Zor yılda sanayiden kâr rekoru
Küresel salgının hakim olduğu ve ekonominin yüzde 1.8 büyüdüğü 2020’de sanayi şirketleri en iyi yıllarından birini geçirdi. Verileri açıklanan İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun toplu sonuçları ve mali bünyeleri Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’dan daha iyi çıktı. Durum geçmiş yıllar da çoğunlukla küçük ve orta büyük şirketler lehineydi.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2020 araştırmasına göre, geçen yıl küçük ve orta büyüklükteki imalat sanayi üretim şirketleri, satışlarını, ihracatını, istihdamını, teknoloji yoğunluğunu, araştırma geliştirme harcamalarını, kârlarını ve özvarlıklarını reel olarak artırdı. Finansman giderlerini ise düşüren KOBİ boyutundaki İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun konu başlıkları itibariyle durumu şöyle.
ÜRETİMDEN NET SATIŞLAR:
- Üretimden satışlar yüzde 21.7 artışla 191 milyar liraya yükseldi. TÜFE enflasyonundan arındırılmış olarak 2019’daki reel yüzde 2.1’e inen üretimden satışlar 2020’da yüzde 6.2 çıktı. 500 Büyükte aynı büyüme yüzde 0.6 ile çok daha sınırlı düzeyde kaldı.
-Üretimden net satışlardaki kayda değer reel artış, pandemi koşulları nedeniyle birçok işletmenin kapandığı, üretimini yavaşlatmak zorunda kaldığı, iç ve dış talebin dalgalandığı geçen yılda İkinci 500’ün birinci 500’e göre daha başarılı olduğunu gösterdi. Ciroları itibariyle KOBİ niteliğindeki İkinci 500 Büyük Sanayi kuruluşu esnek yapılarıyla üretim ve pazarlamada başarılı oldular.
FİNANSMAN GİDERİ AZALDI
-2019’da yüzde 11.5 azalan faaliyet kârı 2020’de yüzde 71 gibi çok yüksek oranda arttı ve 29 milyar liraya çıktı. Yılın büyük bölümünde kredi faizlerinin tek hanelerde kalmasının etkisiyle finansman maliyeti artışı yüzde 17 sınırlı kaldı ve 9.4 milyar lirayla çıktı.
-Böylece önceki yıl yüzde 47.5 olan finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı geçen yıl yüzde 32.5 düzeyine indi.
KÂR YÜZDE 90 ARTTI
-Sonuçta elde edilen dönem kârı 20.1 milyar liraya yükseldi. Önceki yıl 10.5 milyar lira olan dönem kârı 2020’de yüzde 90 gibi çok yüksek oranda arttı.
-500 Büyük içinde kâr açıklayan sayısı 443 ile son 10 yılın en yükseğine çıkarken, zarar eden kuruluş sayısı 57 ile dibe indi.
-2020 yılında yüksek kârlar şirketlerin özkaynakları destekledi. 2019’da 68.6 milyar TL olan toplam özkaynaklar 2020’de 83.9 milyar liraya yükseldi. Özkaynaklar bir yılda yüzde 20 oranında arttı.
-Özkaynak kârlılığı da 2000’li yılların en yükseğine çıktı. 2019’da yüzde 15.4 olan özkaynak kârlılığı 2020’de yüzde 23.9’a çıktı. Bu oran geçen yıla kadar yüzde 16'nın üzerine çıkmamıştı.
-Aynı kârlılık oranı Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda yüzde 22.7 düzeyine çıkmıştı. Bu oran da 2000’li yılların en yüksek kârlılık düzeyini ifade ediyor.
-Birinci 500’de kâr artışı yüzde 50 iken, İkinci 500’de yüzde 90 düzeyinde arttı. Özkaynak kârlılığı da daha yüksek.Buradan küçükler daha kârlı çalışıyor gibi görünüyor.
-Çünkü büyük kuruluşlar olan bankaların özkaynak kârlılığı da 2020’de yüzde 10.7 gerçekleşti. Bankalar krediyi verdi, kârı şirketler yaptı. Kârlılıkta da küçük şirketler öne çıkarken, bankalar arkada kaldı.
ÖZKAYNAK GÜÇLENDİRİLDİ
-Özkaynakların artışı, kredi patlamasının yaşandığı geçen yılda şirketlerin borç/özkaynak dengesinin bozulmasını önledi. Özkaynakların payı 2 puanlık sınırlı azalmayla yüzde 39.2 olurken, borçların payı aynı puanda artışla yüzde 60.8 düzeyine çıktı.
- İkinci 500 Büyük’ün borç/özkaynak oranı Birinci 500’e göre daha düzgün ve 8 puan daha aşağıda. Küçükler büyüklerden daha az borçla veya daha fazla özkaynakla iş yapıyor.
-2020 gibi zor yılda düşük faizlerle yaşanan kredi patlaması şirketlerin mali yapılarını güçlendirdi ve kârlarını artırdı. Borçlar düşük faizlerle, tek haneli kredi faizleriyle yapılandırıldı. Toplam kredilerdeki artış yıl içinde yüzde 44’e kadar çıkarken yıl sonu itibariyle yüzde 35 gerçekleşti.
-Ancak bu durum 2021’de sürmüyor. Kredi faizleri bu yıl ikiye katlandı.
-Buna yıl boyunca düşük kalan emtia fiyatlarını da eklemek gerek. Yani üretim maliyetleri pek artmadı. Asıl artışı emtia fiyatlarındaki hızlı yükseliş sonucu bu yıl göreceğiz.
YABANCI SAYISINDA YATAY SEYİR
-İkinci 500’de yabancı sermayeli şirket sayısı 5 artışla 69’a yükseldi. Rakam 2014 sonrasının en yükseği ve yabancı şirket sayısı 2008 sonrasında yatay seyrediyor.
-Birinci 500 Büyük’te ise yabancı şirket sayısında son yıllarda ciddi azalmalar var. 2008’de 148 olan yabancı sermayeli kuruluş sayısı 2020’de 110’a inmişti.
-İkinci 500’de aynı kalmasına karşılık Birinci 500 Büyük içinde yabancı sermayeli kuruluşların sayısının azalması çok dikkat çekici gelişme.
-Dış bağlantıları, sermaye bulma ve teknolojik avantajları ile yerlilere göre rekabet üstünlüğü olan büyük yabancı sermayeli şirketlerin büyükler liginden giderek düşmesi, Türkiye’de ilave yatırımlara pek girişmediklerini ve büyümelerini yavaşlattıklarına işaret ediyor olabilir.
