Dış borçta önemli gelişme
Türkiye’nin dış borç stoku yılın ikinci çeyreğinde 16 milyar dolar arttı ve 446.4 milyar dolara yükseldi. Brüt dış borçların GSYH’ya oranı yüzde 58.3 düzeyine indi. Borç artışına karşılık borcun gelire oranının 0.8 puan azalmasında GSYH’daki artış etkili oldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2021 yılına ait ikinci çeyrek Türkiye dış borç istatistiklerini açıkladı.
1 YILDA 37 MİLYAR DOLAR ARTTI
-Toplam brüt dış borçlar 446.4 milyar dolara yükselerek üçüncü en yüksek düzeyine çıktı. Devlet ve özel sektör yanında kalan borç stoku artışı ise TCMB’nin. En hızlı borçlanan taraf orası.
-Bundan önce 2018 yılı birinci çeyreğinde 457.9 milyar dolarla rekor kıran dış borçlar, aynı yılın ikinci çeyreğinde 449 milyar dolar olmuştu.
-Özel sektörün borç azaltmasıyla gerileyen borçlar 2020 yılı ikinci çeyreğinde 409 milyar dolara kadar gerilemişti.
-Son olarak 446.4 milyar dolara çıkan dış borçlardaki bir yıllık artış 37.3 milyar dolarla yüzde 9 düzeyine vardı.
YENİDEN MAKAS DEĞİŞİKLİĞİ Mİ?
-Genel borçlardaki mutlak artış 16 milyar dolar olsa da, borçlanmanın nereden kaynaklandığı daha önemli. Bu açıdan ikinci çeyrek dış borç verileri önemli bir enformasyon veriyor.
-Stoktaki artış yanında belki daha önemli gelişme dış borçlanmada 3 yıllık aradan sonra yeni bir makas değişikliğinin ilk işaretinin alınmasıdır.
-Kamu sektörünün dış borcu son çeyrekte 3 milyar dolarla sınırlı arttı ve 179.8 milyar dolara çıktı. Merkez Bankası’nı saymazsak dış borç artışında devlet yavaşladı denilebilir.
-Buna karşılık özel sektörün dış borcu 8 milyar dolar artışla 239.6 milyar dolara yükseldi. Burada ise net bir hızlanma söz konusu. Devlet dururken özel sektör dış borçlanmanın gazına basıyor.
BORÇ ARTIŞI ŞİRKETLERDEN
-Bankalar dış borçlarını azaltmaya devam ediyor.
2018 ilk çeyreğinde 147.7 milyar dolar seviyesine çıkan borçlarını aralıksız azaltan bankalar 2021 ortası itibariyle 103.9 milyar dolara düşürdü.
-Özel sektör dış borç artışının tamamı hatta fazlası şirketlerden kaynaklandı.
-2018 yılı ilk çeyreğinde 145.9 milyar dolarla rekor düzeye çıkan şirketlerin dış borcu en düşük düzeyine 117.8 milyar dolarla 2020 yılı ikinci çeyreğinde indi. Oradan başlayarak son bir yılda 18 milyar dolar arttı ve bu yıl ortasında 135.7 milyar dolara çıktı.
-Şirket borçlarının bu yılın ikinci çeyreğindeki artışı 10 milyar dolarla son yılların en hızlısı oldu. Şirketlerin borcu bitişikteki Hazine’nin tablosunda en son satırda finansal olmayan kuruluşlar olarak yer alıyor.
MAKİNE TEÇHİZAT YATIRIMI
-Geçen yılın ortasından itibaren artışa geçen dış borca karşılık, makine teçhizat yatırımları GSYH verilerinde yer aldığı şekliyle 2019 son çeyreğinde hızlanmaya başladı. Yani dış borçların artışa geçmesinden üç çeyrek önce. Yatırımlardaki artış halen devam ediyor.
-Bitişikte görülebileceği gibi, makine teçhizat yatırımları 2019’un son çeyreğinde yüzde 13.1 başladığı artışını 7 çeyrektir sürdürüyor. Yatırımların artışı bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 35.2’ye kadar çıktı.
YATIRIMLAR DIŞ BORCU TETİKLEDİ
-Sanki özel sektör makine ve teçhizat yatırımlarının başlamasıyla şirketlerin dış borçlanması yeniden tetiklendi. Aradan geçen 3 yılda dolar kurunun çeyreklik ortalama bazında yüzde 95 artmasına rağmen, dış kredi kullanımı yeniden canlandı.
-Demek ki yatırımlarla dış krediler arasında güçlü bir ilişki söz konusu. Ne kadar yatırım o kadar dış borç artışını doğuruyor.
-Sonuçta özel sektör yatırımları yine borçla yapılıyor. Bu borç da yurt dışından ve döviz bazında sağlanıyor. Yurt içinden dövizle borçlanma tercih edilmiyor ya da bunun ayrı bir nedeni olsa gerek.
