Mayıs neden ekonominin kırılma ayı?
Büyümeyi uzun vadeli kapasitenin üzerine çıkardık. Geçen yıl olduğu gibi bu yılın ilk çeyreğinde de ekonomi yüzde 7.4 gibi yüksek bir oranda büyüdü. Uzun vadeli ortalama büyüme hızı yüzde 4.7. Yani kapasitenin yaklaşık yüzde 50 üzerine çıkılmış.
Büyümenin gazına basmanın ana nedeni işsizliği düşürmek, siyasi nedeni ise seçimleri almaktı.
İŞSİZLİK 2 YIL SONRA TEK HANE
-İşsizlik de gerçekten düştü. Mayıs 2016’dan bu yana çift haneli rakamlarda gerçekleşen işsizlik oranı Nisan 2018’de yüzde 9.6 ile ilk kez tek haneye düştü.
-Aslında işsizliğin son yıllarda çıktığı en yüksek düzey yüzde 13.0 ile Ocak 2017. Şubat ayında ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın öncülük ettiği ve özel sektörün de katıldığı istihdam seferberliği düzenlendi. Çıraklık ve stajerlik masraflarını devlet üzerine aldı. Sonuç ise 1.5 yılda genel işsizlik oranında 3.4 puanlık azalma meydana geldi.
-Ancak gerçek durumu mevsimsellikten arındırılmış rakamlar daha iyi yansıtır. Burada da nisan itibariyle işsiz sayısı 3.291 bin kişi. Rakam Ocak 2017’de 3.699 bin kişiydi. Azalma 408 bin kişi veya yüzde 11.0 düzeyinde.
-Genç işsizlik oranında da yüzde 21.9’dan yüzde 17.9’a 4.6 puanlık iyileşme sağlandı. Genç işsizlikteki azalmanın daha fazla olmasını istihdam seferberliği çerçevesinde devletin verdiği stajerlik ve çıraklık eğitim desteğine bağlayabiliriz.
-Yine işsizliğin tepe noktası olan Ocak 2017’ye göre yaratılan yeni istihdam sayısı 1.302 bine yükseldi. Yüzde 4.1’lik istihdam artışı 15 aylık dönemde yaratıldı ve nüfus artış hızının üzerinde.
Nisan ayı muhtemelen istihdamda son parlak ay olacak.
SANAYİ ÜRETİMİ HIZ KESİYOR
-Çünkü sanayi faaliyetlerini ölçen Satın Alma Yöneticileri Endeksi’ne göre üretim mayıs ayı ile birlikte daralmaya başladı. Bu endeksin normal değeri 50, altı daralmaya üstü büyümeye işaret. Endeks en son martta 51.8 ile büyüme göstermişti. Nisanda 48.9 ile yönünü aşağı çevirdi, mayısta 46.4 ile daralmanın başladığı netleşti. Haziranda da endeks değeri 46.8 oldu. Yani sanayi üretimi hız kesiyor. Buna paralel taşıma, ticaret de hız kesiyor.
-Yine haziran ayı vergi kalemleri içinde yurtiçi KDV oranlarının düşük seyretmesi, ÖTV’nin gerilemesi de tüketimin hız kestiğine işaret ediyor.
Bu veriler ışığında önümüzdeki ay açıklanacak mayıs ayı rakamlarında işsizlikteki düşüşün durduğunu, hatta artışa geçtiğini görebiliriz.
KUR VE FAİZ ŞOKU BİRLİKTE
-Hem vergilerdeki gelişmeler hem istihdam hem de öncü sanayi üretimi verileri mayıstan itibaren ekonomide kırılmanın başladığına işaret ediyor.
Ne oldu da mayısta ekonomide kırılma yaşadık?
-Birincisi 18 Nisan’da seçim kararı alındı.
-İkincisi Türkiye’nin kredi konut kırıldı.
-Üçüncüsü ABD İran’la nükleer anlaşmayı feshetti ve petrol fiyatları yükseldi.
-Dördüncüsü ABD ticaret savaşlarını başlatma eğilimleri gösterdi.
-Beşincisi bütün bunların sonunda TL hızla değer kaybetti ve 23 Mayıs’ta dolar 4.92 TL’ye çıktı.
-Kuru kontrol altına alabilmek için de Merkez Bankası politika faizini 1.5 ayda 5 puan artırmak zorunda kaldı. Politika faizi yüzde 17.75’e yükseldi.
-Hem kur şokunu hem de faiz şokunu birlikte yiyen bir ekonomi ile karşı karşıyayız.
Daha ne olsun?
