İş işten geçmiş değil, hâlâ aksiyon alınabilir
TL’nin son bir yıllık değer kaybı yüzde 45’i buldu. Perşembe günü ABD’ye giden heyet eli boş döndü ve TL son aylarda görülmedik şekilde yüzde 5 değer kaybıyla günü kapattı. Cuma gününe Avrupa Merkez Bankası’nın Türkiye’deki faaliyetlerinden dolayı bazı AB bankalarından endişe duyduğuna ilişkin haberle başladık. Üstüne iki büyük alıcının kararlı döviz alımları geldi. Günün ilk büyük dalgası böyle yaşandı. Önceki günü 5.55’ten kapatan dolar 6 TL’yi geçerek 6.45’e kadar tırmandı.
- Bir yandan da dikkatler Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın saat 11’de yapacağı Yeni Ekonomik Yaklaşım konulu toplantısındaydı. 14.30’a ertelenen toplantı Cumhurbaşkanı’nın Bayburt konuşmasıyla çakışmasın diye 15.15’te başladı. ABD’nin saldırılarını ekonomik savaş olarak tanımlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşması iki ülke arasındaki gerginliği yansıtıyordu.
BAŞKAN TWITTER’DAN BALTALADI
- Berat Albayrak’ın konuşması sırasında ise ABD Başkanı Trump’ın Twitter üzerinden mesajı düştü. Türkiye’den ithal edilen çelik ve alüminyuma konulan gümrük vergileri bir kat daha artırılıyordu. Kullanılan dil ise yapılandan daha etkiliydi: “TL güçlü dolarımız karşısında hızla değer kaybederken, Türkiye’ye yönelik olarak çelik ve alüminyumdaki gümrük vergilerinin iki katına çıkarılmasına az önce yetki verdim. Gümrük vergileri alüminyumda yüzde 20, çelikte yüzde 50 olacak. Türkiye ile ilişkilerimiz şu anda iyi değil.”
- Mesajın ardından Türkiye finansal piyasalarında ikinci büyük dalga başladı. Berat Albayrak ise kürsüde olduğundan muhtemelen bu mesajdan habersiz olarak ama denk düşen bir tespitle “Bir tarafta manipülasyon algı, bir tarafta reel politika çerçevesinde Türkiye güçlü bir şekilde yoluna devam edecek” dedi ama twitter mesajı da yapacağını yaptı. Saat 16.30 civarında Türkiye piyasalarında çok aşırı fiyatlamalar ortaya çıktı.
KUR BİR HAFTADA % 25 ARTTI
- Dolar TL karşısında 6.8264’e kadar yükseldi. Euro 7.8010’u gördü. Bu düzeyler Perşembe günkü kapanış değerlerine göre yüzde 34.1 ve yüzde 32.6 yukardaydı. Kapanışta ise dolar 6.4322’ye, Euro 7.3234’e indi. Kapanışa göre günlük artış ise yüzde 15.9 ve yüzde 14.7’ye vardı. Güniçi en yüksek artış yüzde 23 ve 21.8 düzeyine kadar çıktı.
- Kapanış değerleri üzerinden sepet kur önceki hafta 5.48’den 6.88’e yükseldi ve bir haftada yüzde 25.5 arttı.TL’nin sepet kur karşısındaki değeri ise yüzde 20.3 düştü. Bir haftada TL beşte bir düzeyinde değer kaybetti.
- Yılbaşından bu yana ise dolar 3.79’dan 6.43 TL’ye çıkarak yüzde 69.7 arttı. Bu artışın TL açısından anlamı yüzde 44.5 değer kaybı oluyor. TL’nin sepet kura karşı kaybı da yüzde 41.5’i buldu.
TL’NİN SON BİR YILLIK ERİMESİ % 45
- Hesaplar son bir yıl için yapılırsa dolar 10 Ağustos 2017’de 3.54’ten Cuma günü 6.43’e çıkarak yüzde 81.6 arttı. 1 TL’nin değeri ise 28.23 sentten 15.54 sente inerek dolar karşısında yüzde 45 eridi.
- Yarım dolar ve yarım eurodan oluşan sepet kur da son bir yılda 3.86’dan 6.88’e çıktı ve yüzde 78.3 arttı. 1 TL’nin sepet kur değeri 25.92’den 14.53’e inerek yüzde 43.9 düştü.Yani TL son bir yılda dolar karşısında yüzde 45, sepet kur karşısında 43.9 geriledi.
2001 DEVALÜASYONU % 60
- TL’deki bu değer kaybı, 2001 devalüasyonundan sonraki en büyük kayıp. 21 Şubat 2001’de 0.6816 TL olan dolar, 25 Ekim 2001’de 1.6900 TL’ye kadar çıktı ve yüzde 147.9 arttı. TL açısından ise 1 TL’nin değeri 1.47 dolardan 59.17 sente inerek yüzde 59.9 azaldı. 8 aydaki devalüasyon oranı yüzde 60 oldu.
- Bu yazı dün akşam saatlerinde yazılırken henüz Türkiye ile ABD arasında yaşanan krizde azalma meydana getirecek bir gelişme yoktu. Yine Türkiye’nin yaşadığı finansal türbülansa yönelik bir önlem veya aksiyon da yoktu. 2001’de yüzde 60’a varmasına karşılık TL’nin son bir yıldaki değer kaybının yüzde 45’i bulması ve sermaye hareketlerinin durması bu tür önlemleri almayı gerektiriyor.
HAFTAYA AKSİYONLA BAŞLAMAK
- Bu nedenlehâlâ iş işten geçmiş değil. Merkez Bankası ile hükümetin hala alabilecekleri önlemler var ve yaşanmakta olan türbülansın boyutunu, ekonomiye vereceği zararı pekala küçültebilirler. Özellikle bu aksiyonun hafta başına yetişmesi önemliydi.
- Çünkü cuma günü yaşanan şok gelişmenin üzerinden iki gün geçiyor. İnsanlar hafta sonu hesap kitap yapıyor, riskleri ve fırsatları iyice düşünüyor ve soruşturuyor. Haftaya da bir şeyler biriktirmiş olarak başlıyor. Piyasalar olumlu yöndeyken bu enerji birikimi pozitif oluyor. Ancak negatif piyasa gelişmelerinin hakim olduğu dönemlerde maalesef enerji birikmesi de olumsuza dönüyor ve haftanın başında da patlıyor. Tıpkı geçen hafta ve önceki hafta başında olduğu gibi.
