IMEI’si kopyalanan cihazlarla ilgili bilmeniz gereken her şey
Klonlanmış telefonların 4 ay içerisinde kapatılması, 250 TL karşılığında sisteme entegre edilmeleri teklif edildi. Ancak mevcut durumda zaten IMEI'si klonlanan cihazlar iletişime kapatılıyor, böyle bir durumla karşı karşıya kalan vatandaşlar e-devlet üzerinden cihazlarını ücretsiz olarak eşleştirerek kullanmaya devam edebiliyor. Peki o zaman değişen ne? İşte mevcut durumdan, yasa teklifinin ayrıntılarına; kayıt dışının boyutundan, yasa teklifinde yer alan '7 yıl' ayrıntısına 'cep'te klon savaşları… Necdet Çalışkan'ın haberi...
AK Parti Başkanvekili Mehmet Muş, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sundukları yeni yasa teklifiyle klonlanmış telefonlarla ilgili önemli bir değişikliğe gidileceğini duyurdu. Yeni torba yasaya eklenen teklife göre klonlanmış telefonlar, 4 ay içerisinde kullanıma kapatılacak.
Vatandaşlar 1 yıl içerisinde müracaat edip 250 lira yatırmaları halinde cihazları sisteme entegre edilecek. Bu açıklamanın ardından klonlanan diğer bir deyişle IMEI (Uluslararası Mobil Cihaz Kimliği) bilgisi değiştirilen cihazlarla ilgili kullanıcıların da kafası karıştı.
Habertürk’ten Necdet Çalışkan’ın haberine göre Meclis’e sunulan kanun teklifinin gerekçesine göre yapılması planlanan değişiklikle, IMEI numaralarının başka cihazlara kopyalanması nedeniyle oluşan kayıtdışı ekonominin ve muhtemel güvenlik açıklarının engellenmesi amaçlanıyor.
7 YILDIR KULLANILMAYAN TELEFONLAR SİSTEM DIŞINA ÇIKARILACAK
Torba kanunun 22., 23. ve 24. maddelerinde kendine yer bulan bu değişikliğe göre 7 yıl süreyle elektronik haberleşme şebekelerinden hizmet almayan cihazların elektronik kimlik bilgileri (IMEI) kayıtlı olmaktan çıkarılacak. Bu cihazların kullanıcıları başvuru yapmaları halinde cihazlarının IMEI’leri tekrar kayıtlı hale getirilecek.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK) Mobil Cihaz Kayıt Sistemi’ne (MCKS) kayıtlı olmakla birlikte yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce IMEI’si değiştirilen cihazlara elektronik haberleşme hizmeti verilmesi 4 ay içinde engellenecek.
Bu cihazların kullanıcıları 1 yıl içinde yasal düzenlemeler çerçevesinde başvuru yaparak, Hazine’ye aktarılacak ve bir defaya mahsus 250 TL tutarındaki kayıt ücretini (klonlanmış IMEI kayıt ücreti) yatırmaları halinde cihazların elektronik kimlik bilgisi ilgili abonenin numaraları ile eşleştirilerek, kullanılabilecek.
MEVCUT DURUM NASIL?
Türkiye’de halihazırda yürürlükte olan yasal düzenlemeler gereği IMEI’si klonlanan cihazların iletişimi zaten kesiliyor. 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun 57. maddesi uyarınca, IMEI bilgisinin değiştirildiği tespit edilen cihazlar haberleşmeye kapatılıyor ve IMEI bilgisi başka cihazlara kopyalanmış olan cihazlar gerçek cihaz sahibi olduğunu belgeleyen kişi tarafından sadece tek hatla eşleştirilmek suretiyle kullanıma açılıyor.
Konuyla ilgili olarak Bilgi ve İletişim Kurumu’nun (BTK) Merkezi Cihaz Kayıt Sistemi’nde (MCKS) yer alan bilgilendirme ise şöyle:
“Yurt içinde herhangi bir firmadan satın almış olduğunuz cihazlarınıza ait IMEI numaralarını eşleştirebilmeniz için bir kereliğine cihazı satın almış olduğunuz firma ile irtibata geçmeniz ve T.C kimlik numaranızı ya da yabancı kimlik numaranızı ilgili firmaya ibraz ederek eşleştirme yapmanız gerekmektedir. IMEI numarası değiştirilmiş cihazın kullanıcısı; cihaz ithalat yolu ile alınmış ise ithalatçı veya imalatçı firmaya başvurmalıdır. İlgili firmanın yapmış olduğu ilk eşleştirmeden sonra https://www.turkiye.gov.tr/btk-imei-cep-eslestirme adresi üzerinden başka GSM hattı ile eşleştirme yapılabilmesi mümkündür. Bu türde bir cihazın ithalatçı veya imalatçı firmasına ulaşılamaması halinde, gerçek cihazın kullanıcısına ait abone numarası, adli merciler tarafından tespit edilerek Kuruma bildirilebilir.”
Bu husus, yurt içinde herhangi bir firmadan satın alınan cihazlarda karşılaşılan kopyalanmış IMEI vakalarıyla ilgili. Peki yurt dışından getirilen cihazlar için durum nasıl?
Yine BTK, “Yolcu beraberinde yurt dışından getirilen cihazımın kaydı yapıldıktan sonra elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş (klon) ise bu cihazı nasıl kullanabilirim?” sorusunu şu şekilde yanıtlıyor: “Yolcu beraberinde yurtdışından getirilen cihazlar kayıt sahibi tarafından e-devlet kapısı https://www.turkiye.gov.tr/btk-imei-cep-eslestirme alanından tek GSM numarası ile eşleşme işleminin gerçekleştirmesi sonucunda kullanıma açılabilecektir.”
KOPYALANMAMASI İÇİN NELERE DİKKAT ETMELİ?
IMEI klonlama özellikle yurt içine kaçak yollardan giren cihazların mobil cihaz kimliklerinin, kayıtlı olan (genellikle kullanılmayan, eski) cihazların IMEI numaraları kullanılarak piyasada satılması için kullanılan yasal olmayan bir yöntem. Bu dolandırıcılığa başvuranlar, tüketicilerin ikinci elde satarken veya tamit için güvenilir olmayan bir servise cihazlarını bıraktıklarında da resmi IMEI numalaralarını, kaçak olan telefonlara kopyalanması şeklinde de karşımıza çıkabiliyor.
Dolayısıyla uluslararası bir standart olarak kabul edilen, cihaza özel ve tek olan IMEI numarası, mobil cihazın yasal yollar ile ithal edilip edilmediğini ve kayıp/çalıntı olup olmadığını da göstermesi açısından kritik öneme sahip. Kullanıcıların da herhangi bir kopyalanma vakasıyla karşı karşıya kalmamaları için cihazlarının bu numaralarını tıpkı kredi veya banka kartı şifresi gibi saklaması gerekliliğini doğuruyor.
Mobil cihazınızın yasal yollar ile ithal edilip edilmediğini ve kayıp/çalıntı olup olmadığını, cihazınıza ait IMEI numarasını sorgulatarak öğrenebiliyorsunuz. Bunun için BTK’nın e-devlet üzerinden sunduğu ve https://www.turkiye.gov.tr/imei-sorgulama linkinden ulaşılabilen “IMEI sorgulama” hizmetini kullanabilrisiniz.
2018’DE 16.1 MİLYON IMEI KAYIT ALTINA ALINDI
BTK’nın 2018 Yılı Faaliyet Raporu’na göre Türkiye’de geçen yıl içinde toplam 14 milyon 242 bin 51 adet cihaza ait 16 milyon 110 bin 732 adet IMEI numarası kayıt altına alındı.
Bunlardan 12 milyon 970 bin 742 IMEI numarası ithalatçılar tarafından, 2 milyon 261 bin 901 IMEI imalatçılar (yerli üreticiler) tarafından ve 878 bin 89 IMEI numarası ise yurtdışından yolcu beraberinde getirilerek kayıt altına alınan cihazlardan oluştu.
TÜRKİYE’DE YILDA 1 MİLYON IMEI KOPYALANIYOR
Peki klonlanmış IMEI sorunu konusunda sektör ne düşünüyor? Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri iş Adamları Derneği (MOBİSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kemal Turnacı’ya sorduk, aldığımız cevap ise şöyle:
“Klonlanmış, IMEI numarası kopyalanmış cihazlar uzun yıllardır gündemde olan bir konu. Bu cihazlar uzun yıllardır ülke ekonomimize, mobil iletişim sektörüne ciddi zararlar veriyor. Tahminlerimize göre ülkemizde yaklaşık yılda 1 milyonun üzerinde IMEI numarası kopyalanmakta, bu nedenle devletimiz yılda 3 milyara yakın vergi kaybına uğruyor.”
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi klonlama mağduru olan vatandaşlar zaten mevcut düzenlemelerle e-devlet üzerinden eşleştirme işlemini yapıp, cihazlarını kullanmaya devam edebiliyor. O zaman Meclis’e sunulan bu teklifin yeni olan tarafı ne? MOBİSAD Başkanı’nın Habertürk’e yaptığı açıklamalarla devam edelim.
‘AFFIN ARDINDAN HAVUZ KAPATILACAK’
Turnacı’nın yukarıdaki soruyla verdiği cevap şu:
“Mevcut durumda IMEI numarası kopyalanan cihazlar bir vatandaşımız tarafından kullanılıyorsa vatandaşımızın telefonunun kapanmasına ve vatandaşlarımızın mağdur olmalarına sebep olmaktadır. Kullanan vatandaşımızın şikayeti üzerine kopyalanan IMEI numarası kapatılıyor. Fakat genelde çok eski IMEI numaraları kopyalandığı ve bu IMEI numaralarını kullanan olmadığı için cihaz kapanmıyor ve kayıt dışılığa hizmet ediliyor.”
MOBİSAD olarak yapılması planlanan değişikliği olumlu karşıladıklarını ifade eden Turnacı, “Yeni düzenlemede belli bir tarihe kadar olan cihazların af kapsamına alınacağı ve 250 TL karşılığında bu cihazların yasal hale geleceğini görüyoruz. Sonrasında ise IMEI havuzu kapatılacak ve IMEI kopyalamak mümkün olmayacak” diyor.
