Ekonomi ihracat bacağıyla yürüyor

Dün ekonomiye ait üç önemli veri açıklandı. Temmuz ayına ait sanayi üretimi yüzde 5.6 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış olarak da yüzde 3.5 büyüdü. Üretim üçüncü çeyreğin ilk ayına iyi başlamış. Seçim belirsizliğinin geride kalması, kurlarda ağustos ayı sıçramasının henüz yaşanmamış olması ve ihracatta yüksek oranlı artış üretiminin canlı olmasında etkili.

Ancak biliyoruz ki, ağustos ayında toplu tatil eğilimi yaygın. Bu ağustosta üstelik 9 günlük Kurban Bayramı vardı. Üretim artışının ağustosta sürmesi bu nedenle zor. Eylül ve ekim ayında ise ihracat artışı ve zorunlu iç tüketim kadar artış olacağından hız kesme söz konusu olacak.

İHRACATTA YÜKSEK ARTIŞ

Dün eylül ayının ilk yarısı için ihracat rakamlarını öğrendik. EGD heyetinin TİM Başkanı İsmail Gülle’yi ziyaretinde, Başkan ay ortası itibariyle ihracat artışının yüzde 39’a vardığını açıkladı. Bu artış çok yüksek. Ancak aylık gerçekleşme bu oranda olmayacak. Çünkü Kurban Bayramı 2017 Eylül'ünün ilk yarısına denk geldiğinden düşük baz etkisi üzerine normal ihracat artışı yüksek bir orana yol açıyor. Yani artışın bir kısmı matematiksel, diğer kısmı da kur artışının ihracata yaptığı doping denilebilir. İhracatta artışa bağlı olarak üretimdeki canlılığın da kısmi olarak sürmesi beklenir.

İŞSİZLİK 4. AYDIR YÜKSELİYOR

Açıklanan bir diğer veri haziran ayı istihdamıydı. Burada da sanayi kesimi istihdam artışı dikkat çekti. Haziran ayında toplam istihdam artışı 75 bin olurken bunun 68 bini sanayi sektöründen geldi. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ise bir önceki haziran ayıyla aynı kaldı ve yüzde 10.9 oldu. Aydan aya işsizlik oranı ise şubatta yüzde 9.9 düzeyinden başlayarak üst üste 4 aydır artarak yüzde 10.9’a vardı. İç talepteki azalmanın ve şirketlerdeki zorlanmanın etkisiyle işsizlikteki artış eğiliminin süreceği tahmin ediliyor.

BÜTÇEDE AÇIK BÜYÜYOR

İç talepteki canlılığın azalmaya başlamasıyla bütçedeki dolaylı vergi gelirleri de hız kesiyor. Harcamalar devam ederken gelirlerdeki düşüş bütçe açığını büyütüyor. Ağustos sonu itibariyle bütçe giderleri yüzde 23.7 artarken, gelirler yüzde 18.9 büyüdü. Buna paralel bütçe açığı da 25.2 milyardan 50.8 milyar liraya çıkarak katlandı. Bütçede yılsonu açık hedefi olan 65.9 milyar liranın tutturulması da zorlaştı. Çünkü dolaylı vergilerde zaten artış oranları düşük. 8 ayda toplam vergi gelirleri yüzde 19.4 büyürken, ÖTV artışı yüzde 7, KDV artışı yüzde 14.7’de kaldı. Kur ve faiz şokundan sonra iç talep yavaşladıkça dolaylı vergi gelirlerindeki artış da yavaşlamaya devam edebilir.