Şirketler dış borcu gazlamış
Bugünlerde 15 milyon TL karşılığı döviz varlığına sahip bağımsız denetime tabi şirketlere kredi kullanımı yasaklandı. Bu şirketlere önce dövizini boz, sonra gel denildi.
➔ Uygulaması zor, belirsizlikleri çok bir regülasyon. Reel şirketlerin, bankaların ve bağımsız denetim şirketlerinin yeni düzene uyumu henüz tamamlanamadı.
➔ Bankaların şirketlerden taahhüt alma yanında bağımsız denetimden ayda bir mi yoksa üç ayda bir mi rapor isteyeceği, raporu alan bir şirketin gün içinde kısıtlara uymazsa bunun gözetim ve denetiminin nasıl yapılacağı ayrı bir belirsizlik.
➔ Bağımsız denetim kurumlarının hangi bilançolar üzerinden gözetim, denetim ve raporlamayı yapacağı da belirsiz. Yurt dışında iştirakleri ve faaliyeti olanların durumunun ne olacağı ve hangi bilançosuyla bu regülasyona dahil olacağı belirsizliğini koruyor.
DÖVİZİ OLANLARI KISTIRMA OPERASYONU
➔ Öyle anlaşılıyor ki, kredi kullanması gerekenler ama döviz varlığından dolayı kullanamayanlar, kısa zaman içinde giderek sıkışacak.
➔ Sonunda ya döviz varlıklarından vazgeçmek ya da kredi kullanmaktan imtina etmek durumunda kalacaklar.
➔ Burada ibre döviz varlıklarından vazgeçmeyi gerektiriyor. Çünkü günlük bazda kredi kullanmadan şirket nakit akışını sürdürmek bir hayli zor.
➔ Çok dalgalı ve karmaşık bir dönemden geçiyoruz. Bağımsız denetim şirketlerine yeni bir iş çıktı ama böyle bir yükün altından kalkmaları da çok zor.
➔ Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati uygulamanın geçici olacağını söyledi. Ama ne zamana kadar? Demek ki bazı şirketlerin elindeki döviz fazlalarını satmaları amaçlanıyor. Bu şirketler hangileri bilmiyoruz.
➔ Borsadaki bazı yatırımcılar da durumun farkına varmış olacaklar ki, bu hafta sert satışları görüyoruz. Düğüm nerede, çözümü nasıl olacak belli bir süre sonra görebiliriz.
ŞİRKET DIŞ BORCU 1 YILDA 19 MİLYAR $ ARTTI
➔ Ancak şirketlerin dövizle iç içeliği devam edecek. Çünkü şirketler borçlanmadan, hele hele dış borçlanmaya gitmeden büyüyemez. Hem bu konularda artık iyice piştiler hem de dışarıdan borçlanmak çoğu zaman yurtiçine göre daha uygun ve daha uzun vadeli.
➔ Dün yılın ilk çeyreği için Hazine tarafından açıklanan Türkiye’nin dış borç verileri, şirketlerin dışarıdan borçlanmanın gazına bastığını gösterdi.
➔ Şirketlerin son bir yılda dış borcu 18.75 milyar dolarlık artışla 143.49 milyar dolara yükseldi.
➔ Bunun sonucunda şirket borçları 2018 yılı ilk çeyreğinde ulaştığı 145.34 milyar dolarlık düzeyini yakalamaya çok az kaldı.
DÜŞTÜĞÜ GİBİ YÜKSELDİ
➔ 2018 yılı ilk çeyreğinde rekor düzeyine yükselen şirket borçları daha sonra düşüşe geçmiş ve 2020 yılı ikinci çeyreğinde 117.29 milyar dolara inmişti. İki yıl bir çeyreklik dönemde şirketler borçlarını 28 milyar dolar veya yüzde 24 düzeyinde azaltmayı başarmıştı.
➔ Ancak 2019 yılı son çeyrekte başlayan makine ve teçhizat yatırımlarını üç çeyrek sonra dış borç artışı izlemeye başladı. İki yıla varmayan bir dönemde şirketlerin borç stoku 26.19 milyar dolar arttı. 7 çeyrek süren bu dönemin yüzdesel artışı 22.3.
➔ Şirketlerin dış borç yükünü azaltmışken, yeniden artırmaları dikkat çekici. Demek ki iş yapmaya başlamaları, yatırıma yönelmeleri halinde borçlar hep büyüyecek. Bir türlü dış borçkolik olmaktan kurtulamayacaklar.
DIŞ BORÇ 451 MİLYAR DOLAR
➔ Hazine’nin dünkü ilk çeyrek verilerinde Türkiye’nin dış borçları 451.16 milyar dolara yükseldi. Son bir yıllık artış yüzde 4.9 veya 21.16 milyar dolar. Asıl artış şirketlerin borçlanmasından kaynaklandı.
➔ Dış borçların ilk çeyrek itibariyle son bir yıllık GSYH’ya oranı da yüzde 56.8 oldu. Oran geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 59 idi. Borçların mutlak artışına karşılık orandaki kısmı gerileme GSYH artışından kaynaklandı.
➔ Dış borçların 263.25 milyarı veya yüzde 58.3 dolar bazında, 130.17 milyarı veya yüzde 28.8’i Euro bazında bulunuyor.
