Abdurrahman Yıldırım

ayildirim@htgazete.com.tr

Giriş: 04.10.2022 - 10:22 Güncelleme: 04.10.2022 - 10:22

Borsadan dünya liderliği gelecek mi?

Dün finansal varlıkların 9 aylık bilançosunu ve küresel gelişmeleri aktardıktan sonra, Türkiye ayağının ve önümüzdeki dönemin irdelenmesini bugüne bırakmıştık.

Gerçi araya enflasyon verileri girdi ama bunun da konumuzla yakından bağlantısı var. Yatırım araçlarının reel getirileri bireyler için ancak tüketici enflasyonundan arındırmayla bulunabiliyor.

Enflasyon eylülde tahminlerin altında yüzde 3.08 olarak açıklandı. Buna göre 9 aylık enflasyon yüzde 52.40’a, yıllık da yüzde 83.45’e yükseldi.

Yerel finansal varlıklar 9 aylık dönemde küresel varlıklardan pozitif yönde ayrıştı.

TL YÜZDE 15 DEĞERLENDİ

➔ Dün de yayımladığımız, bitişikteki finansal varlık tablosunda görülebileceği gibi, 9 ayda dolar yüzde 38.9, Euro yüze 19,8 ve sepet kur yüzde 28.7 arttı.

➔ 9 ayda yüzde 52.4’lük enflasyona göre Türk Lirasının sepet kur karşısında yüzde 15.5, dolara karşısında yüzde 8.8 değerlendiğini hesapladık. Bu anlamda kur korumalı mevduat ile döviz satışları işe yaramış gibi.

➔ Faizler ise derin negatif düzeylere indi. TL tasarruf sahiplerinin durumunu ise kısmen kur korumalı mevduat kurtarıyor.

➔ Hisse senetleri ise gayrimenkulden sonra pozitif getiri sunabilen ikinci yatırım aracı olma özelliğini kazandı. BİST-100’ün nominal getirisi 9 ayda yüzde 71 olurken, aynı dönemin enflasyonu karşısında reel getirisi yüzde 12 düzeyine vardı.

REKLAM

➔ Temmuz ortasından başlayarak 13 Eylüle kadar hızlı bir yükseliş sergileyen Banka endeksi ise yüzde 164 prim yaptıktan sonra aynı hızda geri döndü. Piyasa bozucu eylemlerle karşılaşan banka hisseleri 13-29 Eylül arasında yüzde 43.5 gerilemesine rağmen yılın 9 aylık dönemini yüzde 85 nominal getiriyle kapattı.

➔ Ancak Halka Arz Endeksi yüzde 104 ile bankalardan daha fazla prim yaptı. Yerli yatırımcıların asıl tercihi piyasaya yeni gelen hisse senetleri ve küçük hisse senetleri.

TÜRKİYE-ARJANTİN YARIŞI

➔ Türkiye’nin dünyadan pozitif ayrıştığı bir varlık sınıfı gayrimenkul ise diğeri borsa oldu.

➔ BİST geçtiğimiz 9 ayda ve son bir yılda dünya piyasaları arasında en çok getiri sağlayan borsa oldu.

➔ 9 ayın ardından dünkü işlemleri de dahil edersek Borsa İstanbul’un 2022 primi yüzde 82.6, son bir yıllık yükselişi de yüzde 142’ye çıktı.

➔ Türkiye’ye en yakın borsa yine enflasyonda yarıştığımız Arjantin. Bitişikte görülebileceği gibi Arjantin yılbaşına göre getiride yüzde 73,73, son bir yılda yüzde 86,87 ile Türkiye’yi izliyor.

➔ Borsa İstanbul dünyadan pozitif ayrışmasını yılın son çeyreğinde sürdürebilirse 2022 yılını lider kapatacak. Dünya birinciliklerine bir yenisini ekleyecek.

➔ Bundan önceki dünya liderliği 2012 yılındaydı. 2010 ve 2011 yıllarında arka arkaya yüksek büyümenin borsadaki karşılığı sonraki yıl geldi. Avrupa krizinin etkisinde borsalarda getirilerin sınırlandığı bir yılda BİST yüzde 60.5 ile getiri lideri olmuştu.

➔ Şimdi de 2021’deki yüzde 11.4 ve 2022’de yüzde 6 dolayında çıkacak büyümenin borsadaki karşılığı biraz gecikmeli geliyor.

Dünya acının neresinde?

➔ Küresel piyasaların önümüzdeki dönem performansı da geçmiş üç çeyreğin devamı şeklinde geçmeye adaydır.

➔ Çekilen acının parasal tutarı sadece üç piyasada, borsa, tahvil ve kriptoda toplam 43 trilyon dolara vardı. Son çeyrekte bu eğilimi değiştirecek majör bir gelişme görünmüyor.

➔ Merkez bankalarının faiz artırımı ve parasal sıkılaştırması sürecek. Enflasyonla mücadelede kazanılmadı, daha işin başındayız.

➔ Daha Powell’ın vadettiği acının ABD ekonomisini ve diğer ekonomileri resesyona sokmasını yaşayacağız. Resesyonlar enflasyonu düşürecek bir araç olarak kullanılacak. ABD’nin kararları herkesi ilgilendiriyor.

➔ Yükselen enflasyonların önce yataya geçmesi, sonra aşağı düşmesi beklenecek. Enflasyonlar düşene kadar faizler yükseltilecek ve yüksek kalacak, indirilmeyecek.

➔ Artırılan faizlerin, süren Ukrayna Savaşı’nın ve yaşanmakta olan enerji krizinin etkisinde Avrupa’da, Amerika’da ekonomilerin resesyona girmesi bekleniyor.

➔ Resesyonların hangi boyutta olacağı ve ne kadar süreceği kestirilemiyor.

YENİ DÜNYA DÜZENİ

➔ İşin bir de jeopolitik tarafı var ki, dünyada 30 yıl süren süper küreselleşme dönemi Ukrayna savaşı ile bitti. Savaş da bitmiyor, uzadıkça uzuyor.

REKLAM

➔ İlerideki yıllarda geriye dönüp baktığımızda 2022’nin tarihi dönüşümlerin başladığı yıl olduğunu görebiliriz. 24 Şubat’ta başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı ise tam bir milada dönüşüyor.

➔ Artık bölünmüş bir dünya var. 30 yılda kurulan güven ortamı ve süper küreselleşme 30 günde bitti.

➔ Yıkılan küreselleşme düzeni ve kurulmakta olan yeni dünya zaman alacak ve acısız, sarsıntısız da kurulamayacak.

➔ Bunun bir faturası olacak. Para da, mallar da, insanlar da artık serbestçe dolaşamayacak.

➔ Enerji fiyatları yükseldi, maliyetler arttı, dengeler değişti. Çin’in dünyanın fabrikası olma durumu ve ucuz mal arz ederek fiyatları baskılaması pek olamayacak.

➔ Bu durum daha maliyetli emtia ve tedarik ile uluslararası şirketlerin faaliyet alanının kısıtlanması demek.

ACI PİK YAPTI MI?

➔ Küresel pazarın bölünmesi şirketlerin büyüklüklerini etkileyecek, karlarını düşürecek.

➔ Yaşanan bu geçiş döneminde finansal varlıkların yeni dünya düzenine göre yeniden fiyatlamasının yapılması lazım ama ortada henüz bir netlik yok.

➔ Bu belirsizlik içinde piyasalar sanki akıntıya kapılmış gidiyor. Tutunacak dal bulamıyor, nereye el atsa dal kuru çıkıyor.

➔ Daha çoğaltılabilecek nedenlerden dolayı küresel piyasalarda kayıpların süreceği, yeni fiyatlamaların yapılacağı tahmin edebilir.

➔ Dolayısıyla çekilecek acının tam olarak neresindeyiz, kestirmesi zor. Ama acı henüz pik yapmadı, olsa olsa bundan sonra dozu değişebilir, hatta katmerli bir acı olabilir.

Borsadan dünya liderliği gelecek mi?

Dünya acının neresinde?

Diğer Yazılar