Zehrin ilaca dönüştüğü an
Temmuz ayı dış ticaret verileri cari açıkta düzelme işareti verdi. Uzun bir aradan sonra ilk kez ihracat yüzde 11.8 artarken ithalat yüzde 6.4 geriledi. Buna paralel olarak dış ticaret açığı da yüzde 32 düzeyinde daraldı.
Benzer bir daralmanın, hatta daha büyük bir azalmanın cari açıkta ortaya çıkması beklenir.
- Çünkü bu yıl ikinci çeyrek itibariyle gelen turist sayısında yüzde 25, turizm gelirlerinde yüzde 30’luk artış meydana geldi. Dolayısıyla artan turizm gelirleri giderek artan oranda dış ticaret açığını kapatacak gibi görünüyor.
İTHALAT İKİ AYDIR DÜŞÜYOR
- 2016 ortasından bu yana ithalat ilk kez üst üste iki ay düştü. Yıla yüzde 38’lik artışla başlayan ithalat mayıs ayında yüzde 5.4 artıktan sonra haziranda yüzde 3.8 azaldı. Bu azalmayı temmuz ayında yüzde 6.4’lük bir azalma daha izledi. İthalattaki bu azalmanın trende dönüşme ihtimali yüksek.
- Çünkü son büyüme ayı olan mayısta kur şoku yaşandı. Dolar, TL karşısında yıllık olarak yüzde 30 artış kaydetti. Kurdaki bu artış ihracatçıya ve turizmciye yaradı. Yabancıya göre ihracatçının malı, turizmcinin de hizmeti ucuzladı. Her iki sektörde yaşanan yüksek canlılıkta kur artışının veya TL’nin değer kaybının belli bir payı olsa gerek.
ENFLASYON ŞOKU
- Haziranda kur şokuna faiz ve enflasyon şoku da eklendi. TCMB faizleri toplamda 5 puan artırdı ve yüzde 17.75’e çıkardı. Ticari kredi ve tüketici kredisi faizleri yüzde 24-25 bandına çıktı. Kredi ile tüketim ve iş yapmak, yatırım yapmak iyice zorlaştı. Bu da yurt içi talebi azaltıcı etki yarattı.
- Yine kur artışının etkisiyle enflasyon sıçradı ve haziran sonu itibariyle yıllık yüzde 15.38’e çıktı.
HAVA KOŞULLARI ŞOKU
- Kur artışı yanında mevsim koşullarının kötü gitmesinden dolayı özellikle sebze fiyatları çok yükseldi. Taze meyve sebze grubu fiyatları sebzenin etkisiyle haziranda yüzde 17.51 artarken, yıllık artışı da yüzde 33.37’ye çıktı. Fiyat artışlarının son 14 yılın en yüksek düzeyine çıkması tüketicilerin alım gücünü düşürdü ve iç talebin daralmaya başlamasına yol açtı. Denilebilir ki kur, faizden sonra enflasyonla birlikte bir şok da hava koşullarından yedik.
KUR SIÇRAMASININ YARATTIĞI ZİNCİR
- Yurtiçi tüketimle sanayi üretimi de hız kesiyor. Bu da ithalata yansıyor.
İşte kur sıçramasının önce faiz sıçramasına, oradan enflasyon sıçramasına, ardından iç talebin azalmasına, aynı zamanda ithal ürünleri pahalılaştırarak cazip olmaktan çıkarmasına ve sonuçta da ithalatın düşmesine yol açarak kurduğu bir zincir bu.
- Evet kur şokunun veya TL’nin hızlı değer kaybının pek çok olumsuz etkisi var. Faizleri yükseltiyor, enflasyonu artırıyor, döviz borçlularını batırıyor, dış borç servisini artırıyor, beklentileri bozuyor, halkın alım gücünü düşürüyor, kişi başına geliri azaltıyor. Ama aynen acı ilacın yan etkisi ya da zehrin ilaca dönüşmesinde olduğu gibi, faydalı tarafları da var.
İTHALAT DÜŞÜYOR, İHRACAT ARTIYOR
- Bu gelişmeler çerçevesinde ithalat hız kesip düşüşe geçerken, ihracat artış eğilimini sürdürüyor. 7 aylık dönemde yüzde 7 artan ihracatın temmuz ayı artışı yüzde 11.8’i buldu. İthalat hız kesmiş ama ihracat yoluna devam ediyor. Bu da cari açığın en önemli ekonomik sorun olmaktan çıkacağının işareti.
