Gıda fiyatlarında düşüş başladı
Enflasyonu azdıran gıda fiyat artışlarının durabileceğine ilişkin ilk işaretler geldi. İstanbul Ticaret Odası’nın her ay hazırlayıp açıkladığı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi’ne göre gıda fiyatları mayıs ayında yüzde 1.54 geriledi. Gıdanın alt kalemlerinde ise yaş-kuru sebze ve meyvelerdeki fiyat gerilemesi yüzde 9.32’yi buldu. Bu, bir aylık fiyat düşüşü ve çok keskin bir azalmayı ifade ediyor. Yılın ilk beş ayında, aynı gruptaki fiyat artışı yüzde 14.7, son bir yılda da yüzde 18.81 düzeyinde.
Bitişikte verdiğimiz İTO’nun tablosunda giyim eşyalarının yüzde 6 civarında aylık artışı dikkat çekici. Ancak ürün yenileme ayı olduğundan yıllık bazda enflasyonu bozucu fiyat artışları bu gurupta yok. Tek bir şartla, çocuk giyimi hariç. Çocuk giyiminde yıllık ortalama fiyat artışı yüzde 19’u buluyor.
■ Yine dışarıda yenen yemek grubunda son ay artış olmamasına rağmen yıllık ortalaması yüzde 30 yükselmiş. Bunda gıda grunda, meyve ve sebzede yaşanan yüksek artışlar rol oynamış olabilir. Dışarıda yenen yemek ve otel fiyatları son yıllarda istikrarlı biçimde fiyatı en çok artan iki gruptan biri.
■Sadece İstanbul için hesaplanmış olsa da, İTO verileri, bugün açıklanacak mayıs ayı TÜİK enflasyonunun çok önemli öncü bir göstergesi. Çünkü İstanbul nüfus yönüyle Türkiye’nin beşte biri. Ve gıda fiyatları, gelir düzeyi yüksek bu ilde düşüyorsa Anadolu’da da pekâlâ düşer. Gıda fiyatları düşerse de enflasyon düşer.
■Gıda fiyatlarında düşüşün iki nedeni var. Biri mevsimsel etkiler ki, mayıs ayı ile erken yaz ürünleri çıkmaya, tarla ürünleri devreye girmeye başladı. Sera veya kış meyve sebze üretiminde hava koşullarından dolayı bu yıl kısmen bir azalma söz konusu idi.
■İkincisi ise bu yıl meyve, sebze ve tahıl üretiminin geçen yıla göre ortalama yüzde 10 daha fazla beklenmesi. Üretim artışları, geçen bir yılda fiyat artışı en yüksek ürünler olan kayısıda yüzde 108, fındıkta yüzde 42, patateste yüzde 17 gibi yüksek değerlere ulaşıyor. Üretim arttığına göre fiyatların gerilemesi beklenir. En azından fiyatları artırmaya yönelik spekülasyonda üretimin azaldığı gerekçesi kullanılamaz.
■Üretim artışının, mevsimsellik ve farkındalıkla birleşmesiyle en azından birkaç ay gıda fiyat artışları nefeslenebilir. Gida fiyat artışlarının enflasyonu azdırıcı etkisi düşer. Yılın ilk dört ayında yüzde 4.71’e varan tüketici enflasyonunun 2.57 puanı veya yüzde 55’i gıda fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Yıl ortası gibi bu katkı azalırken, kur ve geciktirilen kamusal zamlar izin verdiği ölçüde genel enflasyon düzeyini de aşağı çekebilir.
SONUÇ: “Pazar kuruldu, hesap bozuldu.” Türk atasözü
