de, Suriye’de karşısına çıkıyor. İran’ın ajandasında Suudi Arabistan ile ilişkileri tesis etmek de bulunuyor.
ABD’DE CELAL TALABANİ KÜRSÜSÜ’NÜ KERKÜK VALİSİ DR. KERİM KURDURDU
Kürt Çalışmaları Kürsüsü’nün, 63 bin öğrencisiyle ABD’nin en büyük ikinci üniversitesinde kurulması, 2011 yılından beri Kerkük Valisi olarak görev yapan Dr. Necmeddin Kerim’in, bundan 8 yıl önce Central Florida Üniversitesi’ne (UCF) yaptığı bağışla sağlandı.
Kerim, Amerika’da beyin ve sinir cerrahı olarak çalıştığı dönemde, Washington Kürt Enstitüsü Başkanlığı da yapıyordu.
1979 yılında Washington’da gördüğü tedavi sırasında vefat eden KDP’nin kurucusu Molla Mustafa Barzani’nin ve eski Irak Cumhurbaşkanı ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) Genel Sekreteri Celal Talabani’nin tedavisini üstlendi.
Siyasi şiddet, Ortadoğu ve Kürt siyaseti üzerine çok sayıda akademik yayını ve “Muslim Reformers in Iran and Turkey: The Paradox of Moderation” adlı kitabı bulunan Tezcür, doktorasını Michigan Üniversitesi’nde yapmıştı. Chicago Loyola Üniversitesi Siyaset Bilimi öğretim üyeliği sırasında, UCF’ye kürsü başkanı olmak için müracaat etmişti.
Anadili Türkçe’nin yanı sıra Farsça, İngilizce ve Kürtçe bilen Tezcür, son olarak PKK’ya katılımı araştıran bir saha çalışması yürüttü.
